(G-bet, AN-5vill; Aq 634, A (s.v. daaturi)), taratuli (Arch VocGr, H), taratulo (V, G, AN), taratelu (L-ain, B; SP, Dv), tarateilu (H (+ -ellu)), taratailu (T-L), taratilu (B), teatuli (BN-baig), teatulu (L, BN-baig), teatelu (BN), tatulu (AN-larr), taatulu, taatelu (Hb), tabatelu (Hb), tarratulu (V-gip), tarratilu (G-nav), daratulu (V-gip (+ daa-); A (+ daa , s.v. daaturi), Lander ap. DRA ), daratulo (daa- V-gip), daraturu (S (+ daa-); A; + daa- Foix ap. Lh, Lander ap. DRA ), daraturi (daa- S; Foix ap. Lh.), daratillu (V-gip), daratillo (V-gip), deadelu (Dv (BN)), deatulu (BN; VocBN →vEys, H), daturu (S; Foix ap. Lh.), datui, laratro (V; Zam Voc), laatro (V), latro (V-gip), garatulu (R) Ref.: A (daaturi, daratelu, deatulu, garatulu, laratro, laatro, taratelu, teatulu); Lh (daaturi, daratelu, datürü, tabatelu, teatelu) ; Urkia EEs 1930, 26; Lrq (daaturu); Iz ArOñ (daátulo, daratulua); Ond Bac (tarratilu); Etxba Eib (latro); CEEN 1969, 229 y 1971, 225; Asp Leiz (tatulu); Izeta BHizt (taratilu); Zt (comunicación personal); Elexp Berg (daratillu).
Taladro. "Tarière de menuisier" SP. "Taladro, instrumento de carpintería" A. " Tarratulu, zurari zuloak egiteko tresna" Urkia EEs 1930, 26. "Perçoir" T-L. " Latrua, herramienta de carpintero para taladrar madera. Latruakin eiñ biarko destazu zulo ori " Etxba Eib. . "Y como herramientas [del carpintero] un taladro (taratulua), con el que se hace el primer orificio en la rodaja de abedul" Caro CEEN 1969, 229. "El barreno recibe el nombre de teatulia (Valcarlos)" Garm CEEN 1971, 225. " Taratilu horrekin ziletu dugu maia " Izeta BHizt. . " Taratulu (G-bet), barrena grande, taladro" Zt (comunicación personal). Cf. ConTAV 5. 3. 1, 158: "En una acha y en un latro de barrenar" (Motrico, 1632).
Zein baitire [...] bi martelu eta taratuli bat, haiotz bat, bi ginbalet edo taratuli xume. (1767). SenperEus 64. Ze erremienta biar da arotzijarako? --Enzuzuz: askoria, azuelia, zeijua, laatrua, [...]. Mg PAb 152. Zuhamu zaharretan, bere mutturrekin, / eginak taratelu haltzairu gisekin. Hb Esk 235. Lotu zuten [...] zulaturik lenbizi taratulu moduko gauza batekin. EE 1884a, 303. Teatuli pare bat arriñatu. HerVal 215. Teatuli pare bat ausirik erakatxi. Ib. 230. Ekin neutson kutxilluaz taratulua bai litzan. Or Tormes 51. Bi ilharropak eta munjana hanitx untsa ezarri zutian eta hatsa aska zolako datui xilotik hartzen zian. D. Béhéty GH 1931, 110. Berrehun metra bezala barna sartu dituzte beren taratailu izigarriak. Herr 28-6-1962, 2. Zuraren erdia taatuluz zulatzen joaten da. Garm EskL I 98. Esku-langille onen lan-tresnak ez dira asko: arotz-aulki bat, labana, taatulua, zerra, aizkora, mallua eta zepilloa edo marraizkoa. Ib. 132.
v. tbn. Onaind EEs 1930, 201 (latro).