OEH - Bilaketa
75 emaitza mihise bilaketarentzat
Sarrera buruan (10)
Sarrera osoan (65)
- aitzin
- argal
- arropa
- atorra
- azal
- azpi
- 1 barka
- barna
- 1 barrena
- beheititu
- behi
- 1 bela
- belo
- beregain
- bete
- 1 biga
- burukita
- doblatu
- eder
- eliza
- erditsu
- gisa
- hegi
- 1 hil
- hilohe
- hirunazka
- hurtsa
- ihi
- ikertu
- ile
- inguratu
- inguru
- kalainka
- kantoi
- kukutu
- lepo
- lumatxa
- luze
- maindire
- 1 mantar
- marrega
- miesa
- mihistoihal
- mihizi
- miisa
- misa
- mise
- mixe
- mixkandisa
- ohe
- ohe-aitzin
- ohoratuki
- oihal
- panpatu
- pisatu
- salboin
- soin
- tapiz
- troxatu
- 1 urrin
- xahu
- xukadera
- 1 xuri
- xuritu
- 1 zamaka
goiburua
1 urrin.
tradizioa
Tr. Documentado en textos septentrionales y alto-navarros. Entre los guipuzcoanos lo emplean Iztueta y Lardizabal (urrin on ), y algunos autores del s. XX; entre los vizcaínos sólo Erkiaga.
etimologikoa
Etim. Relacionado con lurrin, lurrun, etc.
sense-1
(G-nav, AN-5vill-ulz-egüés-erro-ilzarb, L, B, BN, Sal, S; SP, Urt I 103, Ht VocGr 423, VocS , Añ (AN), VocBN , Gèze (ü-), Dv (BN, S), H)
Ref.:
Bon-Ond 153;
A;
Lh;
Lrq;
Echaide Nav 132;
Iz Ulz;
EAEL
19;
Izeta BHizt2
.
Olor. "Odeur" VocS 138, VocBN y Gèze. "Ezta egitate hortan zuzentasunaren urrinik ere" H. "Naparroako arduak kupel urriña" (AN-ulz) Garate Cont BAP 1949, 364. "Urríñe, el olor. Urringóxua, el buen olor" Iz Ulz.
Eta etxea bethe zedin ungentuaren urrinez. Lç Io 12, 3 (TB, Dv, Leon usain, Ol, Or, IBk usai, LE atxon, Ker usaingarri). Urrin onetako usain anzo. "Une odeur de bonne senteur" . Lç Phil 4, 18 (cf. infra URRIN ON). Usain onezko urrinetan. "En odeur de bonne senteur" . Lç Eph 5, 2. Bekhatuen ilkhi bainaiz urrin gaixtoz betherik. EZ Man II 77. Nork du hemen emazte urrina? Ax 414 (V 269). Badira gauza batzuk ikhusi gabe, sudurraz beraz, urrinaz usnatzen eta iakiten baitira. Ib. 414 (V 269). Salsa nahasago, urrina karatsago. Saug 90. Hori erraiten da gauza satsu eta urrin gaitzekoaz. O Pr 323. Sufre urrin gaixtoz gantzuturen dira. SP Imit I 24, 3. Eztu emaiten kerik, ez urrinik. Tt Arima 19. Zer erakusten dü balsamoaren ürrin honak? Bp I 65. Sagarraren urrina, sagarraren kolorea eta sagarraren saborea. El 32. Zenbait urgenturen urriñ onak plazer sobra egiten baderautzu. He Gudu 135. Zuñek ürrin hanitxez hobiago bat egoixten beitü. Mst III 52, 4 (Ch urrin). Ungendu prezi(os) eta urriñ anditekoatzuk. OrorbSerm 98. Ur preziatu haren urrin onak bethe zuen etxe hura guzia. Lg II 217s. Oi egun zein guti diren Kristaben artean berthutezko etsenpluez Jesu Kristoren urrin ona direnak. Mih 92. Zunbait ihiziren urrina seinditu onduan. AR 35. Salbazio-urrin sentidút ebetáik guzietáik. LE Doc 83. Asko floka urrin onetako. Dh 104. Urrin pozoatuak. Jaur 122. Beragandik zabaltzen dan urriñ gozoak. Izt C 144. Urrin borthitz ustelak sudurretan. Dv LEd 220. Lihaziaren oliuak ürrin ezinago gaistoa dü. Ip Dial 103 (It usai, Ur, Dv usain). Eta urrina ezin-yasana / sudurretan barna betan sartzen zena. Gy 176 (v. tbn. 285). Yakina nolako den halako urrina / gorphutza dutenean uzten desegina. Hb Esk 183. Intsentsü ezti eta ürrin huneko bat. CatS VIII. Karrika hetan bada urrin bat: Gambetta urrina da hura. Elsb Fram 144. Urrainik tzarrenez bethea. Prop 1897, 44. (ap. DRA; la ref. es incorrecta; probablemente errata por urrin o usain)
( s. XX) Zeiñ dire [akzidente] oiek? --Urriñe, koloria, gustoa, eta gañerakoak. CatUlz 46. Ire liburuaren urriñ ona ez duk aizatuko milla urtetan. Or Mi IV. Olio-urrin bortitz hura. JE Ber 29. Esküpekúi üzten [urdazpikiaren] gotañá eta ürína. Lrq Larraja RIEV 1931, 239. Itxasaldeko aize biguña ta urriña arnasaztuz. TAg Uzt 44. Keño bat zariola, eta urrin bat gaitza. Lf Murtuts 17. Ahabiaren urrina hain zen handi. Mde Pr 93. Belar oso usaitsua, zanpatuz urrin goxoa zeriona. Ibiñ Virgil 47. [Lerroei] darien urrina ez da, bistan da, Bizkaikoa. MIH 382. Urrin atsegina sartu zan leiho zabalean barrena. MEIG IX 104.
v. tbn. Hm app. 144. Gç 70. BertsZB 119. CatLan 129. Egiat 211. MarIl 107. CatLiz 952. ChantP 92. EA OlBe 70. Zait Plat 26.
Olor. "Odeur" VocS 138, VocBN y Gèze. "Ezta egitate hortan zuzentasunaren urrinik ere" H. "Naparroako arduak kupel urriña" (AN-ulz) Garate Cont BAP 1949, 364. "Urríñe, el olor. Urringóxua, el buen olor" Iz Ulz.
Eta etxea bethe zedin ungentuaren urrinez. Lç Io 12, 3 (TB, Dv, Leon usain, Ol, Or, IBk usai, LE atxon, Ker usaingarri). Urrin onetako usain anzo. "Une odeur de bonne senteur" . Lç Phil 4, 18 (cf. infra URRIN ON). Usain onezko urrinetan. "En odeur de bonne senteur" . Lç Eph 5, 2. Bekhatuen ilkhi bainaiz urrin gaixtoz betherik. EZ Man II 77. Nork du hemen emazte urrina? Ax 414 (V 269). Badira gauza batzuk ikhusi gabe, sudurraz beraz, urrinaz usnatzen eta iakiten baitira. Ib. 414 (V 269). Salsa nahasago, urrina karatsago. Saug 90. Hori erraiten da gauza satsu eta urrin gaitzekoaz. O Pr 323. Sufre urrin gaixtoz gantzuturen dira. SP Imit I 24, 3. Eztu emaiten kerik, ez urrinik. Tt Arima 19. Zer erakusten dü balsamoaren ürrin honak? Bp I 65. Sagarraren urrina, sagarraren kolorea eta sagarraren saborea. El 32. Zenbait urgenturen urriñ onak plazer sobra egiten baderautzu. He Gudu 135. Zuñek ürrin hanitxez hobiago bat egoixten beitü. Mst III 52, 4 (Ch urrin). Ungendu prezi(os) eta urriñ anditekoatzuk. OrorbSerm 98. Ur preziatu haren urrin onak bethe zuen etxe hura guzia. Lg II 217s. Oi egun zein guti diren Kristaben artean berthutezko etsenpluez Jesu Kristoren urrin ona direnak. Mih 92. Zunbait ihiziren urrina seinditu onduan. AR 35. Salbazio-urrin sentidút ebetáik guzietáik. LE Doc 83. Asko floka urrin onetako. Dh 104. Urrin pozoatuak. Jaur 122. Beragandik zabaltzen dan urriñ gozoak. Izt C 144. Urrin borthitz ustelak sudurretan. Dv LEd 220. Lihaziaren oliuak ürrin ezinago gaistoa dü. Ip Dial 103 (It usai, Ur, Dv usain). Eta urrina ezin-yasana / sudurretan barna betan sartzen zena. Gy 176 (v. tbn. 285). Yakina nolako den halako urrina / gorphutza dutenean uzten desegina. Hb Esk 183. Intsentsü ezti eta ürrin huneko bat. CatS VIII. Karrika hetan bada urrin bat: Gambetta urrina da hura. Elsb Fram 144. Urrainik tzarrenez bethea. Prop 1897, 44. (ap. DRA; la ref. es incorrecta; probablemente errata por urrin o usain)
( s. XX) Zeiñ dire [akzidente] oiek? --Urriñe, koloria, gustoa, eta gañerakoak. CatUlz 46. Ire liburuaren urriñ ona ez duk aizatuko milla urtetan. Or Mi IV. Olio-urrin bortitz hura. JE Ber 29. Esküpekúi üzten [urdazpikiaren] gotañá eta ürína. Lrq Larraja RIEV 1931, 239. Itxasaldeko aize biguña ta urriña arnasaztuz. TAg Uzt 44. Keño bat zariola, eta urrin bat gaitza. Lf Murtuts 17. Ahabiaren urrina hain zen handi. Mde Pr 93. Belar oso usaitsua, zanpatuz urrin goxoa zeriona. Ibiñ Virgil 47. [Lerroei] darien urrina ez da, bistan da, Bizkaikoa. MIH 382. Urrin atsegina sartu zan leiho zabalean barrena. MEIG IX 104.
v. tbn. Hm app. 144. Gç 70. BertsZB 119. CatLan 129. Egiat 211. MarIl 107. CatLiz 952. ChantP 92. EA OlBe 70. Zait Plat 26.
azpiadiera-1.1
(L, BN-baig, Ae; Dv, H)
Ref.:
A;
A Aezk 299;
Lh
.
(Ref. al mal olor).
Barrenen arima itsusi, ustel, urrina dariona du. LE Urt 36 (ms. 14v arima itsúsi, ustél-urrín). [Zohiak] garretan baitzoazin... urrin handirik gabe, omen. JE Bur 9. Mihisiak holli hollia... eta zer ürrina... GH 1950, 52.
(Ref. al mal olor).
Barrenen arima itsusi, ustel, urrina dariona du. LE Urt 36 (ms. 14v arima itsúsi, ustél-urrín). [Zohiak] garretan baitzoazin... urrin handirik gabe, omen. JE Bur 9. Mihisiak holli hollia... eta zer ürrina... GH 1950, 52.
azpiadiera-1.2
(B, BN-mix, Sal ap. A
; Lar, Añ (AN)).
Buen olor, fragancia. "Fragancia" Lar, Añ. "Olor bueno" Lar.
Italiko lur-azal guzia gizon aundi oien goi-arnasak eda zuten urrin (perfume) gozoaz usaindurik akitu zun. Etxde JJ 239. Arantz artean lore usaingozo, likurtez bete, urrin zoragarrizkoak azi, marduldu ta atson eskeinka dagokiguzana, ezin uka. Erkiag Arran 175.
Buen olor, fragancia. "Fragancia" Lar, Añ. "Olor bueno" Lar.
Italiko lur-azal guzia gizon aundi oien goi-arnasak eda zuten urrin (perfume) gozoaz usaindurik akitu zun. Etxde JJ 239. Arantz artean lore usaingozo, likurtez bete, urrin zoragarrizkoak azi, marduldu ta atson eskeinka dagokiguzana, ezin uka. Erkiag Arran 175.
azpiadiera-1.3
Perfume.
v. URRIN ON.
Urrin (perfume)-bonbillatxo bat eman zion. TAg GaGo 90.
Urrin (perfume)-bonbillatxo bat eman zion. TAg GaGo 90.
azpisarrera-1
URRIN EGIN
(Sal ap. EAEL 19; Dv). "Flairer, sentir" Dv.
Laugarrena [sentidua], sudurraz usmatzea edo urriñ egitea. Añ CatAN 62.
v. tbn. CatSal 65. CatUlz 52.
Laugarrena [sentidua], sudurraz usmatzea edo urriñ egitea. Añ CatAN 62.
v. tbn. CatSal 65. CatUlz 52.
azpisarrera-2
URRIN-EGITE.
Olfato.
Sentido korporaleak dirade [...] ikustea, enzutea, urrin egitea. Ber Doc 91v.
Sentido korporaleak dirade [...] ikustea, enzutea, urrin egitea. Ber Doc 91v.
azpisarrera-3
URRINETAN.
Urrinetan / nintzen orduan / dupin-arteko / hordia. (Interpr?). Arti MaldanB 206.
Urrinetan / nintzen orduan / dupin-arteko / hordia. (Interpr?). Arti MaldanB 206.
azpisarrera-4
URRIN GABEKO.
"Qui n'a pas de mauvaise odeur; inodore (BN)" Dv.
azpisarrera-5
URRIN ON
(Urt; ürrin hun Gèze). Perfume, sustancia de la que emana buen olor. "Affluens unguento, urriñ ona iarieten zaióna" Urt I 416. No incluimos aquí los ejs. de urrin on 'buen olor'.
Mihise eder batez estalirik ohoratüki ehortzi zien, eta hura ürrin hon batzieki, harriz egin hobi berri batetan ezari. Bp II 52. Eta eman zitzaizkon hainitz urrin on suerte. "Incensa" . He Apoc 8, 3. Perleria balios hainitz, eta nihork egundaino ikhusi etzituen bezalako urrin-onak. Lg I 334. Urrin-onez gantzu zaite. Ib. 247. Apaindu, urrin onez edo usai gozoz igortzi zaite. Lard 161. Alabastrozko untzi bat eskuan, urrin on diru handiko batez bethea. HeH Mt 26, 7. Ürrin-hun hori ene khorpitziala ixuri dü ene ehortzetako. Ip Mt 26, 12 (Lç, He ungentu, Ur okendu, Dv, IBe gantzugailu, SalabBN parfum olio, Hual balsamo, Ol gantzuki, Ker usaingarri, IBk gantzu).
Mihise eder batez estalirik ohoratüki ehortzi zien, eta hura ürrin hon batzieki, harriz egin hobi berri batetan ezari. Bp II 52. Eta eman zitzaizkon hainitz urrin on suerte. "Incensa" . He Apoc 8, 3. Perleria balios hainitz, eta nihork egundaino ikhusi etzituen bezalako urrin-onak. Lg I 334. Urrin-onez gantzu zaite. Ib. 247. Apaindu, urrin onez edo usai gozoz igortzi zaite. Lard 161. Alabastrozko untzi bat eskuan, urrin on diru handiko batez bethea. HeH Mt 26, 7. Ürrin-hun hori ene khorpitziala ixuri dü ene ehortzetako. Ip Mt 26, 12 (Lç, He ungentu, Ur okendu, Dv, IBe gantzugailu, SalabBN parfum olio, Hual balsamo, Ol gantzuki, Ker usaingarri, IBk gantzu).
azpisarrera-6
URRIN ON SALTZAILE (H).
Perfumista, vendedor de perfumes.
azpisarrera-7
URRIN-SALTZAILE (H).
Vendedor de perfumes.
urrin
-
1 urrin. Tr. Documentado en textos septe...
-
Etim. Relacionado con lurrin, lurrun, et...
-
(G-nav, AN-5vill-ulz-egüés-erro-ilzarb...
-
(L, BN-baig, Ae; Dv, H) Ref.: A; A Aezk ...
-
(B, BN-mix, Sal ap. A ; Lar, Añ (AN)). ...
-
Perfume. v. URRIN ON. Urrin (perfume)-bo...
-
URRIN EGIN (Sal ap. EAEL 19; Dv). "Flair...
-
URRIN-EGITE. Olfato. Sentido korporaleak...
-
URRINETAN. Urrinetan / nintzen orduan / ...
-
URRIN GABEKO. "Qui n'a pas de mauvaise o...
-
URRIN ON (Urt; ürrin hun Gèze). Perfum...
-
URRIN ON SALTZAILE (H). Perfumista, vend...
-
URRIN-SALTZAILE (H). Vendedor de perfume...
<< troxatu 0 / 0 xahu >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
