OEH - Bilaketa

1662 emaitza jakin bilaketarentzat

Sarrera buruan (56)


Sarrera osoan (499)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
bengatu.
tradizioa
Tr. Aparece desde los cantares de la quema de Mondragón, usado en textos meridionales y suletinos. Hallamos benjatu en Xarlem y Etchahun, menjatu en Etchahun, mengatu en Iraola y menga en Ortuzar.
sense-1
(V-gip (-au), G, AN-ilzarb; Añ), mengatu, menga (V-ger), benjatu, menjatu . Ref.: Bon-Ond 160; Ort Voc (menga); Elexp Berg.
Vengarse. "Vengarse: (c.) bengatu; (G, AN) mendekatu" Añ. "Mendekatu [AN-egüés-olza], bengatu [AN-ilzarb]" Bon-Ond 160. "Vengar, vengarse. Etzeukan bakeik bengau arte" Elexp Berg. v. mendekatu.
(Hemos incluido en este primer apartado formas no personales que podrían tbn. corresponder al uso trans.).
Tr. La persona de la que se venga aparece expresada en dat. en Xarlem, fray Bartolome, Etchahun, Uriarte, Arrantz, Ortuzar y Txirrita, en sociativo J.J. Moguel, Etchahun e Iraola y en instrumental en Etxaide, en instr. en Xarlem y Etxaide, con el suf. -gandik en Astarloa; la acción por la que se venga se expresa en instr. en Xarlem, y en sociativo en Astarloa y Uriarte.
Bada atsegin arrezan ezen ni bengatuko naizan. (Yerri, 1567). ReinEusk 64. Bizi banax, jakingo deut bengaetan. Lazarraga A25 1197r. Ira edo bengatzeko arrabia. OA 98. Bengatzeko deseo edo arrabiaren kontra. Ib. 98. Ez odiorik, ez bengetako deseorik eukitea. Oe 108. Khiristi arraza orori / nahi gütük bengatü / gure espaten püntetan / igaranen zitiaigü. Xarlem 866. Renauti egin afruntiez / nahi gizaik benjatü / korajerik balin badük / behar dük kanpañala agertü. Ib. 417. Alo jaunak arren / bertan abanza gitian / khiristien hiltziaz / benja ahal gitian. Ib. A 1147. Orra gure amorio propio eragabeak eta orri darraion bengatzeko pasio itxuak burura guzioi ekarten diguna. Gco I 437. Zuk ordekoa projimoari pagatu nai badiozu, bengatu nai bazera. Gco II 51. Bein baino geijagotan eria euki eban Dabidek, Sauli ondo bengeetako. Ez eutsan inos bere kalterik egin. fB Ic I 102. Parkatu deutsezu: [...] zeuben adiskide ez dirian auzuai, edo soluan, edo esijan, edo ganaduban, edo osterantzian bengeetan ta kalte egiten bere. Ib. app. 20. Ez ebalako bengau gura izan beragaz, eukirik okasinoe ezin obia. JJMg BasEsc 179. Abisaik bengau gura izan eban bere ezpatiagaz. Ib. 181. Eztozu birauagaz egin jatzun kaltia osotuko, etzara gatx egin deutsunagaz bengaduko. Astar II 119. Jakin egizu zeure arerijuakgandik bengetako modurik onena dala ez bengetia. Ib. 121. --Zer da iria edo aserrakunzia? --Bengetako gurari zital bat. CatLlo 79. En'anaie erüsatia, menjatü hitzaiket aski, / Ene lehen eritajia orotan fraudaz ebatsi. 'Mon frère rusé, tu t'es sans doute assez vengé sur moi'. Etch 238. Eni benjatzez junik. Ib. 188. Hogei eta lau denin ama hil zeritan / eta aita benjatü aurrhideki bertan. Ib. 180. Da [ira] projimueri bengetako desio txar bat. Ur CatArrig 92. Gizon batek gura izan arren bengau gatx egin deutsanagaz, sarritan ezin bengau jako; baña Jaungoikuagan ez da alan, gura badau kastigau daike pekatarija, eta bengau arerijuai. Ur MarIl 29. Pekatu egin badozu, euki egizu ziur ziurtzat Jaungoikua bengauko jatzula. Ib. 30. Zer da aserrakeria? Bengetako gurari oker bat. Itz Azald 176. Batzuek orla aitzen dirade / arraizaliai bengatzen, / zer peligro ta arriskua duten / eztute konsideratzen. Arrantz 156. Allegatu da Gorraenera, begi onduan txunbo aundi batekin, txapelik gabe eta galtzaren atzian tarratara aundi bat duela, bidez suplementu inozente batekin mengatuaz. Iraola 97. Zeuk dakozu erru guztidxe, oneidxe zaralako! Ni, zure lez baneitxike, mengako nekitzat! Ort Oroig 96. Emen dagona ez da besterik: / bengatu naia elkarri. Tx B I 112. Bere sendiaz apentzeko (familiaz bengatzeko) aukera bat zetorkiola ikusirik zauri zarrak bizitu zitzaizkion. Etxde AlosT 70s. Aal izan banu bengatuko nintzan neroni, zaldun armatua izan ala ez. Berron Kijote 193.
(-au V-gip). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg. (Trans.). Vengar (una acción, un crimen, etc.). "Atilak bengau zittuan Erroman milla urteko ustelkerixak" Etxba Eib.
Euren injuria dabe benga[tu]. Mondr (B) 8. Ene aitaren hiltzia / nahi dit benjatü. Xarlem 1046. Ain gogor bengadu beban aren erijotzia, zelan bengaduko eztau bere seme maitiari egiten deutsazun lotsabagakerija? Astar II 236. Egin deutsan gatx edo kaltia bengetako gogo edo gurarija daukanak. Ib. 24. Zeñek [...] bengau daben beren serbitzarijen odola bere eskubetatik. Ur Apoc (V) 19, 2 (Ur (G) bengatu, Echn bengatu; Lç, IBe mendekatu, Ip goiherazi, Dv aspertu). Bere illoba Baldobinosen eriotza bengatzeko zin egin zuanean. Berron Kijote 117. Neronek nere modura bengatzen ditut nik, neri egiten zaizkidanak. Ib. 190. Kendu dit gure Jaunak eriotza bengatu-bearreko lana. Berron Kijote 211.
(Con dat.).
Eta sekula ez dozulako negarrik bota, / Garbietako egin zenduan dongarua, / Jaunak berberak bere asarrez bengauko deutsu, / Ebagiagaz iduna zuri o gaixua! AB AmaE 440. Jaunak bengetan badeutsuz bere zeure okerrak, / Eurok kastigu eske dagokaz zeurorrentzat. Ib. 440.
(Con la persona de la que se venga expresada como compl. directo).
Ill bear aut, ill, gaur neure eskuz jaditxi daidan / I bengetea edo len neukan goitasuna. AB AmaE 452. Anton Amure oidi saiatzea / Txikito bengatutzera, / baño ortatik alderdi aundik / eztu ekartzen etxera. EusJok 105. Ikusiko duzute zeiñen errax bengatuko dudan aren etsaia, Alinfafaron Trapobanakoa. Berron Kijote 200.
(Con la persona en cuyo nombre o a favor de la cual se venga expresada en compl. directo).
Iuramentu egin beben, pekatu mortala dan gauzaren bat egiteko, edo bengeetako bere burua. Cap 93. Zure trajediari begira egon nintzanean eziñ bait-nintzan [...] Rozinanteren gaiñetik mugitu [...]. Zalditik jeixteko gauza izan banitz, bengatuko zindudan. Berron Kijote 193.
Jaungoikoari bakarrik, edo aren eskua duen justiziari [...] dagokala guzion onerako eta pakerako gaiztagiñak kastigatzea eta justizia bengatzea. Gco I 437.
bengatu
<< benetasun 0 / 0 benial >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper