OEH - Bilaketa
8 emaitza idazkaritza bilaketarentzat
Sarrera buruan (2)
Sarrera osoan (6)
goiburua
gizarte.
tradizioa
Tr. De uso más frecuente en textos meridionales. Al Norte se documenta poco: en Etcheberri de Ziburu (primer testimonio), en Goyhetche y en algún texto del s. XX. Hasta las primeras décadas del s. XX se emplea sobre todo con casos locales de declinación. En DFrec hay 537 ejs. de gizarte .
sense-1
1.
(V, G, AN, BN-baig; SP, H),
giza-arte
,
gizatarte
,
gixarte
. Ref.: A; Etxba Eib.
Vida o convivencia pública, sociedad (humana). "Gizarteko elheak, les discours qui ont lieu [...] parmi les hommes" H. "Humanidad, género humano" Etxba Eib. v. GIZON-ARTE.
Laudorio duzula gizartean. EZ Man II 117. [Quintilianok] giza arterako, guk aingeru arterako umeak ondo azitzea nai degu. Cb EBO 5. Kristo Jaunak ekusi zuen gizartean gizarte berean beste geienak ekusi oi dutena, bada ekusi zuen eskergabenz andia. Mb IArg I 251. Gizatxar gizarteko gauza estirenak (225). LE-Ir. Giza arteko artu emonai. fB Ic II 173. Giza-artetik irtenda, abereetara zoaz. Lard 310. Gizarte eder bat biar / zutela egin / [...] / irurak izateko / premiyua berdin. AzpPr 126 (v. GIZON-ARTE). Gure gazteok, gizartetik zear dijoaz [...] ezertan arretarik ipiñi ezinda. Ag G 195. Gizartia da erri bateko gizonen batasuna, arau bereziyen bidez. EEs 1917, 138. Apostoluak gizartean zabalduriko siniskaien laburgoa. KIkV 11. Ni gixarterako ona / naiagok ondiño! Enb 200. Gizarte osoaren ona egitea. Eguzk GizAuz 171. Gizartea eraberritzen ari bait zaigu. EAEg 18-12-1936, 578. Theresa zen premiazko gizarte bakarra. Mde HaurB 67. Gizarte guziak gaitzesten zula bere jokabidea. Etxde JJ 199. Orra gizartea, giza-erlauntza ori. Vill Jaink 88. Pobre kontuak orrela dira / gure gizarte onetan. NEtx LBB 371. Gizarte berrirako ez giñun onak. Ataño TxanKan 229. Betiko
lanpean; baña ez nin orrengatik gizarterik galtzen. Igandeetan libre geratzen bainintzan. Ib. 200. [Arbolari] gañeko gozoak kendu eta barrua oso mikatza azaldu zan. Cure artean edo gizartean orixe bera pasatzen da. Albeniz 210. Gales hizkuntza, eskoletatik eta gizartetik baztertua. MIH 186.
v. tbn. Aran SIgn 114. AB AmaE 460. Azc PB 308. Tx B 124. Ir YKBiz 120n. JMB ELG 50. TAg Uzt 88. SMitx Aranz 77. Or QA 63. Anab Poli 59. Bilbao IpuiB 150. Arti Ipuin 49. Zait Plat 83. Erkiag BatB 128. Gazt MusIx 139. Ibiñ Virgil 25. Xa Odol 265. Gerrika 279. Larre ArtzainE 332. Giza-arte: Gy 10. AzpPr 25. Muj PAm 13. Anab Usauri 24. Zait Sof 184. NEtx LBB 163. Lf in Casve SGrazi 9. Onaind STeresa 115. Gizatarte: Zait Sof 16.
(Como primer miembro de comp.).
Aintziñako bazkun kristarrak gizarte-erakundearen eredu dira. JBDei 1919, 232. Lanik luzeena ta laburrena alkarrekin batu, kopurua erdibiditu ta gizarte lan ertaña orixe dozu. Eguzk GizAuz 53. Gizarte-maila guztietan. Mde Pr 252 (v. tbn. gizarte-malla en JBDei 1919, 227). Gizarte-eginbideak. Vill Jaink 88. Gizarte auzia gero ta beroago dator. Erkiag BatB 127 (v. tbn. gizarte-auzi en Eguzk GizAuz (tít.) 3, Zait Plat 6, Ibiñ Virgil 25, MEIG I 123). Gixarte-lagijetan. "Legislación social". EAEg 9-10-1936, 7. Erkalari leial zaion politika-Alderdi edo gizarte-Bazkunen batek idatzitako agiria. "Sindicato". Ib. 13-3-1937, 1265. Itxas Eraman ekartzeen Gizarte-ekintza. "Acción social de la Marina Mercante". Ib. 23-1-1937, 879. Gizarte-laguntza Idazkaritza Nagusia. "Asistencia Social". Ib. 10-3-1937, 1241. Gizarte olertia [= 'poesía social']. Ibiñ Virgil 25 (v. tbn. gizarte-poesia en MEIG I 217). Gizarte laguntza au ez da antxiñakoa [...]. Francoren denporetan jarri zan. Etxabu Kontu 106. Olakoaren lana, ixilla ta guzti be, gizarte-zirkuetan barrentzen da leunik. Onaind STeresa 51. Gizarte burruka. Gerrika 227. Giza eta gizarte-zientziak. MEIG VIII 61.
Vida o convivencia pública, sociedad (humana). "Gizarteko elheak, les discours qui ont lieu [...] parmi les hommes" H. "Humanidad, género humano" Etxba Eib. v. GIZON-ARTE.
Laudorio duzula gizartean. EZ Man II 117. [Quintilianok] giza arterako, guk aingeru arterako umeak ondo azitzea nai degu. Cb EBO 5. Kristo Jaunak ekusi zuen gizartean gizarte berean beste geienak ekusi oi dutena, bada ekusi zuen eskergabenz andia. Mb IArg I 251. Gizatxar gizarteko gauza estirenak (225). LE-Ir. Giza arteko artu emonai. fB Ic II 173. Giza-artetik irtenda, abereetara zoaz. Lard 310. Gizarte eder bat biar / zutela egin / [...] / irurak izateko / premiyua berdin. AzpPr 126 (v. GIZON-ARTE). Gure gazteok, gizartetik zear dijoaz [...] ezertan arretarik ipiñi ezinda. Ag G 195. Gizartia da erri bateko gizonen batasuna, arau bereziyen bidez. EEs 1917, 138. Apostoluak gizartean zabalduriko siniskaien laburgoa. KIkV 11. Ni gixarterako ona / naiagok ondiño! Enb 200. Gizarte osoaren ona egitea. Eguzk GizAuz 171. Gizartea eraberritzen ari bait zaigu. EAEg 18-12-1936, 578. Theresa zen premiazko gizarte bakarra. Mde HaurB 67. Gizarte guziak gaitzesten zula bere jokabidea. Etxde JJ 199. Orra gizartea, giza-erlauntza ori. Vill Jaink 88. Pobre kontuak orrela dira / gure gizarte onetan. NEtx LBB 371. Gizarte berrirako ez giñun onak. Ataño TxanKan 229. Betiko
lanpean; baña ez nin orrengatik gizarterik galtzen. Igandeetan libre geratzen bainintzan. Ib. 200. [Arbolari] gañeko gozoak kendu eta barrua oso mikatza azaldu zan. Cure artean edo gizartean orixe bera pasatzen da. Albeniz 210. Gales hizkuntza, eskoletatik eta gizartetik baztertua. MIH 186.
v. tbn. Aran SIgn 114. AB AmaE 460. Azc PB 308. Tx B 124. Ir YKBiz 120n. JMB ELG 50. TAg Uzt 88. SMitx Aranz 77. Or QA 63. Anab Poli 59. Bilbao IpuiB 150. Arti Ipuin 49. Zait Plat 83. Erkiag BatB 128. Gazt MusIx 139. Ibiñ Virgil 25. Xa Odol 265. Gerrika 279. Larre ArtzainE 332. Giza-arte: Gy 10. AzpPr 25. Muj PAm 13. Anab Usauri 24. Zait Sof 184. NEtx LBB 163. Lf in Casve SGrazi 9. Onaind STeresa 115. Gizatarte: Zait Sof 16.
(Como primer miembro de comp.).
Aintziñako bazkun kristarrak gizarte-erakundearen eredu dira. JBDei 1919, 232. Lanik luzeena ta laburrena alkarrekin batu, kopurua erdibiditu ta gizarte lan ertaña orixe dozu. Eguzk GizAuz 53. Gizarte-maila guztietan. Mde Pr 252 (v. tbn. gizarte-malla en JBDei 1919, 227). Gizarte-eginbideak. Vill Jaink 88. Gizarte auzia gero ta beroago dator. Erkiag BatB 127 (v. tbn. gizarte-auzi en Eguzk GizAuz (tít.) 3, Zait Plat 6, Ibiñ Virgil 25, MEIG I 123). Gixarte-lagijetan. "Legislación social". EAEg 9-10-1936, 7. Erkalari leial zaion politika-Alderdi edo gizarte-Bazkunen batek idatzitako agiria. "Sindicato". Ib. 13-3-1937, 1265. Itxas Eraman ekartzeen Gizarte-ekintza. "Acción social de la Marina Mercante". Ib. 23-1-1937, 879. Gizarte-laguntza Idazkaritza Nagusia. "Asistencia Social". Ib. 10-3-1937, 1241. Gizarte olertia [= 'poesía social']. Ibiñ Virgil 25 (v. tbn. gizarte-poesia en MEIG I 217). Gizarte laguntza au ez da antxiñakoa [...]. Francoren denporetan jarri zan. Etxabu Kontu 106. Olakoaren lana, ixilla ta guzti be, gizarte-zirkuetan barrentzen da leunik. Onaind STeresa 51. Gizarte burruka. Gerrika 227. Giza eta gizarte-zientziak. MEIG VIII 61.
sense-2
2.
(En casos locales de decl. sing.). Lugar, posición entre varones; sociedad de varones. "Ator giza-artera" (G-azp).
Munduko giz artean ez ezik, mundu bereko emakume beretan ere arkitzen dira. Mb IArg I 351. Ekusi dezue gerra onetan, nola andre arrotzak jartzen ziran [Elizan] gizonen alkietan, gizartean. AA II 48. Jarriko zerala gizartean eseririk, prensan bezala alde bietatik estuturik. AA III 553.
Munduko giz artean ez ezik, mundu bereko emakume beretan ere arkitzen dira. Mb IArg I 351. Ekusi dezue gerra onetan, nola andre arrotzak jartzen ziran [Elizan] gizonen alkietan, gizartean. AA II 48. Jarriko zerala gizartean eseririk, prensan bezala alde bietatik estuturik. AA III 553.
sense-3
3.
"(G-to), urbanidad, comportamiento. Gizarte ona izan du orrek nun nai
"
A.
v. gizalege.
"Gizarte onari dagozkion legeak" aitatzen dituzu. Ldi IL 94. Garo-sail oien jabetzeak bazituan gizarte onak eskatzen dituan bete bear batzuk. AZink 39.
"Gizarte onari dagozkion legeak" aitatzen dituzu. Ldi IL 94. Garo-sail oien jabetzeak bazituan gizarte onak eskatzen dituan bete bear batzuk. AZink 39.
azpisarrera-1
GIZARTEKO.
a)
"Social" Eusk 1919-20 (II), 93 (en una lista de neols., en la forma gixarteko).
Izkuntzen gixarteko bizitza. Eusk 1919-20 (I), 40.b)
"Sociable" BU Arano.
Izkuntzen gixarteko bizitza. Eusk 1919-20 (I), 40.
gizarte
-
gizarte. Tr. De uso más frecuente en te...
-
1. (V, G, AN, BN-baig; SP, H), giza-arte...
-
2. (En casos locales de decl. sing.). Lu...
-
3. "(G-to), urbanidad, comportamiento. G...
-
GIZARTEKO. a) "Social" Eusk 1919-20 (II)...
<< galdekizun 0 / 0 idazlego >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
