OEH - Bilaketa

44 emaitza nabala bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
1 beratz.
tradizioa
Tr. Documentado desde mediados del s. XVIII; entre los vizcaínos sólo se encuentra algún ej. moderno. La forma con palat. expresiva beratx la emplea por primera vez Mendiburu, y es frecuente sobre todo en textos alto-navarros; beratz se encuentra alguna vez en Lizarraga de Elcano (frente a beratx mayoritario en este autor), y es la forma más usual desde mediados del s. XIX. En DFrec hay un ej., septentrional, de beratz .
Onom.: Santius Beraxaiz. (Leyre, 1080) Arzam 169. Uidelicet cuius nomen est Beraxa. (1141) Arig SM 21. Berassa goiena. (Ulzama, s. XIII) TAV 2.1.17, 34.
sense-1
(B, BN; Aq 1037, VocBN , Hb, Dv, H), begats (AN) Ref.: A (beratz, begats); Iz Ulz .
Blando. "Blando" Aq 1037. "Mou" VocBN. "Mou, ductile" Dv. "Facile à s'émousser, s'ébrécher. Nabala beratza, couteau mal trempé, a fil peu durable" H. "Blando" A. "Berátza, lo blando" Iz Ulz. v. 2 bera.
Nahiz zuhamu beratza den, burzuntzak badu on handi. Dv Lab 319. Muina zako bakarrik gelditzen osoki beratz hezurrari. JE Med 21. Ta matxarroan erretako berengenak, eta piper amorratuak eta tipula beratzak... oparo. Or Mi 89. Sapelar biguin, karda beratza, / belarrik balitz susperkor, / ta arbi ostoa... beren ondoan / ez badute nabari iñor. Or Eus 221. Ele-ederrek esker emanez, / aldiz, omen-du gordeko / eltze bat bete gazta beratza, / Kokok ain baitu gogoko. Ib. 238. Argorria, zuria baño, beratzagoa da. Garm EskL I 96.
azpiadiera-1.1
(Dv, H, A), beraz. Tierno, dulce, delicado. "(Fig.), tendre, délicat" Dv. "Sensible, délicat" H.
Jangoiko ónak alá / ónak eta gaitzak / tú nasten bekála, / gogórrak, berátzak. LE Kop 127. Gogorat heldu zaizkit / --hau dut hau laguntza-- / Aitaren urrats zuzen / eta boz beratza. Etcham 72. Ama-arreben biotzetan zeruetako mana bezin beratz, goitiko eztia baizen guri, zuzpertzaille ta gozagarri izan ziran [berbok] . Erkiag Arran 160. Lekaimeak itz beratz amultsuok esan bitartean. Erkiag BatB 200. Nabaitu leikean or / nobere arnasa, / abere ta lurraren / loaldi beraza. "Suave sueño" . Atutxa Mugarra 62. Bainan bihotza beti bezain beratz. Ardoy SFran 224. Bazitazken milaka dedikatzaile horiek baino jende arruntago eta sordeisagoak; bai eta ere (zertako ez?) bihotz beratzago eta goragokoak. Lf CEEN 1973, 130.
azpiadiera-1.2
(B, BN-lab, AN-burg; VocBN, H), berats (L-ain) Ref.: A (beratz, berats); Izeta BHizt2. .
Débil, flojo; delicado (en sdo. peyorativo) "Faible" VocBN. "S'emploie en L sous le sens de mou, sans énergie ou vigueur, sans force de résistance à la fatigue. Zaldi beratza, cheval mou" H. "Berats [...], hombre que se fatiga pronto" A. "Flojo, poco resistente. Beruna baiño beratzago aiz, eres más flojo que el plomo. Jan beratza, comida floja" Ib. "Zein beratza zaren!" Izeta BHizt2. "Yende beratza irietan" Ib.
Higana oraino-ere bihurtzen natzauk, oi gorputz beratzegia, hiri olde gaixtoetan oraidino nahi bezala ohitua. Dv LEd 86. Idi guziak berenez indar handikoak dira; beratzak direnek ere laborantzako nekhea jasaiten dute. Dv Lab 235. Bertzeak baino beratzago eta alferrago dira, bainan gizenkorragoak. Ib. 237. Emazteki minbera eta beratza, lurrean ibil etzaitekeena eta zangoa lurraren gainean eman etzezakeena. Dv Deut 28, 56 (Ol emakumerik minbera ta miliñenak, Ker emakumerik legun eta samurrenak). Eskuara hoin beratz eta thoil balin badago, apezek daukatela emalditurik. JE Bur 101. Ordikeriaren ondorenak zirala ainbeste ta ainbeste aur ergel, berats ta gaixobera jaiotzia. EEs 1918, 86. Bada, jakintsuek ikusi izan dute, zelula gazte berddes horiek biziki beratzak direla, "rayons X" direlakoen alderat. JE Med 140. Arraza arrunta da, ez feirosa, ez beratza, azkarra eta aski esnalduna. Herr 26-3-1959, 2. Zarrada aundia eragiten eutsen arako biotz bigun eta meneko ziran mutiko beratz eta ikaratiai. Erkiag BatB 20. Badira orai haurrak guriegi eta gastatuegi hazten direnak, eta osasunez gurdoago eta beratzago gelditzen direnak. Larre ArtzainE 71s. Ez da, beraz, Bizkaia Sobieski baino beratzago azalduko eta luzaro gabe etsi beharko bestela uste duenak. MEIG V 82.
azpiadiera-1.3
beraza. "(V-ger), blando (tiempo). Eguraldi beraza, tiempo blando" A.
Aroa euritsua eta beratza duguna aurten, erran ditake ez dugula negurik izan orai artio. Herr 2-4-1959, 4.
azpiadiera-1.4
beraza. "(B), franco" A (parece querer decir 'generoso'; cf. "largueza, franqueza" s.v. berazataxun).
azpiadiera-1.5
beraz (V-arr ap. A), beraza (V-oroz-m ap. A). Cómodo. Cf. 1 beraro (2).
azpisarrera-1
BERATX. (AN, B, Ae; VocB; beratxa Añ (AN); berax Hb). Ref.: A; Bon-Ond 155; CEEN 1971, 324. (Forma con palat. expresiva). a) Blando. "Blando", "suave", "manida" Añ (la -a constitutiva está apoyada por beratxatasuna y beratxatu). "Tierno" VocB. "Al suelo de Aria le dan sus habitantes el calificativo de beratxa" CEEN 1971, 324.
Ta gerta ere litekena da, banaka batzuk eserleku geiago bear lirakela esatea: ipurmamiak zenbaitek bezin beratxak ez dituela-ta, naiz arri landuberria izan, ez diela axolik. Ldi IL 83. Ama gaisoak, aldiz, azal errapea, / akaiñez eta artapoz josia ankartea; / iztar-barrena gorri, illun betartea; / azkazala beratxa, lepoa luzea. Or Eus 247. Eyittuen orduen [ogia] sekoxago ta beratxagokuan erreparauan egoten. Iz Ulz 428. Elorria hosta-giro, liho beratxa erein giro. (AN-larr). EZBB I 91.
(AN; H), berax (B, Sal). Ref.: A (beratx, berax); Gte Erd 143; Izeta BHizt2. Tierno, suave; compasivo. "Beratxa, principalement en dialecte Navarrais, a le sens fig. de tendre, compatissant. Beratx bear degu biotza beartzuekin [...] (LE). Iuez beratxa, juje compatissant (Mb)" H. "Berax (B, Sal), compasivo, caritativo" A. "Manso" Ib. "Bere umekin beratxegia da (AN-5vill)" Gte Erd 143. "Gure amatxi izigerri berax dugu, ona da" Izeta BHizt2.
"Zer bada?; ez dakizu", esaten dio abadeak, "zein urrikalt-beratxa den Jangoikoa?". Mb IArg I 280. Bere probidenziaréki gobernátzeas ene bizia berátxes ta gogórres. LE Ong 35v. Ezpaita niór bera bezain berátx amoltsurík. Ib. 107r. Moises andi gartas erraten da Eskrituran zela gizon txoil benignoa edo beratxa (128). LE-Ir. Zorionekak mansoak edo beratxak, zeren oiek izanen baitiren lurraren Jabe. Añ CatAN 65. Birjiñe laudagarrie. Birjiñe Poderosa. Birjiñe Beratxa. Birjiñe Leiala. Ib. 79. Zein itz beratxak erraten bide zitioten Sn. Josei, Sn. Juan Bautistai, Dabidei, Abranei, Job sanduari, eta gure lemiziko Aitei. ErroSerm 267. Arrizko azaldun irudi orrek / beratx biguin du biotza. A RIEV 1909, 158. Besoak zabalik hartu dute kritikoek, bai beratxek eta bai xorrotxek. MEIG II 55.
Débil, flojo.
Zehaztasun latz horrek balio du gutxienez askoren erraztasun beratxak adina. MEIG III 109.
Hermitaño moduko bat iduri zubena bere trajian, bere kolore beratxetan, flakuran. SMSerm 189.
b) (Uso adverbial).
Eztú kastigátzen bi áldis bát, béñere sóbra ez, baña beratxágo emén. LE Ong 60v. Arimak beratx laztantzen ditu, / beratx laztandu ta igurtzi. Gand Elorri 47.
beratz
<< beltz 0 / 0 1 bizar >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper