Harremana

    OEH - Bilaketa

    269 emaitza itun bilaketarentzat

    Sarrera buruan (12)


    Sarrera osoan (257)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    itsumustu.
    etimologikoa
    Etim. Se trata de una forma reduplicada, con carácter expresivo, de itsu, con el segundo miembro precedido de m- : cf. ha(u)ndimandiak, (h)ondarmondarrak, etc.
    sense-1
    I. (Sust.).
    azpiadiera-1.1
    1. "(V-m-gip, G-to, BN-baig), sorpresa" A. "Ustekabea" ZestErret .
    azpiadiera-1.2
    2. "(Vc, Gc), obcecación" A.
    Ez dadila behintzat itsumustuaren beroaldian onartua, aldatua edo arbuiatua izan [leku-izena] . MEIG VIII 117.
    azpiadiera-1.2.1
    itxumustu. Confusión, caos.
    Guda asierako itxumustua aienatu zalarik. EAEg 18-11-936, 327.
    azpiadiera-1.3
    3. "(V-ger-m), tropiezo" A.
    azpiadiera-1.4
    4. (El) azar.
    Bi erantzupen zeuzkaten: bat, ustekabea edo itsumustua; bestea, ala-bearra edo patua. Vill Jaink 40. Ustekabeak edo itsumustuak eztuela agintzen. Gogamena dela gidari. Ib. 47.
    sense-2
    II. (Uso adv.).
    azpiadiera-2.1
    1. "À l'aveugle, à tâtons" H.
    azpiadiera-2.2
    2. Por sorpresa.
    Ez du gizonak ezagutzen ori [tximista] bezin itsumustu agertzen danik. Euzk 1933, 322.
    sense-3
    III. (Vb.).
    azpiadiera-3.1
    "Sorprender" Izt VocC. Parece ser una mala deducción a partir de itsumustuan (v. infra), frecuentemente empleado por Izt.
    azpisarrera-1
    ITSUMUSTUAN. (V, G ap. A; H (+ itxu-), que cita a Astar).
    Tr. Documentado en textos meridionales de los ss. XIX y XX. En DFrec hay 4 ejs.
    a) A ciegas, a tientas; irreflexivamente. "2.º obcecadamente. 3.º tropezando. 4.º a tientas" A. "A ciegas, itsu mustuan (V-ger-m)" A EY III 260. v. itsumustuka.
    [Konfesetan dira] zer egiten dabeen jakin baga, erdi kokoturik, eta abasberuan eta itxumustuban. Astar II 130. Aginduten dabe itxumustuban sangrijia [...], jakin baga on ala gatx egingo deutsan. Ib. 102. [Itz] batzubek itzneurtuan, eta besteak itxumustuan. 'Sin ton ni son'. Izt C 229. Zere aserrean eta itsumustuan eman dezun epaia. Arr GB 90. Ez itsu mustuban, ta bai ondo pensauta. Itz Berb I 247. Eritu genduen gerotako bat, itxumustuan eta illunpetan [...], Muñagorritarra zalakoan. Urruz Zer 53. Itxumustuan aukeratzen du maiz biotzak ibilbidea. TAg Uzt 32. Ez du onek itxumustuan jardun bear degula adierazi nai. EAEg 23-11-1936, 369. Erabatera eta itsumustuan erantzunik ezin emon neizuna jakin bear zenduke. Erkiag Arran 48. Jaurtitzen gera itsumustuan oien gaiñean, baiña miazkatu orduko, ez gaituzte asetzen. Vill Jaink 127. Eguerdian, gabez lez, itsumustuan doaz. Ker Iob 5, 14 (Dv haztaka, Ol aztamuka). Nik itxumustuan apaxua barrura arrain ta guzti jaurtiten neban. Etxabu Kontu 127. Erabakia ezjakinean eta itsumustuan hartu. MEIG VII 115.
    v. tbn. Otx 43. Gazt MusIx 137. Itxumustuan: Zab Gabon 50. Anab Usauri 84. Etxde JJ 5.
    b) (V, G; vEys, Dv, H). Ref.: A; ZestErret. Inopinadamente, por sorpresa. "Tout à coup, à l'improviste" H (que, al igual que Dv, cita a Lard).
    Beretan [zimaur pilletan] iñor itsumustuan sartu ta zikindu etzedin. 'Sin darse cuenta'. Izt C 179. Faraon, itsumustuan egindako eskaera onekin, txit aserretu zan. Lard 143. Itsu-mustuan, iñok uste izan baga. A BeinB 78 (tbn. 78 itxumustuan). Otoz otoan edo topoz topo edo itsu mustuan. A Ezale 1897, 17a. Aldeaurrez iragarririk datozkigun gaitzak ezpaitgaituzte itxumustuan (de sorpresa) arrapatzen. Tolosa EEs 1913, 161. Itxumustuan artu ez daizan / aurtengo negu gorriak. Enb 174. Bata ertze batetik ta bestea bestetik datozelarik itsumustuan bezela alkar arkitzen dute. Lab EEguna 112. (Itxumustuan irtenik) Begiak, diozu? Goen Y 1934, 179. [Etsai] aien gañera itxupustuan jauzi. Eston Iz 173. Itsumustuan agertu eutsan amak Zuriñeri, Kermanen abotik-arako erantzun asegarri ta mazala. Erkiag Arran 91s. Lasai kontu-kontari zijoaztela, itxumustuan sartuta, buruak alkar jo-eraziz, zerraldo! Korde gabe utzi nizkin. Ataño TxanKan 53s.
    v. tbn. Lek EunD 29. Zait Sof 151 (146 itxumustuan).
    c) "(L), à peu près, au jugé" Lh, que cita a H (tal vez HeH).
    d) Precipitadamente.
    Deadar artara etxeko guziak itsumustuan etorri [ziran]. Arr GB 17. Artega, nabarmen, kiriotsu, zalapartaka ta itsumustuan jatsi zan kalera. Ag Kr 202. Bat batera, zakurrak, itxumustuan jaiki ta ekiñ zion zelaian zear estu estu zaunkaka. Ag G 153. Itsumustuan yoiazan eliza-alderantz. Erkiag Arran 171. Aldapan bera itxumustuan eta larri sartu omen itun Donosti xarrera. Ataño TxanKan 34. Eta joale pitiñaren otsak bultzatuta, ara doaz itsumustuan belarri luze ta nun ze barri zale diranak ugari. Onaind STeresa 69. Ezinkizun delako bat-batean eta itsumustuan mende luzeek utzi duten hutsartea betetzea. MEIG VII 187.
    v. tbn. Itxumustuan: SMitx Aranz 63.
    azpisarrera-2
    ITSUMUSTUAN EGON.
    Beren asmo galgarriak betetzeko ustean agertu ziran Irun aranzungo ondora milla franzes bezalatsu, Gipuzkoako Probinzia itsumustuan zegoela. 'Hallándose la provincia de Guipuzcoa sorprendida por ello' . Izt C 312s.
    azpisarrera-3
    ITSUMUSTU EGIN. "Tropezar" A.
    azpisarrera-4
    ITSUMUSTUKO.
    a) (Adnom.). Sorprendente, inopinado.
    Itxumustuko ateraldi ta arrazoi-modu berri ta mee ustekabeko arekin izutu-txamarra geratu zan. Aran SIgn 59s. b) Precipitado, irreflexivo.
    Itsumustuko eta heriosuharreko ahapaldiak. MEIG VI 144.
    azpisarrera-5
    ITSUMUSTURIK. A ciegas.
    Ain zorrotza ta uste bagekoa Franzesarentzat izandu zan batetako sarrera gogor izugarri au, non arkitu zan itsumusturik zer egin eta zeri ekin etzekiela. Izt C 357. Doakabea! ez nekin bela / iges arrek zekarrena; / itxumusturik ez nun nabaitu / sartu zidaten eztena. Loram 36.

    itsumustu

    itsumustu
    << 2 itoi 0 / 0 itunde >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper