Harremana

    OEH - Bilaketa

    124 emaitza madari bilaketarentzat

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    hamabi.
    sense-1
    I . (Numeral).
    azpiadiera-1.1
    (gral.; Lcc, Mic 6v, SP, Deen II 228c (hamar bi), Urt I 142, Ht VocGr 300, Lar, Añ, VocBN , Gèze, Dv, H (+ amabi)). Ref.: Bon-Ond 153; A; Lrq; Holmer ApuntV ; Etxba Eib ; Echaide Nav 357; EAEL 166; Elexp Berg .
    Doce. "Doze", "Cuarto de doze, amabiren kuartua" Lcc. "Amabi, doce" TNum 296. "Douze" SP. "Cahiz, neurri andi bat amabi anegakoa" Lar. "Doceñal, amabi urtekoa" Lar. "Hamabi gizon, id. gizon hamabi, douze hommes" H.     Tr. De uso general en todas las épocas y dialectos. Hay un ej. de hami (errata?) en TB (Io 6, 13) que por lo demás emplea hamabi. Salvo contadísimos ejs., en especial de Inchauspe, la construcción es hamabi gizon etorri ziren, es decir, aux. en pl. La declinación en indeterminados es sg. el esquema amabi urtean, amabi urteko (occ.) / hamabi urtetan, hamabi urtetako (or.).
    Urtheko hillebetheak dira hamabi. Lç Cal a, 2v. Iakob-en hamabi haurrak. Lç Decl ã 5r. Buruan hamabi izarrezko koroa bat. Lç Apoc 12, 1. Gure ortuan madari, / gurazaurik amabi. Lazarraga A4, 1165r. Gero joan zan [Jesu Kristo], / guztiai ala etxirik, / amabietan / oita eskojidurik [... Ib. A29, 1203v (parece que se refiere a los doce apóstoles; v. tbn. hamabiak con este sdo. en Lç Mc 6, 7, He Mc 9, 33, Lard 393, Ag Kr 41, Inza Azalp 66, Ir YKBiz 159). Naiago dot to bat, ze amabi emon deiat. RS 40. Frutuak Espiritu Santuenak dira amabi. Bet 16. Hamabi Apostoluek egin zuten [Kredua], eta den bezala ordenatu eta halatan da hamabi artikuluetan errepartitua. Mat 52. Espiritu sanduaren frutuak dirade amabi. Ber Doc 164v. Ioan behar du hamabi brasetarat. INav 136. Bertze hamabi orenak. Gç 85. Zer adinetan ihor ezkont daite? --Mithilkoak hamalaur urthiak bethez geroz, eta neskatilak hamabi bethe ondoan. Bp I 82. Amabi errieletan nai badu. CartNav 142. Enjendratuko tik hamabi printze. Urt Gen 17, 20. Hamabi profeta ttipietarik bat. ES 159. Gelditu ziran puskekin bete ziran amabi saski. Mb IArg I 251s. Amabi urtetan. Ib. 170. Onen semearentzat amabi libru, [...] egin zituen. Cb EBO 4. Amabi urteko onen seme batek. Cb Eg II 167. Lur guzia egin zuen amabi parte edo zati. Ub 32. Amar, amabi, ogei dukatian. Zuzaeta 130. Manatu zuen bereziren zirela hamabi tributan hamabi gizon. Lg I 187. Jesus hamabi urthetan zen. Mih 114.
    (s. XIX) Errespondatu-zué Jesusek: Eztire amabi eguneko orduak? LE Io 11, 9. Zillarezko amabi dirurekin. Mg CC 122. Urrengora dagoz amabi pausu. Añ EL1 200. Amabi ate ditu Erri onek. AA III 351. Amabi urtekua iges egin neban neure gurasueen etxetik. JJMg BasEsc 239. Zubeen umiak zortzi, amar, amabi urtegaz dotrinarik ez ekijeen. fB Ic I app., 15s. Iru errege datoz / neketan bidean / amabi egun eta / amabi gabean. Echag 152. Hamabi urthetan utzi nituen aita amak. MarIl 71. Bazia hamar urthe edo hamabi! / Ehintzala bortian izan orai baizi. Etch 338. Erosten düzienian / harakitik büxerian / libera hamabia [sic] sos / paka ezazie han berian. AstLas 41. Lehen lumaren galtziak / Baditu amabi urte. Bordel 93. Txerri eme onak ez ditu izan bear amabi titi baizik. It Dial 96 (Ur, Dv, Ip (h)amabi ). Kosta izan zala berak balio zeban alako amabi, edo benturaz geiago. Izt C 69. Cerdeñan bizi zan amabi urteko neskatillatxu bat. Ur MarIl 105. Amabi Apostoluen aukera. Lard 392. Deithu zituen bere dizipuluak, eta hetarik berezi zituen hamabi. HeH Lc 6, 13. Hiriko harrasiak zituen hamabi asentu. Dv Apoc 21, 14. Galdatzen dautzuet, igande guziez hamabi ogi eman ditzazuen hamabi pobrer, hamabi Apostoluen ohoretan. Laph 160. Zeruak dauzka amabi ate, / aingeru bana guardiyan. Xe 386. Bixitatu sindugun / zenbait jakin zalek, / amar edo amabi / donostiyatarrek. Bil 153. [Txepetxak] jartzen ditu amabi edo amalau arrautz. Sor Bar 17. Amabi lagun arturik. Bv AsL 203. Amabi lagun arturik. AB AmaE 417. Ere larrua maitatzen baduk, atera itzak amabi ontzako esandakoak. Apaol 100. Hamabi edo hamahirur urthetako muttiko batzu. Arb Igand 84.
    (s. XX) Amabi, amairu edo amalau orduan egon bear alantxe! Ag Kr 89s. Zenbat baliyo du onek? --Azkena amalau errial. --Amabiyan ondo dago. Iraola 77. Amabi gizonetarik zazpi galdu ebezala. Echta Jos 204. Hamabi libera emaiten zaiztaian hastapenean nausiak eguneko. JE Bur 114. Zuek ere yarriko zerate amabi alkitan, Israelgo amabi yendakiak epaitzeko. Ir YKBiz 352. Aurten bauku gariten!. / Ederra ta ugari, / Gitxienez ixan da / Bateko amabi. Enb 168. Crau, amabi aizeetara zabaldurik. Crau mintzula, Crau illa. Or Mi 100. Amabi urteko mutiko gotortua [...]. FIr 132. Amabi bertsorekiñ / orra despedira. Tx B I 201. Amabi metro luze, / gerriya amar lodi. Arrantz 108. Kobratzen ari ziran / euneko amabi. Uzt Noiz 33. Hamabi urte bete nituelarik. Etchebarne 32. Hamabi urte eta eguna lepora zizkioten. MEIG IX 97.
    azpiadiera-1.1.1
    Urtean irurogei et amabi florin. ZalbaSM 76. Bertze hirur hogoi eta hamabi diszipulu. ES 391. Hala-nola Babiloniako dorretik ilkhi ziren hitzkuntzak hirur hogoi eta hamabi izan baitziren. Ib. 392. Berrogei ta amabi sangria ito etzedin, egin, da etsi ta medikuak utzi zuten. Cb Just 73. Hunela hil zen, hogoi eta hamabi urthetan, gizon guzietarik handiena. Lg II 161. Irurogeta amabi odolezko iturri. Zuzaeta 75. Irurogeta amabi bider geratu zan eriotzako zori larrian. Añ EL1 212. Aita San Antonio / bezpera eguna, / illaren amabia / etzuben txit ona. Echag 164. Kunplitu nütianin hogeita hamabi / Agenerat nündien prauberik igorri. Etch 182. Lau orduren epean ateratzen dute bi arroba bezalatsu, eta urte osoan zortzi milla bost eun eta amabi anega. Izt C 92s. Irurogeta amabi aldiz ikusi zuan, Aloña mendiko ariztietan, ostro berdea berriz jaiotzen. Ag G 1. Ogei ta amabi kilometroko / bidia da Donostira. Uzt Sas 287.
    sense-2
    II . (Uso sust.).
    azpiadiera-2.1
    1. (Ref. al día del mes). v. hamabigarren.
    Dezenbreren hamabian gaberdi izanen da, guarda suestean denean. INav 162. Momurreko gure Jauregian emana, Gorotzilaren hamabi denian 1772. Mercy 9. Abendua amabi / artuak zuritzia / mutil neskatillentzat / ondo alegria. DurPl 71. Illaren amabia. Echag 164. Urri-illaren amabian. Izt C 462. Uztailaren hamabian. Elsb Fram 67. Maiatzaren hamabian. Ip Hil 43. Hilabete hunen hamabian. HU Aurp 49. Urtarrilaren hamabia. Mde Pr 286. Martxoaren hamabian. Ardoy SFran 275.
    v. tbn. Zab Gabon 88. Zerb Gerlan 111.
    azpiadiera-2.2
    2. (Aplicado al número de un año).
    Setemeren laurdenian, mila zazpi ehün eta hirur hogei eta hamabi den urthian, eta Gure Aita Saintügoako laurdenian. Siñatürik Idigoonus, Kardinalia. Mercy 9. Hamabortz garren mende hamabian zela, / Nafarroa yarri zen Español bezala. Hb Esk 71. Mila zortzi ehun eta lauetan hogoita hamabian. Zerb Azk 108. Hamabortz ehun eta hamabia izan zen haren hiltzeko urtea. Ardoy SFran 48.
    azpiadiera-2.2.1
    (Aplicado al siglo).
    Hoita hiru urthekin mende hamabia, / Angelesak hartzean nausituz hiria. Hb Esk 155.
    azpiadiera-2.3
    3. (Pl., referido a la hora). v. HAMABI HAMABIETAN, HAMABI ORDU, HAMABI OREN.
    Debekatua dago langilleak eta alogeran bizi diranak astegunetan jokoan aritzea goizeko seietatik amabien, eta arratsaldeko ordu bietatik arratseko zorzien bitartean. AA II 75s. Jauna jaioko dala / gaur amabiyetan. Echag 29. Baruba abijetan da gabeko amabijetan, eta dirau urrengo gabeko amabijetaraino. Astar II 238. Gaberdiko amabiyetarik eta komulgau artian ezerbere artu bagarik egotia. CatLlo 71. Zeñaren etorrera gutxi gora beera izaten dan eguerdiko amaika orduetatik amabietarontz. Izt C 502s. San Pedro amabien inguruan etxeko ganbarara igo zan, otoitz egitera. Lard 498. Amabietan zuten / kurutzian jarri, / zorrak pagatutzeko / pekatariari. Xe 358. Periyako gaba zan / señaladamente, / gabeko amabiyak / etziran aparte. Ud 160. Amabiak jotzen ari da Santa Mariako erlojua. Urruz Urz 13. Amabiyak dira laister. Moc Damu 25. Aurreko gauerdiko amabietatik gero. Itz Azald 161. Aspertu barik, amabietatik irurak edo laurak artean maian egoten dira. Ag Kr 45. Otorontzetako tenoretan ere baratzen zen, guziz eguerditan, hamabietarik biak artean. JE Bur 61 (Ber 20 hamabiak eta hogoi). Neri gustatutzen zaitena da / beatzîk arte oyian, / bañan amabîk ingururako / an izango naiz mayian. Tx B II 189. Amabiak inguruan Gorostiagara iritxiko zan... Alz Ram 64. Urrengo gabian, amabiak inguruan [...]. Kk Ab II 42. Amabietan bazkaritara. Or Eus 341. Gabon-zarrez, amabiak ezkeroz datorren len-ura jasotzea. JMB ELG 81. Gabeko amabiak jo daben orduan. Balad 199. Amabiak alderako emen izaten dituk berriz. Ugalde Iltz 66. Amabik: maien bi begik. (AN-larr). Inza NaEsZarr 308 (v. tbn. otras variantes en EZBB I 31 y 32).
    v. tbn. A BGuzur 156. Goñi 27. EusJok 93. Etxde JJ 45. Erkiag Arran 161. Bilbao IpuiB 180. Mde HaurB 31. Anab Aprika 16. And AUzta 57. Osk Kurl 28. Izeta DirG 100. BEnb NereA 60. Salav 60. Alzola Atalak 141.
    azpiadiera-2.3.1
    Baña jote orduko amabiterdiak / Neskatillak egozan irurak jagiak. AB AmaE 417. Eguardiko amabiterdietan. Ag Kr 155. Eguardiko amabiak laurden gutxitan. Kk Ab I 46. Amabi ta erditan juan ziran / arraia arrapatzera, / ordu bata ta berrogeian bat / seguratu ta etxera. EusJok 109. Hamabiak eta hogoi! JE Ber 20. Amabi-t'erdiak arte ez gera sartu Donapaleun. Ldi IL 44. Hamabi eta erdiak. Arti Ipuin 77. Amabik eta zazpi. Ugalde Iltz 66. Amabi t'erdik inguru ortan / Eliz-ondo teatruan / pesta zala ta jendia antxe / lekurik ezin artuan. Uzt Noiz 19.
    azpisarrera-1
    HAMABI HAMABIETAN. A las doce en punto.
    Eguardiko amabi amabietan gelditzen ziran lenbiziko atsedena egiten. Ag G 24. Eguardiko amabi-amabitan erretore etxean bazkari-zai egongo litzake. Muj PAm 46. Lekeition iru ur bedinkatu-ontzitatik amabi-amabietan, dangada-bitartean, artzen zan ura ta ur orrezaz txalupea bedinkatuten eben. A EY I 125. Eguerdiko amabi-amabitan eman zioten asiera ezteiari. Etxde AlosT 78.
    azpisarrera-2
    HAMABI HAMAHIRU. Doce o trece.
    Itzbatu ziran bi ilabetetako ta euretan lortu eban urte osoan lortu ez egikena. Amabi amairu erreal izan ziran. Or Tormes 96s. Duela amabi-amairu urte agertu zigun Aita Salbatore Mitxelenak Arantzazu . Gand Elorri 10.
    azpisarrera-3
    HAMABI-HAMALAU. Doce o catorce.
    Alderdi bakoitzetik amabi-amalauna metro luze. Erkiag Arran 134.
    azpisarrera-4
    HAMABI HARRIAN. "Amabi arrian (BN), a las doce piedras, juego de niñas" A.
    azpisarrera-5
    HAMABI BAT. "Hamabi bat , une douzaine. S agar hamabi bat, une douzaine de personnes [sic]" H. v. HAMABIREN BAT. Cf. hamabika.
    Erria onik zaintzeko aski zitezkean amabi bat gizon. Zait Plat 116.
    azpisarrera-6
    HAMABI EHUN (S; hamabireun V-ple, L, B, BN, S). Ref.: A (hamabireun); Lrq; Satr VocP (eun). Mil doscientos. "Por mil y doscientos dicen [...] amabi eun" TNum 298.
    Gutienean hamabi ehun mila Israeldarretarik, lur guziei prometatuan sarthu ziren. Brtc 141. Hamabi ehun eta hoita hamalaua / Ezdugu yasan behar izan dadin gaua. Hb Esk 78. Hamabi ehun urthek hoita hamar eskas, / Eman ziotenean Angelesek solas. Ib. 154. Yakobiten konbenta, yaio zen etxean, / Hamabi ehun eta hogoita bortzean. Ib. 155. Hamabi ehun orga-lasterrekin eta hirur hogoi mila zaldizkorekin. Dv 2 Par 12, 3. Profetisatuko dute hamabi ehun eta hirur hogoi egunez. Dv Apoc 11, 3 (Lç mila eta ber-ehun eta hirurogei egunez, Ip mila berrehun eta hirurhogei egünez). Versaillarat bildu ziren hamabi ehun deputatu berotuak. Elsb Fram 57.
    azpisarrera-7
    HAMABI MILA. Doce mil.
    Bil detzagun hamabi milla gizon, eta abia gaiten. Lg I 314. Urean egin bear diran lan nekosoen balioak igoko zebala amabi milla dukatera. Izt C 118. Amabi milla gizon armadunekin. Lard 105. Seireun Dominikanok / armindu ta garratz / Bein imini ebezan / amabi mila baltz. Azc PB 207s. Hamabi mila libera emaiten diozkate hari ere. Barb Leg 132. Amabi milla pezeta ditu / San Pedrok irabaziyak. Tx B I 192. Amabi milla ogerleko balioko omen zitun sagazti gazteak. TAg Uzt 80.
    v. tbn. Sor Gabon 38. Munita 99.
    azpisarrerakoSense-7.1
    1903'garren urtean ba ziran an amabi millaren bat langille, geienak arrotzak eta bertokorik guztiz gitxi. Eguzk GizAuz 158.
    azpisarrerakoSense-7.2
    Hogoi eta hamabi milla gizonetarik. Lg I 212. Joan zan bere ogeita amabi milla gizonakin. Lard 128. Bazituen hiruetan hogoi-eta hamabi mila heretiko konbertiaraziak. Jnn SBi 168. Handik eta hemendik hogoita hamabi mila gerlari bildu zituen. Zerb IxtS 46. Hoita hamabi mila paper. Mattin 51.
    azpisarrera-8
    HAMABI MILIOI. Doce millones.
    Buenos Airestik urruti gabe / Platako aldamenian; / amabi milloi Bankuan dauzkan / euskaldun baten mendian. Tx B II 44.
    azpisarrera-9
    HAMABI ORDU (Pl.). Las doce.
    Kopetako izerdi galanta besoarekin kenduaz, eten gabeko arlo luze neketsuan eguardiko amabi orduak Oñatiko eleizan jo arteraño. Ag G 23. Gauerdiko hamabi orduak ziren. Arti Ipuin 75.
    azpisarrera-10
    HAMABI OREN (Pl.). Las doce.
    Sextan, hamabi orenetan / zintuzten gurutzatu. EZ Eliç 365 (v. tbn. EZ Noel 100).
    azpisarrera-11
    HAMABIREN BAT. Unos doce, aproximadamente doce. v. HAMABI BAT.
    Amabiren bat urte zituenean. Arr May 196. Bere aberastasuna, oe bat edo bi, amabiren bat izara ta beste orrenbeste burko azal. Ag Kr 74. Eldu ziranian an ikusi ebezan amabiyen bat neska-mutil. Kk Ab II 160. Untan zaldidunek, amabien bat, mendiko bidean artu zuten. FIr 143. Urte aunitz igaro baitziran, amabiren bat. Or Aitork 198.
    azpisarrerakoSense-11.1
    Igaro ziran berrogei ta amabiren bat urte. Zab Gabon 88.
    azpisarrera-12
    HAMABITAN. Doce veces. "Hamabitan, douze fois" SP.
    Eztuzu uste othoitz dezakedala ene Aita, eta hark egor dietzadaketala orai berean hamabitan sei mila aingeru baino gehiago? HeH Mt 26, 53.
    azpisarrera-13
    HAMABITAN HOGEI. "Hamabitan hogoi, deux cent quarante" Dv.

    hamabi

    hamabi
    << habiatxo 0 / 0 harri >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper