Harremana

    OEH - Bilaketa

    131 emaitza maia bilaketarentzat

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    paratu.
    tradizioa
    Tr. La forma de part. para se documenta en autores guipuzcoanos y en Ortuzar (Oroig 78), generalmente en verso. Hay pareak como part. det. pl. en Iztueta, pariak en JanEd (I 78) y en Txirrita, y phara como part. det. sing. en Larrasquet (v. infra ). Con ph- lo usan los autores suletinos y Duhalde, Jauretche, Duvoisin, Zalduby, Arbelbide y Leon. En DFrec hay 8 ejs. de paratu.
    sense-1
    1. (V-arr-ger-gip, AN-gip-ulz-egüés-ilzarb-olza, L, B; SP, Ht VocGr 358, VP, Lar, Añ, H; ph- S; Arch VocGr, VocBN , Gèze, Dv, H), para ( VP ), pareu (V-arr), patu (G-nav, AN-gip-larr-5vill, B) Ref.: Bon-Ond 158; A; Lrq (pharatu); Totor Arr (pareu); Ond Bac (patu); Iz Ulz 410 y 448, Als (afaiya, arrontzi);Etxba Eib ; Holmer ApuntV ; Gte Erd 110, 168, 262; Izeta BHizt2 .
    Poner(se), colocar(se); preparar(se). "Para zazu eskua, tendre [sic] la main" SP. "Paratu natzaio, je me suis présenté à lui" Ib. "Exposé au soleil, iguzkiari paratua" Ht VocGr 358. "Berak okasioa para zuen, él se fraguó el motín" VP 55v. "Paratu ezurra, encasar el hueso" Ib. 76r. "Colocar", "situar, poner" Lar. "Parar, poner, disponer, prevenir", "sentar, poniendo en lugar" Lar y Añ. "Pharatzen du Españako erregiñak eskia eta han errezebitzen ditu populuaren potak besta handietan" VocBN. "Parer; exposer au soleil; présenter, soit la joue ou toute autre partie" Dv. "Exposer son corps à" Lrq. "Colocar, situar. Nun parauko dogu Bartolo guria?" Etxba Eib. "Afaiya patu, poner la cena" Iz Als 48. "Arrontzi patzen doo óilu, está poniendo la galina" Ib. 52. "Para zatte txutik, póngase de pie" Iz Ulz. "Aren alde parau zen (V-arr)" Gte Erd 168. "Etzuen espartinik zangoan paatzeko (B)" Ib. 168 (junto a jazteko, ifinteko, ezartzeko, etc., de otras zonas). "Parau zatez ormara begire (V-arr)" Ib. 168 (junto a jarri y egon de otras zonas). "Burdia paratua dago ibiltzeko (AN-5vill)" Ib. 262 (B prestatue). AxN explica bahitu (43) por prenda paratu. Tr. Documentado tanto al Norte como al Sur; es algo menos frecuente desde principios del s. XX.
    Hark erakutsiren drauzue ganbera handi bat paratua eta aphaindua. "Ornée et preparée" . Lç Mc 14, 15 (IBe jantzirik eta prest). Mathela batean ioiten auenari, para iezók berzea-ere. Lç Lc 6, 29 (He, Leon paratu, Dv pharatu; TB eskeini, Oteiza, Brunet jarri, Ol, Or eskeñi). Eta suari eskuak gero khexaz paratu. EZ Man I 109. Parabisua [...] ezagutza dutenenzat paratua baita. Harb 230. Hek hedatzen eta paratzen dituzten artez. Ax 341 (V 226). Beharria paratuko diot, bainan hersiko diot bihotza. SP Phil 304. Neure biotz guzia Jaungoikoagana paraturik. OA 53s. Baldiñ ezpadiozute paratzen hekien kolpe guziei pazienziaren erredola. Ch III 35, 1. Haren oihuei ez diotela beharria paratu nahiko. He Gudu 45. Maia paratu. Mb IArg I 272. Bere pekatuen ispillu arrigarria begien aurrean paratu nion. Cb Eg II 165. Robespiarrek zuien deliberatu / bakarrik behar zuiela tronuian paratu. Iraultza 111. Baldin ezpadut [...] paratzen ene eriáu itzeén lekuan. LE Io 20, 25 (Lç, Dv ezarri, He eman, Ol, Leon, Or, Ker, IBk, IBe sartu). Munduko maxima galgarriei kontra pharatuko deraiztet Jesu-Kristoren maxima salbagarriak. Dh 113. Bereala artu dute / andetan aidean, / oraintxen para dute / paraje onean. FrantzesB II 62. Deabruak pausu guztietan parau dituan sareetarik. Añ MisE 100. Konbentuko ateetan parauta. fB Ic II 232. Tolosan eztakadura paratzen ari dirala. CartAnd 382. Ebanjelistak mundu guziaren bixtan pharatuak dire. Jaur 395. Gaztañadi galantak dauzkate pareak. Izt C 151 (Po 164 para). Haritz adarrean zagon sentiñel paratua. Gy 136. Dantzako sala degu / egoki parako. Bil 30 (36 paratu). Zertarako ibenia edo paratua izan zen Bataioko Sakramentua? Legaz 38. Atzerritarren sarrerak paratuko balu perillean Bizkaitarren libertadea. Otag EE 1881b, 59. Palazio bat munduaren erregearentzat paratu duena. Lap 112 (V 53).
    ( s. XX) Txokolatera zikin batean / para ziguten kafea. JanEd II 63 (I 37 para). Eta bizkar hezurra bethi hola beharko paratu? Barb Sup 98. Ezin para belauniko. Etcham 97. Urka añeko arbolak presan / ipurdiz gora pariak. Tx B I 82 (II 96 para). Ez du paratuko ez apusturik! Lab EEguna 112 (cf. infra (7)). Bera parau zan aulkiyetatik kanpoko ate-aldian. Kk Ab II 165. Hórra ziók, aztála áhin, begía klar, südürra txüt, eskía phára. Lrq Larraja RIEV 1931, 234. Ez digute paratu lanbide makurra. Or Eus 25. Auzoen lurretan nausi paratzea ez zait eder. Lf Murtuts 50. An urrunera begira parauta. Erkiag Arran 162. Nire ipui hau baldin paratzen badut Txipren. Arti Ipuin 45 (MaldanB 220 para). Gertaerak nola izandu ziren izkiribuan paratzen. Izeta DirG 34. Gorputzean zatiak eta atalak egoki eta miragarriki daude guziaren onerako paratuak. Vill Jaink 172. Zezenen aurrean paretako. Alzola Atalak 70. Ordun asi ziren fabrika bat paratu bear zutela Lesakan. Auspoa 77-78, 196. Alabearrak para dezaidaken burrukaizunik zaillenean ere. Berron Kijote 145. Ez degu arrautzarik, gutxi paratzen dute ta. BBarand 133. Patxi Altunak paratu duen edizioan. MEIG V 33.
    v. tbn. Hm 207. Lar SAgust 10. LarraSerm 60. BaztSerm1 252. Mih 65. DurPl 106. Mg PAb 164. Gco I 410. Zav Fab RIEV 1907, 97. Balad 221. CatB 53. MarIl 9. Echag 27. EvAN Mt 1, 21. Bordel 47. It Fab 247 (233 para). Hb Esk 65. CatS 60. MSIgn 343. Xe 174 (280 para). Ud 107. Elsb Fram 98. Jnn SBi 85. Zby RIEV 1909, 228. Arb Igand 197. CatUlz 61. Inza Azalp 83. FIr 134. SMitx Aranz 127. Inza NaEsZarr 1878 (AN-ulz). Para: PE 27. Bv AsL 188. AzpPr 104. Canc. pop. in Lek SClar 137.
    azpiadiera-1.1
    Azi ta ale ori, lurrak, euriak ta eguzkiak paraturik, egingo dira lore edo landara. Ag Serm 334.
    azpiadiera-1.2
    Componer versos (opuesto a 'improvisar').
    Orain [berso olgagarrijak] paratzera nua. DurPl 103. Pertsuen paratzeko / ar dezadan pena. Bordel 168. Bertso berri batzuek / al banintza para. Xe 178. Argatik ekin ziyon / bertsuak paratzen. AzpPr 109. Bertsuak paratzeko / enkargatu naute. Tx B III 127. Xenpelar-eren bersto batzuek paratu nizkiolako. Lab EEguna 96. Pertsu paratzen hastera noha. Mattin 65.
    v. tbn. Ud 16. Noe 63. EusJok II 27. Ag G 107. EusJok 69. Arrantz 128. JanEd II 97. Auspoa 77-78, 35. Para: Noe 60. JanEd I 78. EusJok 143. Tx B I 198. Auspoa 77-78, 69.
    azpiadiera-1.3
    "Quedar quieto y atento el perro cuando barrunta la becada u otra pieza. Txakurra parauta egoten dok oillagorra ikusittakuan da " Elexp Berg. .
    sense-2
    2. (Con sintagma vbal. con suf. -t(z)era ). Disponerse a.
    Para zaite gehiagorik pairatzera. SP Imit III 57, 3 (Ch prepara, Mst adela, Ol gertu). Zenbatenaz gehiago paratua baizare mihiz bekhatu egiterat. Mih 66. Han debruak berariazko errementa ikharagarri batzu eskuetan, ni thormentatzera paratuak daude. Dv LEd 216. Para zaitezte bizia ber-bertan ematera. Berron Kijote 101.
    sense-3
    3. (Con dat.). Estar dispuesto (a), preparado (para).
    Haiñ ungi egon behar duzu atsekabeei paratua nola bozkarioei. Ch III 17, 3 (Mst -tzeko lehiatü, Ol -rako gerturik egon, Leon jasaiteko gai izan). Etsaiaren atakadei pharatua egonen zare. He Gudu 152. Gaiza orori suña pharatü, erran nahi beita, triballier eta dolorer. Mst III 35, 2. Persekuzionei eta kontrestei paratua izanen zela. Mih 99. Haren begikaldi zorrotzei pharatua egotea. Dh 135. Mesprezioei bere burua pharatzea. Jaur 128. Behar beitüke aberatsen injüstizier pharatü. Etch 582.
    v. tbn. MarIl 125.
    azpiadiera-3.1
    (Con alativo).
    Eta gaudez paratuak pena eta gastigu suerte guzietarat. Ch II 8, 5.
    sense-4
    4. (Con adj. o adv.). Poner(se) de cierta manera. " Gexorik pareu de " Totor Arr. .
    Nola paratuko du anima pekatu batek? Añ itsusi, añ desditxadu! Cb Eg II 51. Biotza poz-pozik / paratzen zait neri. JanEd II 147. Andria gustiz txarto parau (jarri) yakola, "berba barik" eguala. Kk Ab II 10. Aurten karabiñeruak gogor parau ei-jakez, eta ezin pasau. Alzola Atalak 56.
    sense-5
    5. (Con compl. en ines.). Terminar en, quedar, resultar, parar.
    Orren etxeko, soñeko, maieko, oieko erregaloak non dira? Ona zertan paratu diran. Cb Eg II 195s. Zure Justiziaren aserrea ta nere kulpak merezi zuten kastigua, azkenik onetan paratzen da? Onen laster, onen erraz nere ofensa guztiaz zure miserikordia aztutzen da? Cb Eg III 278. Zetan parau ete zan piestia? Mg PAb 62.
    sense-6
    6. (Añ (+ -du)).
    "Cessar, gelditu, paratu " Añ. "Parar, no pasar adelante" , "quedar, [...] paratu, -du" Ib.
    sense-7
    7. "Revêtir (AN-egüés)" Bon-Ond 157.
    sense-8
    8. (H (V, G)).
    Apostar. " Zer paratuko degu? Zenbat paratzen degu? " H. v. pariatu.

    paratu

    paratu
    << otorduero 0 / 0 plameatu >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper