OEH - Bilaketa

235 emaitza sol bilaketarentzat

Sarrera buruan (1)


Sarrera osoan (234)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
umo.
etimologikoa
Etim. Podría estar relacionado con rom. humano. La idea de 'ablandar' reaparece en Italia en voces, más o menos populares, que representan a humanus.
sense-1
I . (Adj.).
azpiadiera-1.1
1. (V-ple, G, AN-gip-5vill, L, B; SP, Lar (h-), Añ, VocCB , Dv, H, Zam Voc ), imo (G), omo (AN-gip), umu (SP), umao (V; h- Mic 2, Zam Voc), umau (V, G) Ref.: A (umo, imo, umao, umau); Garbiz Lezo 38; Etxba Eib (umaua) ; Elexp Berg .
Maduro, en sazón (ref. a la fruta). " Sagarra humaoa, que quiere decir 'la manzana madura'" Mic 2. "Mûr [...]. Udare umuak, poires mollies" SP. "Maduro" Lar, . " Gordasagarrak y sagar-humoak [...] sirven [...] para regalos de fuera y de casa" Lar Cor 60. "Mûr" Dv. " Sagar, udare umoa, pomme, poire mûres" H. "Maduro, sazonado. [...] Se dice de las frutas conservadas, a diferencia de las que maduran en árbol que llevan otros nombres" A. " Imo (G), muy sazonado" Ib. "Fruta muy madura" Garbiz Lezo 38. " Gabonetan, izara artetik, sagar-umauak " Etxba Eib. "Se dice de las frutas conservadas entre trigo, sábanas, heno, etc. [...] Sagar umauak jan giñuzen Karnabeletan" Elexp Berg. .
Sagarrik onenetik ta humaoenetik arra jaiotzen dan bezela. Echve Dev 447. Baditut sagar umo, / gaztaña gozoak. It Fab 184. Frutu eder ta umauak ugari daukazan aretxa. Ur MarBi 99. Zumo gozodun / marrubi umua. Bil 101. Sagar umo eder barra gorriz estali bat. Arr GB 115. Udazkenean ala jalki oi / da sagar umo-alea. "Tal como el manzano desprende su fruto maduro" . Or Eus 224. [Iakintzaren alorra] liliz eta udare umoz okiturik. Zait Plat 26. Baditut igali umoak, gaztain biguñak. Ibiñ Virgil 33. En DFrec hay 3 ejs. de umo (sentidos prop. y fig.).
azpiadiera-1.1.1
"Aigleucos, arno umóa, arno eztía " Urt I 466.
azpiadiera-1.1.2
(Uso fig.).
Eta ez kondaira hotza eta lehorra, bizia eta umoa baizik, gertakarien kontaketari iritzien beroa erasten dion herri periodismua. MEIG III 110.
azpiadiera-1.2
2. (SP, Urt, H), umu (SP).
Blando. "Mol" SP. " Umo egin, [...] umoarazi, berarazi " Urt V 408s. "Mou, qui facilement cède à la pression" H.
Bihotz umu, malgu, flako [...]. SP Phil 320. Badira bertzeak [fruituak] uzterrez eta umuz ezin dirauketenak konfituratzen ezpadire. Ib. 404 (He 408 xamurrak eta delikatuak). Ikusten dute ostria bat harean zabaldua, / mami umo eta gixen bat zedukala agertua. Gy 18 (Harriet traduce "une chair molle eta grasse";
v. tbn. en contexto similar ib. 28 mami gixen, umo, eder bat). Zure bilha, Raymonde / [...] Raymonde, soin humoa, mahats hume! Pigalleko mahastietan. Mde Po 55.
azpiadiera-1.2.1
Esponjoso.
Ondoek eta gorringoek [...] barrenetik eta kanpotik umu izanez. "Spongieux et poreux" . SP Phil 371 (He 375 esponya bezala izanez).
azpiadiera-1.2.2
(Con sentido despectivo).Blando.
[Amudioa] ezta umua, ez arina ez banaloriazalea. SP Imit III 5, 7 (Ch ezta laxoa). Hain umu eta flako diren gizonak non ederkeria hetan denbora galtzen baitute, leku guzietan aiphatzen dira erdi gizon eta erdi emakume balire bezala. SP Phil 333 (He 335 guri eta flako).
azpiadiera-1.3
3. (Dv, H, A).
(Ref. a personas).Maduro; prudente. "Au fig., prudent, sage" Dv. "Au fig., âge mûr" H, que cita el ej. de Ax. "(L?), prudente, hombre maduro" A, que cita el ej. de Dv.
Hor heldu da zahartasuna, denbora pausatua, umoa, erhokerien utztekoa. Ax 173 (V 117). Hargatik Saulek ikhusirik [Dabid] guziz umoa zela, itzalgaizten hasi zitzaioen. "Prudens" Dv 1 Sam 18, 15. Gizon umo bat, Debarra. "Un hombre maduro" . Or Eus 387 (v. tbn. 13). Bi idazle umo autatuko ditut nere gogaieri leku emaiteko. Gazt MusIx 42. Bizi-erpinera igoa dugun gizon umoagan. MEIG III 109.
azpiadiera-1.3.1
Ala ere, bere urteide geranok emen utzita, umo-umo zalako-edo berarengana [...] dei egin zion Jaun saritzaileak [Domingo Agirreri].A Itzald II 79.
azpiadiera-1.4
4. " Imo eztago (G-to), está incomodado; litm., no está maduro" A.
azpiadiera-1.5
5. Garbi geratu zan, unetxu batean, / maldako zelaia, loraei loxinka, / eguzki umautan. 'Abrazando al sol sus flores'. Gand Elorri 111.
sense-2
II . (Sust.).
azpiadiera-2.1
1. Madurez.
Yaubek onetsia da aren lurraldea, ortziak goitik damaion intzez, [...] eguzkitik ango zitu ederrei datorkien umoz. Ol Deut 33, 14.
azpiadiera-2.2
2. Jugo, sustancia.
Bularretatik umoa ta emaia ganezka dariola datorkigu uztaroa udazkenaren eskutik. TAg Uzt 277.
azpiadiera-2.2.1
[Tolarean] aterako diozkae [sagarrari] errai erdibikatuetatik azkenengo kondarretarañoxe umo-kutsu guztiak. TAg Uzt 280. Ainbesteraño agortzen baitizkiote gal-zuztarrak [lurrari] azaletiko umo-tanto guztiak azkenengo kondarretarañoxe. Ib. 263.
azpisarrera-1
UMO-OLA. Fábrica de conservas.
Estebete ta umao olak ornitzea. EAEg 13-2-1937, 1055.
azpisarrera-2
UMO-USAIN. "Umá-usaiña, el aroma de las manzanas" Iz ArOñ.
umo
<< 1 txotx 0 / 0 1 urre >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper