OEH - Bilaketa

71 emaitza maiatz bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
maiatz.
tradizioa
Tr. De uso general en todas las épocas y dialectos. La forma general es maiatz (maihatz en MarIl, Jauretche (395), Duvoisin y J.B. Elissamburu (PAd 15)). Hay maietz en Arrue, Akesolo (Ipiñ 32) y Uztapide y, junto a maiatz , en Txirrita, Lauaxeta, Gerrikagoitia e Insausti (310); se encuentra maijatz en DurPl (68) y Uriarte (MarIl 1), y maiyatz en OiarAuz; aparece además la grafía majatz en Etcheberri de Ziburu (Man II 18, junto la más frec. maiatz ) y en CatLav (A 4v (V 5)). En DFrec hay 125 ejs. de maiatz .
etimologikoa
Etim. De lat. (acus. pl.) Maias (sc. Kalendas vel sim.).
Onom.: Peru de Mayaça. (1366) Arzam 336.
sense-1
1. (gral.; Volt 131, Lcc, Mic 7v, SP, Ht VocGr 312, VP 59v, Lar, Aq 247, VocS 137, Mg Nom 68 (V, G), Añ, Lecl, Arch VocGr, VocBN , Gèze, H), maihatz (Urt II 229, Dv, H (L, BN, S)), maietz (V, G [no bet], AN-larr-araq-ulz-olza-gulina, B, Sal), mariatz (V-gip), marietz (V-gip), mairatz (BN-ad), maetz (Sal), maitza (V-ger-ple-arrig), meietz (G-nav), meddetz (AN-araq). Ref.: Bon-Ond 136; VocPir 22 y nota 18ss.; A; EI 312; Ond Bac 403; Lrq; Echaide Nav 59; Iz Ulz, IzG, To y UrrAnz (ilbeltza), Als (eakus, maiyetz), ArOñ (maríatz); Etxba Eib (maietza); Satr CEEN 1969, 80s; Elexp Berg (maietz); Gte Erd 46 y 86.
Mayo. "Maiatza [Maius]" (Pamplona, 1501) ETZ 19. "Para significar la abundancia de merluza por el mes de Mayo, etorriko da Maiatza, jango <s-> deguna legatza" Aq 247. "Maiatz otz, ez autz ez biotz (R), mayo frío, ni paja ni duramen; litm.: ni corazón. Maiatz pardo, ogitan ardo; maiatza otz, ez gari ta ez agotz (Sal), mayo pardo (produce) pan y vino; mayo frío, ni trigo ni paja. Maiatza, erdiz otzak illa ta erdiz beroak errea (V-arr-oroz-och-m), mayo, a medias muerto de frío y a medias abrasado de calor. Maiatzeko artoaren ardurea ta bost semealaba daukazana eztabil musika-billa (V-ger), la que cuida del maíz de mayo y de cinco hijos no anda en busca de músicas (para pasar el tiempo). Maiatzeko zazpi egun zazpi ilabeteren lagun, erran nai du, garia, maiatzeko zazpi egunez, obro azkatan dela ezik ez antzineko zazpi ilabetez (R)" A. "Maiatza pardo, ekaina klaro; ordian izain da ogi ta arno. // Maiatz luzia, maiatz gosia, arek il zian nere alaba gaztia. // Txikiya ba nintzan, aundiya ba nintzan, maiatzian zorruan nintzan. // Maiatzaren zazpi egun, zazpi ilabeten lagun. // Maiatza otz, urtea zorrotz. Maiatz eurite, urte ogite. // San Migel Maiatzeko, gure sorua laiatzeko (G-nav)" Satr CEEN 1969, 80s. v. loreil, orril.
Larrosa maiatzekoa, nola dozu / enetzat orrein gogor murallea? Lazarraga A17 1185v. Maiatz iluna ta bagil argia, urte guztiko ogia. RS 43. Txitak, grisolak ta urdaia, Maiatzeko maira. Ib. 39. Maiatzak hogoi eta hameka egun ditu. Harb ĩ 6v. Maiatza edo ostaro. EZ Eliç XXIV. Maiatz eurite, urte ogite. O Pr 308. Hotzak maiatza hil zezan, eta ni ase nenzan. Ib. 253. Maiyatzaren 13garren egunean eta 1662.garren urtean. OiarAuz 48. Maiatza, Ostaroa, Orrilla. Cb EBO 47. Maihatzaren lehenaren bezperan. MarIl 64 (v. tbn. Xa EzinB 58 maiatzaren lehenean). Andre-dena Mariaren ilhabethea edo maihatza. Ib. V (tbn. en Ip Hil I, MaiMarIl (tít.) maiatz). Aphiril ondarrean edo maihatz hastean. Dv Lab 375. Maiatz au atsotu [da]. AB AmaE 387. Maietzeko ejerzizio santuak. Arr May 5. Aphirila, Maiatza eta Ekhaina igan ziren. Elsb Fram 143. Maiatza fan baizen on. Mdg 140. Urte onetako maiatzaren aurrenean. Goñi 64. 1901ko maiatzaren 9an. A Ardi 99. Maiatzaren erditsutan. StPierre 25. Maiatzaren amalaugarren egunean. Arrantz 104. Iguzkitarat maiatza jeiki. Ox 28. Eldu da Orrilla (Maiatza). Jaukol Biozk 93. Maiatzaren 13garrenetik Garagarrillaren azkeneraño. Or SCruz 101. [Arrosa] loratzen da maiatzean. Or Eus 93. Maiatzeko eguzkiaren irriñoa. TAg Uzt 114. Maiatzeko hogoia hurbildua. Lf Murtuts 20. Maiatzean, lore-illan erneko dira. Munita 41. Eguna, maiatz beteko zabaltasunaren jabe egin da. Etxde JJ 106. Basuok berde ziran / joan zan maiatzez. Gand Elorri 169. 1553-eko maiatzaren hamabostetik hunat. Ardoy SFran 268. Maiatza, urte guziaren ardatza (AN-ulz). Inza NaEsZarr 1329. Erabaki genduan Maiatzaren ogei ta amarrarekin, igandea, deitzea. JAzpiroz 153.
v. tbn. Lç Cal a 5r. Tt Onsa 184. INav 160. In Ch IV. Lar Gram 393. Echag 19. UskLiB 7. HerVal 199. Lard 530. Bil 161. Laph 200. Aran SIgn 9. Xe 297. PE 119. Ud 123. Sor Bar 70. Bv AsL 190. HU Zez 94. Azc PB 73. Ag AL 54. Moc Damu 35. CatJauf II. JE Bur 85. Urruz Zer 119. EusJok II 143. Barb Sup 37. Tx B II 207. Ldi IL 16. Laux AB 90 (50 maietz). Zerb IxtS 111. Mde Pr 37. Txill Let 29. Erkiag Arran 102. NEtx Antz 9. Ugalde Iltz 59. Anab Aprika 97. Izeta DirG 109. Osk Kurl 203. MAtx Gazt 45. Salav 100. Alzola Atalak 143. Casve SGrazi 4. Etxabu Kontu 120. Ataño TxanKan 240. Gerrika 70. Larre ArtzainE 14.
(Como primer miembro de comp.).
Maiatz-eguzki alaiari ongi-etorrika diardute. Mok 3. Maiatz-axio, geldi ago! 'Ventolina de mayo'. Laux AB 70. Oraintxe dira maietz-pestak. Ib. 89. Paris-ko 'Maiatz-Aretoan'. MEIG IX 141 (en colab. con NEtx).
sense-2
2. (S ap. Alth ).
" Maiatza, maiatzeko edo libertateko zuhaitza" Alth in Lander RIEV 1911, 600.
azpisarrera-1
LEHEN MAIATZ. Primero de mayo. v. MAIATZ LEHEN.
Ofrezitu zinduten ezi len maiatzeko eraguren zinuela [poderea] . "Para el mes de mayo" . MRos 10.1r.
azpisarrera-2
MAIATZ-ALDI. Época de mayo.
Ama maietz aldian juango zan. Gerrika 16 (no es seguro que no se trate de var. de aldean). Eldu zan maietz aldia, eta asi ziran batzuen urteteko egunak jakiñez. Ib. 110.
azpisarrera-3
MAIATZ-ANDERE (L ap. Lh; Lar). "Maya, la niña que por Mayo visten muy de novia, y otras piden dinero para ella, Maiatz anderea" Lar. v. 3 maia.
azpisarrera-4
MAIATZ-HARITZ (m.-aretx Lar, Añ, Hb, H). "Mayo, el árbol que ponen los mozos" Lar y Añ. "Arbre de mai" Lh.
azpisarrera-5
MAIATZ-BAZKO, BAZKO MAIATZEKO. v. bazko.
azpisarrera-6
MAIATZ-BELAR (AN-larr, L-ain, B), MAIATZEKO BELAR. Ref.: A; Asp Leiz (belarra). "La primera cosecha de hierba; litm.: hierba de mayo" A.
Maiatzeko belarrak gizenduko al du. // [...] Maiatzeko belarrak jatian kuidaro. Noe 62.
azpisarrera-7
MAIATZ BERRI. "(L), juin" Lh. v. arramaiatz.
azpisarrera-8
MAIATZEKO GURUTZE, MAIATZEKO GURUTZE DONE (DEUN). La Cruz de Mayo (3 de mayo).
Maiatzeko gurutz donia, / baserrijetan jaia zara. Laux AB 70. Gurutz Maiatzekotik Gurutz Urrikora. Or Eus 283. Ermita Maiatzeko Gurutze egunean zabaldu zan lenbizi. NEtx LBB 99.
azpisarrerakoSense-8.1
(Pl.). Cf. Salav 100: Maiatzeko Santa Kruzetan.
Senargaiok, arin mendira! / Maiatzeko Gurutz deunetan / gustijak matte-mintzen dira. Laux AB 72.
azpisarrera-9
MAIATZEKO HIL. HILABETE. Mes de mayo. v. MAIATZ-HIL.
Maiatzeko hilaren bigarrenian / errebolta izan dugu Madrillako hirian. FrantzesB I 25. Eldu da, kristinaubak, Maiatzeko ill dontsuba. JJMg Mayatz 1. [...] urteko maiatzeko illaren amaikagarren egunean. Izt C 473. Maijatzeko illeko kantaak. Ur MarIl 123. Mariaren ill edo maietzeko illa. Arr May 6. Italietan hasi ziren Maria Birjinari maiatzeko hilabetiaren konsekratzen. Ip Hil 5. Etxetik urten neban / mariatzeko illian. (V-gip). Balad 143.
v. tbn. Enb 89. Maihatzeko ilhabethe: MarIl 6.
azpisarrera-10
MAIATZEKO LORE, MAIATZ-LORE (G-nav ap. Satr).
a) Flor de mayo (usos prop. y fig.). "Apiril lore, ez ukana bano obe. / Maiatz lore ez ukanain pare (G-nav). [...] Flor de Mayo es como si no saliera" Satr CEEN 1969, 78.
Maiatzeko lore guztiz urrindatua / zutzaz dire gozatzen dohatsuak plazerki. EZ Man I 135. Bere garbitasuna maiaz-lorea bezala eskaintzera ikaraz datorkizun neskatx eztia. 'Comme une fleur de mai'. Or Mi 135. Garbi-eskeintea ta maiatz-lorea bezain atsegarririk bai ete zaio besterik ezer Jaungoikoari? TAg Uzt 51. Maiatz-loreak bezain zoragarrizko algara ozenak zabaldu bitartean, mosuka bizian jan bear zula zirudin [ama]. Ib. 15. Maiatzeko lorea, utsa baiño obea. And AUzta 40. [Lorategia] maiatzeko lora ederrez beterik. Alzola Atalak 85. Maiatz-lore, urrien pare (AN-ulz). Inza NaEsZarr 1423. Maiatzeko lorea, udaren florea. (G-goi). EZBB II 53.
b) + MAIETZEKO LORA (V-gip). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg. (Pl.). "Maietzeko lorak, devoción mariana del mes de mayo. Neskatilla guztiak, maiatzeko lorak diranari eskerrak, afalostian urtetzen ekitzen detse" Etxba Eib. "Acto religioso que se celebraba cada tarde de domingo de Mayo, en el cual se arrojaban flores a la Virgen. Maietzeko Loretan ezkiñan bezperetan beste aspertzen" Elexp Berg.
Maijatzeko loretara, Jaungoikuaren berba santua entzutera. Ur MarIl 3. Maiatzeko loreen 2.en egunerako berba-aldija. JJMg Mayatz 9 (tít.). Deseo guziak maietzeko loreakiñ berari eskeñi. Arr May 15. Maiatzeko lorakaz / eio daigun koroia. Azc PB 37. Eurrez ioazan erritarrak Elizara, Maiatzeko loretara. A Ezale 1897, 149b. Maiatzeko lorak (tít.). Enb 78. Arrastiko eleizkixunok, nai domeketako errosarioa, naiz maietzeko lorak, [...] egiten zirean Ipiñeko eleixan. Akes Ipiñ 14.
azpisarrera-11
MAIATZEKO ZIZA (G-nav). "(Tricholoma georgii). Urdinen lehenago hasten dira ateratzen. [...] Halare maiatz aldera ematen du gehiena. Ziza larre bereziak izaten dira eta batzutan aldatu egiten dira" Satr UrdSet 327.
Maiatzeko zizea, eriotzako giltzea. (G-goi). EZBB II 54.
azpisarrera-12
MAIATZ-HIL. Mayo, mes de mayo. v. MAIATZEKO HIL.
Jaio zitezen maiatz ilean. Lazarraga A11, 1179r. Maiatz-illerako berba-aldijak. JJMg Mayatz (tít.). Maietz illaren emezortziya. Tx B I 169. Maiatz ille atan. Bilbao IpuiB 105. Maiatz illaren azken egunez. Insausti 241.
v. tbn. Ur MarIl 124 (maijatz ill). MendaroTx 221. Uzt LEG II 344 (maietz ill).
azpisarrera-13
MAIATZ LEHEN (S). M.-LEN (G, R-uzt; maiazlen G, R; maialen V-arr-oroz-m). Ref.: A; A Morf 128; Gte Erd 46. "El primer día de mayo. Maialen eguna, ezne-eguna (V-ger), el primer día de mayo, día de leche. Este dicho viene de una superstición, de que quien toma leche el primer día de mayo no sufre mal de cabeza todo el año" A. "Maiatz lehenean jin nintzan (S)" Gte Erd 46.
Maiatz lehenaren bezperan. MaiMarIl 10. Maiazlen-eguna zan, esne-eguna. A Ezale 1897, 149a (tbn. en EY I 66 Maialen eguna ). Ezeban goiz txarra izan atsoak Maiazlen-egunekoa. Ib. 149b. Maiatz lenez urdai errea [yan] . A EY I 67. Lurrak gorri zituten maiatz-lêneraiño. Or Eus 246. Apiril azkenean edo Maiatz lehenean. MEIG I 47.
azpisarrera-14
MAIATZ-LORE. v. MAIATZEKO LORE.
maiatz
<< BIGARREN MAIATZ 0 / 0 MAIATZ-ALDI >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper