OEH - Bilaketa

13 emaitza inuzente bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
ugazaba.
etimologikoa
Etim. De ugatz (ugaz - en composición) y asaba, con pérdida disimilatoria de -s-. Ugaz- sirve para expresar, en una larga serie de compuestos, un parentesco legal, de adopción, no de sangre.
sense-1
(V, G; Mic 5r <-gas->, Aq 79 (G), Mg Nom 67 (V), Añ (V), Izt 36v, Dv (V), H, Zam Voc ), ugasaba, ubazaba (Lar, H (V)), uesaba (V-ple-gip), uezaba (V-gip), ugezaba (V-gip; H (V)), usaba (V-ger), uzaba, eguzaba (H (L)), euzaba (Ht VocGr 382) Ref.: A; SM EiTec1 (azpijan); Etxba Eib (uezaba, ugazaba); EAEL 39; Elexp Berg (ugezaba) .
Amo, dueño, patrón. "Amo", "ama de criados" Mic 5r. "Maître" Ht VocGr. "Amo", "señor, amo" Lar y Añ. "Dueño, amo", "patrón de la casa" Añ. "El propietario que no habita la casa" Aq 79. "Père nourricier, ugazaba, euz-" Darric (parece repetir la etimología --errónea sin duda-- que propone Azkue). "Patrón. Uezaba gogorra gertau jako mutillari" Etxba Eib. Es posible --v. FLV 1969, 125s-- que la expresión romance "parientes mayores" (de la que ahaide nagusiak sería calco posterior) sea traducción de ugazabak. Tr. Documentado desde Lazarraga, es propio de la tradición vizcaína hasta el s. XX, en el que aparece tbn. en textos de otros dialectos. La forma ugasaba se encuentra en Barrutia, uzaba en Kirikiño y Akesolo, y uezaba en San Martin y T. Etxebarria. Hay además un único ej. de ugezaba en Eguzkitza (GizAuz 108), frente a más de doscientos de ugazaba. En DFrec hay 26 ejs. de ugazaba.
Esan eutsan ugazabak eze biaramunean joango zireala euren biajera. Lazarraga A, 1145r. Silvia despedidurik bere ugazabaganik. Ib. A, 1147r. Kriaduak ugazabaakaz. Cap (ed. 1893) 49. Memoria ene [u]gazaben trapuikusleak eroan egizanena. Mic 14v. Ugasabari artuta nator isilik lukainkea. Acto 418. [Aberearen] ugazabaren gorrotoz ta gaiski etorri dakion goguaz. CrIc 59. Iñok serbidu ezin leiz erabatera ugazaba kontrario bi. LoraS 24. Ugazaba batek bere esan legijo otseginari edo errenterubari. fB Ic III 353. Ugazabaak aziendiari jaokan baño errenta geijago pagau eragitia. JJMg BasEsc 198. Zetako nai dozu izan ugazaba ain gogor orren menpeko. Astar II 227. Bearginak maztuira eroan ebazan ugazabarena [irudia] . Zav Fab RIEV 1907, 92. Errenterubak eukitia kobrua ta esku artia dala mesedegarrija ugazabarentzat. Ur Dial 64 (It, Dv, Ip nausi). Errukitu zakidaz zerren galdurik nator, / ostatu onetako ugazaba jauna. AB AmaE 363. Txakurrak jaten dituez euren ugazaben maitik jausten diran ogi-ondarrak. Itz Azald 63.
( s. XX) Ugazabak eta lantegien jabiak gure odolez loditu dira. Ag G 354 (en boca de un eibartarra). Ugazabaren etxean artu ebazan ontzian egon zan arteko irabaziak. Echta Jos 282. Beraren ugazaba (nagusi) bereterrari, aopean, berri txar au eman zion [sakristauak] . A Ardi 66. Ardizain ebillan mendijan, artaldia ugazabak eta berak erdirantza edo erdibana eukela. Kk Ab I 52 (53 uzaba). Etxaguntzatxu baten jaube ta abere batzuben ugazaba. Otx 98. Gizartekeria nausitu ezkero, estadua izango ei-da ugazaba bakarra. Eguzk GizAuz 108. Ugazaba onbera egokitu zitzaion. Etxde JJ 269. Ugazabaren burukeria horrek etxeko lanak zailago eta ugariago egiten zizkiolako. Mde HaurB 6. Emeko uzabak eta bere etzekoak. Akes Ipiñ 19. Uezaba urreratu jako biargin bati. SM Zirik 71. Ugazabak berak dei egin zigun langile guztieri. Arti Ipuin 23. Zetan geiegi lanik egin, ugazaba aberastuteko, ala? Erkiag BatB 148. Bururatu jaon uezabari lorateiko bigunian "iñuzente" eraittia neskamiari. Etxba Ibilt 470s. Problema gogorrak sortu ziran baserrietako ugazaba eta errentadorien artian. Gerrika 52. Langileek lortzeko gauza izan ez direna, erdietsi dute nagusi-ugazabek. MEIG VIII 37.

v. tbn. Oe 103. Zuzaeta 45. Mg CO 124. CatBus 49. Azc PB 196. Balad 148. Belaus Andoni 18. JBDei 1919, 225. Altuna 108. Enb 164. BEnb NereA 48. Txill Let 138. Bilbao IpuiB 163. Zait Plat 19. Osk Kurl 85. Ibiñ Virgil 36. Alzola Atalak 41.
azpiadiera-1.1
Fabrika bateren ugazaba zan fameli batek seme bakar bat eukan.Alzola Atalak 87.
azpisarrera-1
UGAZABA-ANDRE. v. ugazabandre.
azpisarrera-2
UGAZABA-ETXEKANDRE. Ama. v. ugazabandre.
Otseñak be ugazaba-etxekandriai ikasita, iya atsotuta eguan alargun koitauari ezikusi asko egiten eutsoezan. Kk Ab II 72.
azpisarrera-3
UGAZABA JAUN-ANDRE (Pl.). Señores de la casa.
Txoperra bakarrean al dago barruan, ala ugazaba jaun-andrak ete datoz etorri, euren jauregitxura? Erkiag BatB 157.
ugazaba
<< pailazo 0 / 0 zigortu >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper