OEH - Bilaketa
159 emaitza maila bilaketarentzat
Sarrera buruan (49)
- maila
- MAILA-MAILA (maila)
- AGINTE-MAILA (aginte)
- AHAIDE-MAILA (ahaide)
- ALASA-MAILA (alasa)
- ATE-MAILA (1 ate)
- ATSEDEN-MAILA (atseden)
- BEHE-MAILA (behe)
- BEHEN MAILA (behe)
- BELAR-MAILA (1 belar)
- BIZI-MAILA (bizi)
- EPAI-MAILA (1 epai)
- ERDI-MAILA (1 erdi)
- ERDI-MAILA (maila)
- ERES-MAILA (1 eresi)
- ERES-MAILA (maila)
- ESKAILERA-MAILA (eskailera)
- etxe-maila
- GOIKO MAILA (1 goi)
- GOI-MAILA (1 goi)
- HANKA-MAILA (hanka)
- HARRI-MAILA (harri)
- harri-maila
- IKATZ-MAILA (ikatz)
- IPURDI-MAILA (ipurdi)
- ITXARON-MAILA (itxaron)
- IZAN-MAILA (izan)
- KANIKA-MAILA (kanika)
- KATE-MAILA (kate)
- KOTA-MAILA (1 kota)
- LANGA-MAILA (langa)
- LAN-MAILA (lan)
- LUR-MAILA (lur)
- MAILA-ERRONDA (maila)
- MAILA-MAILA EGIN (maila)
- MAILA-MAILA EGIN (mailatu)
- MAILA-MAILAKA (maila)
- MAILARIK MAILA (maila)
- MAILAZ MAILA (maila)
- MASKOR-MAILA (maskor)
- MEZA-MAILA (meza)
- ODOL-MAILA (odol)
- OSAGARRI-MAILA (osagarri)
- potta-maila
- SARE-MAILA (sare)
- SOKA-MAILA (1 soka)
- SU-MAILA (1 su)
- UR-MAILA (ur)
- ZANGO-MAILA (zango)
Sarrera osoan (110)
- abia
- aginte
- ahaide
- ahul
- alasa
- anaia
- anaidi
- arbuio
- 2 arte
- artikulu
- 1 ate
- atseden
- atzeman
- aurkitu
- azaleratze
- 7 baldar
- 1 barren
- behe
- 1 belar
- bemaila
- bereizi
- berjabetasun
- beste
- bitarte
- bizi
- bizidun
- burujabetza
- dagoeneko
- diglosia
- ebakidura
- 1 epai
- erakusbide
- 1 erdi
- 1 eresi
- esago
- eskailera
- estrategia
- etxamail
- etxebizitza
- etxeoin
- ezkutapen
- fonologiko
- formal
- gizarte
- 1 goi
- 1 goiti
- gora
- gradu
- guzti
- hanka
- 1 hara
- harmaila
- harri
- hozka
- 1 huts
- ikatz
- ipurdi
- ipurmasaila
- itxaron
- itxurapen
- itxurazko
- izan
- 1 jakin
- jaso
- kalte
- kanika
- kate
- katemaila
- kide
- 1 kota
- lan
- langa
- 1 lau
- lehentasun
- liskarbide
- lur
- 1 mai
- mailaka
- mailatu
- mailatxo
- mailkako
- mailtxor
- mailtza
- malla
- maskor
- meza
- mugigarri
- muntto
- nabarmentze
- nagusi
- neurri
- odol
- oneraspentsu
- 1 oro
- osagarri
- piramide
- sare
- sazerdotetza
- sendo
- soilketa
- 1 soka
- 1 sorrarazi
- 1 su
- umil
- ur
- urmael
- urrats
- zango
- zanpantzar
- zuzen
goiburua
gradu.
sense-1
1.
(S ap. Lrq
; Volt 71, SP, Urt I 49, H, Gèze, Foix ap. Lh.),
grado (S ap. Lh
; VocBN
, Dv, H).
Grado, nivel; rango, dignidad, cargo, estado. "Degré, titre, dignité. [...] Goren gradua, les plus haut degré. Graduz gradu, degré à degré. Graduren gradu ohoretan heltzea, parvenir aux honneurs par degrés" SP. " Grado handitan ibiltzea, se conduire avec morgue" Dv. Tr. Gradu es prácticamente la única forma empleada al Sur. Al Norte se documentan tanto gradu como grado (ya en Dechepare y Leiçarraga) en todas las épocas, siendo quizás gradu algo más frecuente, sobre todo en los autores más antiguos. A partir de principios del s. XIX, en algunos autores meridionales (Aguirre de Asteasu, fray Bartolomé, Guerrico, Uriarte y Alzola) aparece glosando a maila . Desde finales del s. XIX, es poco empleado al Sur. En DFrec hay 34 ejs. de gradu y 6 de grado .
Bere goihen gradora. E 253. Ungi zerbitzatu dukeitenék grado ona akisitzen dié beretzat. Lç 1 Tim 3, 13 (He herrunka, TB maila ). Deretxula utra on, eta ainbat gradutan ze, zu ona etorri zareala ikasita, etorri gura dau zure eske. Lazarraga A, 1151r. Gradu andian jarririk nago, / ene egitafedea; / oi orain ez letorket ondo / arereanik jastea. Ib. A24, 1196v. Ezariaz igaten gradurik gorenera. EZ Man I 109. Nola baituzu gradurik handiena bezala [...] Iainkoaren Ama [...] izaitea. Harb 91. Nor bere graduaren eta tituluaren arauera iarririk. SP Phil 130. Bigarren belaunean edo graduan aidetasuna debanarekin. OA 77. Tentazioneak baitu bere graduak: hastean [...]. Ch I 13, 5. Diferenziarik gabe, estatü, grado, kondizione; ez ofizioren. Mercy 16. Pekatu mortalaren gradora edo mallara allegatzen. Gco II 13. Zeintzuk diran sakramentu onen gradubak edo mailaak. fB Ic III 282 (v. tbn. AA I 550 malla edo graduak, Alzola Atalak 137 mailla edo gradua). Izanen ditu berthute guziak gradorik gorenean. Jaur 343. Jente gradoz aphala. Etch 482. Sartzen dira graduetan / huntsa gobernatzekotan, / seinale guti obretan. Bordel 57. Glorijako [...l, gradu eta malla bat [geitu] . Ur MarIl 23. Deputatu heiek, [...] hirur gradoetakoak [ziren] . Elsb Fram 59. Kanonigoak ziran beste apaizak baño gradu geiagokoak. Ag G 114. [Soldaduak] aziyuetan irabazita / jazten zituzten graduak. Tx B I 129. Altza gañeko beste gizon bat / dabil Antxo inguruan / gu bajatzia beste gauzarik / ez dabilkana buruan, / eskirolakin unitu eta / altubeneko graduan. Ib. 114. Banakian polizgoan hintzela, bainan ez nun eta zer gradutako. Larz Senper 18s. Indianoen gradoan pasa bear degu egun ori, aita! (In MendaroTx 20 ). Neskatx bati etxeraño lagunduta [...] gradoak jasotzen nitula. Ataño TxanKan 126. Oien negarren eta odolen truke graduak jasotzen dituztenak, oiek dituk gudazaleak. Ib. 242. Ea ezagutu zuenez mirakuluz aintzindari bat, ez nakiela xuxen zer grado zuen. Etchebarne 119. Edertasuna dute / ain gradu aundian. Insausti 24. Hiztegiek gurean hartu duten gradu hedatu bezain goitarrean. MEIG VII 27. Graduz igo egin gara. Ib. 39. Ezin konta ahal diren grisen graduetan. MEIG IV 116.
v. tbn. Ax 536 (V 345). ES 144. He Gudu 79. Mst III 51, 1. Oe 151. Lg II 159. Mih 61. AR 331. DurPl 6. Brtc 103. Mg CC 118. Etch 428. Gy 152. Hb Esk 117. Bordel 48. Xe 231. Ud 139. JanEd I 81. EusJok II 143. AB AmaE 257. Balad 229. Etcham 38. JEtchep 89. Berron Kijote 161. Lf in Casve SGrazi 13. Uzt Sas 34. Zepai in Uzt Noiz 132. Gerrika 71. Grado: AR 151. Egiat 244. LE Ong 45r. FrantzesB II 23. MarIl 79. Bordel 139. Etcham 34. JEtchep 88. FEtxeb 33.
Grado, nivel; rango, dignidad, cargo, estado. "Degré, titre, dignité. [...] Goren gradua, les plus haut degré. Graduz gradu, degré à degré. Graduren gradu ohoretan heltzea, parvenir aux honneurs par degrés" SP. " Grado handitan ibiltzea, se conduire avec morgue" Dv. Tr. Gradu es prácticamente la única forma empleada al Sur. Al Norte se documentan tanto gradu como grado (ya en Dechepare y Leiçarraga) en todas las épocas, siendo quizás gradu algo más frecuente, sobre todo en los autores más antiguos. A partir de principios del s. XIX, en algunos autores meridionales (Aguirre de Asteasu, fray Bartolomé, Guerrico, Uriarte y Alzola) aparece glosando a maila . Desde finales del s. XIX, es poco empleado al Sur. En DFrec hay 34 ejs. de gradu y 6 de grado .
Bere goihen gradora. E 253. Ungi zerbitzatu dukeitenék grado ona akisitzen dié beretzat. Lç 1 Tim 3, 13 (He herrunka, TB maila ). Deretxula utra on, eta ainbat gradutan ze, zu ona etorri zareala ikasita, etorri gura dau zure eske. Lazarraga A, 1151r. Gradu andian jarririk nago, / ene egitafedea; / oi orain ez letorket ondo / arereanik jastea. Ib. A24, 1196v. Ezariaz igaten gradurik gorenera. EZ Man I 109. Nola baituzu gradurik handiena bezala [...] Iainkoaren Ama [...] izaitea. Harb 91. Nor bere graduaren eta tituluaren arauera iarririk. SP Phil 130. Bigarren belaunean edo graduan aidetasuna debanarekin. OA 77. Tentazioneak baitu bere graduak: hastean [...]. Ch I 13, 5. Diferenziarik gabe, estatü, grado, kondizione; ez ofizioren. Mercy 16. Pekatu mortalaren gradora edo mallara allegatzen. Gco II 13. Zeintzuk diran sakramentu onen gradubak edo mailaak. fB Ic III 282 (v. tbn. AA I 550 malla edo graduak, Alzola Atalak 137 mailla edo gradua). Izanen ditu berthute guziak gradorik gorenean. Jaur 343. Jente gradoz aphala. Etch 482. Sartzen dira graduetan / huntsa gobernatzekotan, / seinale guti obretan. Bordel 57. Glorijako [...l, gradu eta malla bat [geitu] . Ur MarIl 23. Deputatu heiek, [...] hirur gradoetakoak [ziren] . Elsb Fram 59. Kanonigoak ziran beste apaizak baño gradu geiagokoak. Ag G 114. [Soldaduak] aziyuetan irabazita / jazten zituzten graduak. Tx B I 129. Altza gañeko beste gizon bat / dabil Antxo inguruan / gu bajatzia beste gauzarik / ez dabilkana buruan, / eskirolakin unitu eta / altubeneko graduan. Ib. 114. Banakian polizgoan hintzela, bainan ez nun eta zer gradutako. Larz Senper 18s. Indianoen gradoan pasa bear degu egun ori, aita! (In MendaroTx 20 ). Neskatx bati etxeraño lagunduta [...] gradoak jasotzen nitula. Ataño TxanKan 126. Oien negarren eta odolen truke graduak jasotzen dituztenak, oiek dituk gudazaleak. Ib. 242. Ea ezagutu zuenez mirakuluz aintzindari bat, ez nakiela xuxen zer grado zuen. Etchebarne 119. Edertasuna dute / ain gradu aundian. Insausti 24. Hiztegiek gurean hartu duten gradu hedatu bezain goitarrean. MEIG VII 27. Graduz igo egin gara. Ib. 39. Ezin konta ahal diren grisen graduetan. MEIG IV 116.
v. tbn. Ax 536 (V 345). ES 144. He Gudu 79. Mst III 51, 1. Oe 151. Lg II 159. Mih 61. AR 331. DurPl 6. Brtc 103. Mg CC 118. Etch 428. Gy 152. Hb Esk 117. Bordel 48. Xe 231. Ud 139. JanEd I 81. EusJok II 143. AB AmaE 257. Balad 229. Etcham 38. JEtchep 89. Berron Kijote 161. Lf in Casve SGrazi 13. Uzt Sas 34. Zepai in Uzt Noiz 132. Gerrika 71. Grado: AR 151. Egiat 244. LE Ong 45r. FrantzesB II 23. MarIl 79. Bordel 139. Etcham 34. JEtchep 88. FEtxeb 33.
azpiadiera-1.1
Grado académico.
"Baccalaureus, [...] dotorikateko gradua duéna
"
Urt III 236.
Cf. Lar: "Cancelario, en las Universidades, tiene autoridad pontificia para dar los grados, grademalle".
Bachelier eta licencié, agregé eta grado guziak iganik. HU Aurp 190. Tolosako ikastegi famatuan gradu handienak bildu zituen. Zerb Azk 83. Doktor gradorat heldu. Ardoy SFran 45. Parisko Unibersidadean graduak artua. Berron Kijote 203 (v. tbn. 32).
Bachelier eta licencié, agregé eta grado guziak iganik. HU Aurp 190. Tolosako ikastegi famatuan gradu handienak bildu zituen. Zerb Azk 83. Doktor gradorat heldu. Ardoy SFran 45. Parisko Unibersidadean graduak artua. Berron Kijote 203 (v. tbn. 32).
azpiadiera-1.2
Eriotza onaren ejenploak. Txit asko ta ederrak A. Andradek bere Graduetan dakarzi ta geienak andik artu ditut. Cb Eg II 177.
azpiadiera-1.3
Estado, situación; forma de vida.
Orai artean bizi izanik haur denborako gradoan / zuen ait'amen eta haurriden etxekotasun goxoan. Xa Odol 290. Nere semia, artzen dek / modako gradua / gaurko askoren gisa / habilla galdua. Mattin 146. Orra nola den, jende maitiak / zahar horien gradua, / beste gauzarik ez dute maite / bakar-bakarrik dirua. Mattin ( in Xa EzinB 129 ).
Orai artean bizi izanik haur denborako gradoan / zuen ait'amen eta haurriden etxekotasun goxoan. Xa Odol 290. Nere semia, artzen dek / modako gradua / gaurko askoren gisa / habilla galdua. Mattin 146. Orra nola den, jende maitiak / zahar horien gradua, / beste gauzarik ez dute maite / bakar-bakarrik dirua. Mattin ( in Xa EzinB 129 ).
sense-2
2.
Grada, escalón.
v. grada.
Paulek, gradoetan zegoela, ixilzera eskuaz kheinu egin ziezón populuari. Lç Act 21, 40 (He eskaleretan, TB mailen gainean). Eta ethorri zenean gradoetara. Ib. 21,35.
Paulek, gradoetan zegoela, ixilzera eskuaz kheinu egin ziezón populuari. Lç Act 21, 40 (He eskaleretan, TB mailen gainean). Eta ethorri zenean gradoetara. Ib. 21,35.
sense-3
3.
Grado (unidad de varias escalas de medida).
"
Hogei grado izango ditugu huts gainetik (G-azp, AN-gip), bi grado huts azpitik (G-azp, AN-gip)"
Gte Erd 284.
Thaulak [...] ematen tuben gradu eta minutak. INav 146. 50 gradu eta erditan kausituko duzu 125 braza harri kolpeak. Ib. 119 (v. tbn. 103, 104 y 145). Ardo orrek ez dauzka / amazazpi gradu. JanEd II 118 (v. tbn. 142). Graduak / bajatu zizkan subari. Tx B II 115. Barrenen irakiten / orrebeste gradu. / Ez du euskaldun gutxi / zurrut orrek galdu. Basarri 149. Hau baiginuen etxeko mahas hoberena, arnoaren gradoz eta gostuz. Larre ArtzainE 59. Berrogetabat gradu sukar. Gerrika 97. Arratsaldeko lauretan, berrogei gradu. Albeniz 117.
Thaulak [...] ematen tuben gradu eta minutak. INav 146. 50 gradu eta erditan kausituko duzu 125 braza harri kolpeak. Ib. 119 (v. tbn. 103, 104 y 145). Ardo orrek ez dauzka / amazazpi gradu. JanEd II 118 (v. tbn. 142). Graduak / bajatu zizkan subari. Tx B II 115. Barrenen irakiten / orrebeste gradu. / Ez du euskaldun gutxi / zurrut orrek galdu. Basarri 149. Hau baiginuen etxeko mahas hoberena, arnoaren gradoz eta gostuz. Larre ArtzainE 59. Berrogetabat gradu sukar. Gerrika 97. Arratsaldeko lauretan, berrogei gradu. Albeniz 117.
azpisarrera-1
GRADUKO (SP, sin trad.).
Graduado. v. graduatu.
[Zaharrenaren uniformea] agirian dago gradokoa dela, beste biak grado gabeko soldadoak dira. Arti Tobera 265.
[Zaharrenaren uniformea] agirian dago gradokoa dela, beste biak grado gabeko soldadoak dira. Arti Tobera 265.
gradu
-
gradu....
-
1. (S ap. Lrq ; Volt 71, SP, Urt I 49, H...
-
Grado académico. "Baccalaureus, [...] d...
-
Eriotza onaren ejenploak. Txit asko ta e...
-
Estado, situación; forma de vida. Orai ...
-
2. Grada, escalón. v. grada. Paulek, gr...
-
3. Grado (unidad de varias escalas de me...
-
GRADUKO (SP, sin trad.). Graduado. v. gr...
<< gora 0 / 0 guzti >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
