1. (G-azp ap. ZestErret ; Añ), gaisotasun (Lar, Añ), gaxotasun (Lar, Añ (V), Dv, H), gexotasun (H), gaxaesun.
Enfermedad. "Achaques" Lar. "Dolencia" Añ. "Peste" Ib. v. gaixo (4). Tr. Documentado en textos meridionales desde Lazarraga (que emplea la var. gaxaesun ). En DFrec hay 12 ejs. de gaixotasun y 6 de gaisotasun .
Laster osatu zatezkela daukazun gaxaesun orretarik. Lazarraga A, 1151r. Esazu zuere benturea, / zer gaxaesun edo zer llaga. Ib. B16, 1182r. Arimeko gaixotasunak. Añ LoraS 37. Gaisotasun andi bateti urten. Mg CO 277 (CC 185 gaiso edo eritasun). Estura ordu ta gaixotasunean. VMg 24. Gaxotasun larri batean. Aran SIgn 93 (83 gaisotasun). Au da izenez osasuna ta / izatez geixotasuna. AB AmaE 31. Geisotasun eraskorrakaz edo kolereagaz dagozanai. Itz Azald 100. Irago dagiguzan geisotasuneko nekeak. Ib. 167. Bei ta ardien zauri ta gaixotasun ezagutuenak. Ag G 4. Aren gaxotasunik aundienak naigabea ta tristura izan ziran. Salav 21. Sendagilleak esan ziguten gaixotasun luzea izan zitekela. BAyerbe 86. Gaixotasunik badau, sendagaiak ipinteko. Gerrika 269.
v. tbn. Aran SIgn 24. Etxde AlosT 89 (glosa de eritasun). Mde HaurB 83. Etxabu Kontu 108. Onaind STeresa 39. Gaisotasun: Añ EL1 182 (EL2 189 gaixotasun). CrIc 69. Gaxotasun: Anab Poli 77. Etxabu Kontu 109. Gexotasun: Kk Ab I 20.

2. (Dv), gaizotasun (SP (sin trad.), Dv A), gaisotasun (A), gaxotasun (Urt, Hb), gaxotarzun. "Abiectio" Urt I 23. " Gaixotasun, faiblesse d'esprit" Dv. " Gaizotasun, pesanteur d'esprit" Ib.
Ene gaixotasunari behatu gabe egin nazazu ni ere Sagaramendu Sainduaren mahai hunetan partale. Mat 255. Miresteko ez denaz geroz [...] gaxotasuna gaxo izatea. He Phil 243 (SP 240 miseria). Emazten batetan hiru bihotzaren etsaik handienak: gaxotarzüna, handitarzüna eta [...] tzarkeria. J.B. Mazéris GH 1931, 468 (ap. DRA ).