OEH - Bilaketa

2931 emaitza jan bilaketarentzat

Sarrera buruan (157)


Sarrera osoan (500)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
barrun.
sense-1
I . (Sust.).
azpiadiera-1.1
1. (V, G ap. A ; Aq 415).
Interior, lo de dentro. "Interior, lo interior, barruna (G)" Aq 415 (el editor da burruna, sin duda error de lectura; cf. ib. 399 barrunen y barrunean). Cf. Lar Cor 301: "En Azpeitia [...] barruan, barruna". v. barru; cf. barruna. Tr. Documentado en textos guipuzcoanos sobre todo en la segunda mitad del s. XIX (cf. barrunago ya en RS ).
"Leku guziz santua" zeritzan zatiaren barruna estaltzeko azal edo txapak milla seieun larogeita emezortzi arroba urre eraman zituztela. Lard 211. Eleazar-en jende geiena ondatu zuen, eta len atariaz bezala, gero barrunez jabe egin zan. Ib. 542. [Txabol] geienak lerro zuzenezko oroi luzea dute, eta barruna bi zatitan: txapitola edo eskaratza eta sukalde-gela. JMB ELG 69. Etxe barruna zaindu bear dala uste izan ezkero. "El interior de los edificios" . EAEg 10-5-1937, 1665. Atozte, oroitz zarrak, / kantazar bakunak, / barrundatzeko aien / anima-barrunak! SMitx Aranz 122. Ur-xurruxta dut barneko musikaren laguna; / xurrut orrek guritzen du biotzaren barruna. Or Poem 539.
azpiadiera-1.1.1
(Fig.).Alma, espíritu.
San Estebanek bazekusan galdu nai zutela, eta erioa gañean zuela, baña bere barrunari bazizekan Jesusen amorez. Lard 489. Jesusek bata eta besteak negarrez ikusi zituenean, barruna illundu zitzaion, eta nastu zan. Ib. 426. Au esaten badiet nik, erotzat joko naute, eta esaten ezpadiet, nere barruna gelditzen da pisu. Bv AsL 214. Kanpoz pobre ta urrikarri ta umill agertuagatik, iduki lezake orrek barruna uste baño aberatsago ta arruagua. Ib. 154. Bañan kezka gutxigorekin arki da arren barruna! Moc Damu 36. Zenbaiten barruna: / mingaña leguna, / biyotz gogorduna, / probatu deguna, / bajuak altxatzeko / ai zer laguna. Tx ( in Imaz Auspoa 24, 130 ). Atoz, argi-xinta, / gure barrun au / argiz betetzera. "Nuestras almas" . Or Poem 557.
azpiadiera-1.1.2
Interior del cuerpo, entrañas; estómago, tripa.
Jaten ematen zieten, baña barrun otzarekin eta txit eroriak zetozelako, janak berak bota eta illik uzten zituen. Lard 544. Ikusi zuan gizon lepradun, legenartsu bat, berari zetorkiola. Lendabiziko begiratuan barruna jiratu zitzaion. Bv AsL 36. Asko da au, beren denbora guzirako txerriak galdutzeko, zergatik gelditzen diran barrun guzia zikindurik, jale txarrak eta medrakaitzak. Agric 79.
azpiadiera-1.2
2. Propósito.
Ea zillegi edo ondo zan jai-egunean sendatzea? Galdera au bere gatzarekin zan; baña Jesusek aien barrun galduai igerri zien. Lard 403. Eta artu zuen bere Maisu ona, galtzeko eske zebilzkion etsaiai saltzeko asmoa. Barrun gaizto onekin Betaniatik irtenda, Jerusalenera joan zan. Ib. 437. Elkarri beren barrun galdua eta zoramena agertu gabe. Ib. 303.
sense-2
II . (Tema nudo usado como posposición).
azpiadiera-2.1
Dentro de, al cabo de.
Egun gutxiren barrun / betiko kanpora, / Buenos Airesa edo / Montevideora. Bil 102. Denbora gutxi barrun / etorriko zala. Ib. 139.
azpisarrera-1
BARRUNA. v. barruna.
azpisarrera-2
BARRUN-BARRUNDIK. Intens. de barrundik.
Ontzat ar zadazu barrun-barrundik egiten dizudan ofrenda au. Arr May 141.
azpisarrera-3
BARRUNDIK. a) De dentro, desde dentro.
Leku batean joan omen zan norbait edari biziaren eske arratsean, eta barrundik erantzun zioen: "oraintxe etorri da". AA II 184. Ate bakar batetik bi illabete eta erdian ateratuak eunda amabost millataraño igo ziran, barrundik kanpora iges-egindako, illoizale eta zulogilleai pagatzeko kontua zuen batek Tito berari esan zionez. Lard 544. Barrundik igesi zijoazkienak. Ib. 544. Jo zituzten atiak. "Nor da or?" diote barrundik. Bv AsL 94. Eantzute'ementzion barrundi anra gazteek. (G-goi). JMB Mund III 22. (Tras gen.).
Franziako Albis deritzan erri andiko gaizkindun baten barrundik Santu onek demonioai bortxaz atera erazi zien aitormen edo konfesioa. Arr May 160s. Agindu onetara gaiztoena, ditxagabe ari [...] orroa izugarri bat eragiñ, eta aren barrundik irten zan. Arr Bearg 75.
b) Por dentro.
Begira nola kanpoko aldetik belar izpi biguñakin eta barrundik berriz ille eta luma leunakin egiña dagoan. Arr GB 59. Aua dabillenean / sabeleti poztu, / asko eraten badu / barrundikan oztu. JanEd I 25. Barrundik, berriz, soñeko pitxien azpian, gerrikotxo, zilizio latz bat. Bv AsL 90. Biderik onena al da ta, arratoi madarikatu orrei barrundik sagutei bat ezarri bearko deutsegu. Or Tormes 53. Barrundik bero da, / orain du denbora. Auspoa 54, 64. Bidean kapitana inguratu zitzaion, bañan Bixentak ain barrundik asarreturik esan zion: "Zoaz ortik, likixkeria". JAIraz Bizia 126. Nola kanpotik zirkunferentzi aundiagoa eraman bear dan, zure kontrarioak barrundik aprobetxatu egiten du. Albeniz 122.
azpisarrerakoSense-3.1
(Tras gen.).
Aginduak eskatzen dituzten baldintzen barrundik arkitzen baitda. EAEg 23-1-1937, 879.
azpisarrerakoSense-3.2
(Tras instr.).
Esan diran baldintzez barrundik arkitzen diranak. EAEg 21-12-1936, 604.
azpisarrera-4
BARRUNEAN (Aq 399 (G), VocCB (V) ( Dv barrune), A). Dentro. "Barrunean (V?), barrunen (G), (en) dentro" A (que lo toma probablemente de Duvoisin). "Or barrunian" (G-bet) Zt (comunicación personal). v. BARRUNEN.
Izai oien inguruan eta berak barrunean dirala, amar bat ektareako itxitura bat egitea gaizki artuko lukeanik izango al da iñor Leitzan? Munita 81.
azpisarrerakoSense-4.1
(Tras gen.).
Epailletza onen barrunean. EAEg 18-10-1936, 79. Alako poz bat nabaitu det nik / biotzaren barrunean. Olea 284.
azpisarrerakoSense-4.2
(Tras tema nudo).
Erki barrunean eta erkiz kanpo aragia erosi eta errekisatzeko. EAEg 9-11-1936, 253. Uste oso bat laster pizten da / gure biotz barrunean. Olea 226.
azpisarrera-5
BARRUNEN. (G ap. A; Aq 399 (G), H).
a) Dentro, en el interior.
Salbatzen diran Kristauak berenez asko dira, eta aurtasunean iltzen diranak barrunen sartzen dirala. AA II 283. Jakoben semeak barrunen zerabilten asmoa ain ondo estali zuten, non [...]. Lard 45. Baña San Pablori Espiritu Santuak barrunen esana, betetzera zijoan. Ib. 522. Baña Zeruan sartuko dana, barrunen ere garbia izan bear da. Ib. 380. Pesta au egitera, ain jendetza andia bildurik, jakintsuak diotenez, millatan milla, edo milloi bat eta bosteun milla lagun barrunen baziran. Ib. 541. Aienatu zuan beriala gogorazio au barrunen toki egin gabe. Bv AsL 145. Limosna batekiñ jetxi, eta itxia zegoen atea idiki baño len eskale aiek barrunen topatu, eta onez arritu. Arr May 136. Ongi garbitutako eperrari ipintzen zaizka barrunen perrejil txikitua [...], eta piper pixka bat. Cocinan 40.
(Tras gen.).
Baña deabrua zan errukarri aren barrunen sartuta. Lard 512. Deabru zarrak nauka / ipurdian jota, / nere barrunen bada / arroba bi gota. JanEd I 107. Jaungoikoa zure aurrean dago, zure inguruan, zure barrunen eta zure gorputzaren alde eta sentidu guzietan dago. Arr May 83.
(Tras tema nominal nudo).
Ardangela barrunen / Maitetik edanik. Gazt MusIx 191.
(Tras adv. de lugar).
Begira an barrunen txoritxoari begi zeñ alaiaz begiratzen digun. Arr GB 59. Emen barrunen dauden gaitzkille oek guziok (eta bera besterik etzegoan) ni bezelakoak dira. Ib. 144.
b) (Tras gen.). Dentro de, al cabo de.
Ala Judatar aragikorrak, nola ispiritukoiak ezagutzen zuen, denbora gitxiren barrunen, Profetak zioenez, etorriko zala Mesias edo Kristo. Ub 58. Erramutik asita urrengo amabost egunen barrunen egin ezpadue nagiren batzuek Elizaren agindua. AA III 523. Guk dakiguna da denbora edo urte gutxiren barrunen izango gerala edo betiko zori onekoak edo betiko zori gaistokoak. Ib. 288.
azpisarrera-6
BARRUNERA. Adentro, al interior.
Jerusalendar batzuek gosetea sortu zanean, asi ziran kanpora irtenda, belarrak biltzen, [...]. Atsitzen zituztenak gurutziltzatzen zituzten, [...]. Beste asko, berriz, eskuak, sudurrak, eta belarriak kenduta, barrunera itzultzen zituzten. Lard 544. Illeti bat leiotik barrunera sartu zuen, eta eliz-barru guzia bat-batetan su eta gar jarri zan. Ib. 545. Eta itxitu berri onekin jan-gauzak barrunera sartzea eragotzi zuten. Ib. 542. "Biotz begietan"goak atarira begiratzen dute, ez guziak, bai yaioenetakoak ordea; "Maiteñoaren apurñoa"koak barrunera so-egiten dute. Aitzol ( in Ldi UO 8 ).
azpisarrera-7
BARRUNGO, BARRUNEKO. De dentro, del interior; interno. Cf. barrungo.
Lurrari agertzeko barrungo mamiak, / Ez dirala ain onak mando ta zaldiak. Izt C 185. Baña ainbeste jendek barrungo janak laster ezkutatu zituzten. Lard 541. Añ luzaroan leizearen barrungo arkaitzetatik zinzilik zeuden jela-burruntziak urtu, eta erorten asi ziran. Arr GB 77. Nere barrungo arrak berak ematen dit imurtzi eta naigaberik asko. Ib. 103. Arri eta zurturik Kondea, bere barrungo naigabeak itobearrik, silla batean jarri, eta gauerdia zalarik, ezertzaz oartu gabe bere artan zetzan. Ib. 97. Gertaera izugarri ez-aditu au Uri guzian barreatu zan, eta barrungoak ez ezen, kanpokoak ere ikaratu ziran. Ib. 543. Franzisko oraziuan jartziarekin bat, sentitu zuan, bidian zijuala, Abadiak ezin eta geiagoko barrungo atsegina. Bv AsL 188. Etzekitela nola agertu barruneko poza? Ib. 161. Ezerk galeraziko etzidan barrungo pake eta sosegu bat. Arr May 202. Goibeltasun eta barrungo illunaren kargapean makurtu. Ib. 70. Zeruko argiaz otsegiten dizu Jaungoikoak, dala barrungo bultzada indartsu eta betiko egien ezaguera argiaz [otsegiten dizu Jaungoikoak] . Ib. 102. Barrungo gela batera deitu. Urruz Urz 17. Gizonaren barrungo sua oztutzeko. Inza Azalp 31. Basurtoko barrungo Ikasleen Elkarteko Lendakariak. "Alumnos internos" . EAEg 22-11-1936, 364. Barrungo itzari begiratu ezkero, ezin esan olerki eder orren neurtitz ederrenetakoa ez danik. "Si se mira a lo interno de la significación" . Or ( in Gazt MusIx 20 ). Bere barrungo ezetasunari eskerrak, gaztañaren buru-adarrean bizi itun. Ataño TxanKan 96.
azpisarrerakoSense-7.1
(Tras tema nudo).
Erri barrungo agiriko eta ixilleko osasun bideak. "Sanidad interior" . EAEg 10-10-1936, 12.
azpisarrerakoSense-7.2
(Tras instr.).
Uriz-barrungo eraman-ekartze eta etxeetako [...] Araudiak. EAEg 8-4-1937, 1461.
azpisarrera-8
BARRUNGO ALDE. Parte interior.
Karobiak atakaren parean, barrungo aldetik, buelta guzian aulki bat bezela izaten dik. TxGarm BordaB 20. Barrungo aldetik jo egiten zuan. Albeniz 87.
azpisarrera-9
BARRUNGO JANTZI. Ropa interior.
Eta iñork auzia ipiñi nai badizu, eta barrungo janzia kendu, kanpokoa ere utzi zaiozu. Lard 382.
azpisarrera-10
BARRUNGO TRISTURA. Mal cuerpo. v. BARRUKO TRISTURA.
Barrungo tristura edo eziña mareatzeraño, eta exerita egon pixka batean. Albeniz 216.
barrun
<< barru 0 / 0 barruna >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper