OEH - Bilaketa

8 emaitza ibiltoki bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
barrunbe.
tradizioa
Tr. Atestiguado fundamentalmente en la tradición guipuzcoana, ya desde Larramendi. Hallamos barrunpe en Iztueta (que tbn. usa barrunbe ), Mujika y Uztapide. En en DFrec hay un ej., de barrunpe .
sense-1
(G-azp-to; VP 10r, Lar, H), barrunpe.
Interior, parte de dentro. "Albergue, cubierto, resguardo de casa, venta, &c, etxa barrunbea, atarbea " Lar. "Albergar, hospedar, acoger, etxa-barrunbea, atarbea eman, barrunbean, atarbean artu, sartu " Ib. " Barrunbe guzia egosi egin zaio (G-to), se le ha carcomido todo el interior" A. " Etxe orrek barrunbe ederra du (G-azp)" Gte Erd 43.
--Non zegoan Aldarea? --Eleiztxo edo Tabernakuloren aurreko aldean. --Zer zegoan Eliz-barrunbe artan? --Testamentuko Arka. Ub 32s. Penitenzia gogorrak, baraur ta korputzaren penagarriak etziran egin munduan bizi bear duteenentzat: oriek dira txit onak Konbentu barrunbeetan <barrun beetan> egiteko. Mg CC 150. Lengo zuringo ta gurringo orde daude barrunbeetan txitatxo bizi biziak. Ib. 199. [Zulo] onen barrunpea ikusteko bear dira modu askotako argi izekiak. Izt C 73. Eta bi aldiz egunero animaren barrunbeak aztertutzen edo esamiñatzen zituen. Aran SIgn 66. Egodun aurrak kax-kax jo du nere etxeko atea / ta eragin goxoz dardarazi etxe-barrunbea. EA OlBe 67. Asko gutxi biek zekiten ontzi baten barrunbea nolakoa izaten zan. JAIraz Bizia 19. Ez zion berealakoan sartzen utzi. Egia da barrunbe ura erakustekoa ez zala. Ib. 82. Bañan, bear bada, ez dute guztiok jakingo, oartuko, ez dute "xilatuko", kopla polit onek duan barrunbe guztia. Lek SClar 111s. Etxe barrunbe guzia ixilik, arnas gabe, geratu zan. Ugalde Iltz 47. Mendi-barrunbe onetan, / eleiz bikain bat arritan. Gand Elorri 58. Poetak ez badu bere indarrez / ezaren barrunbea aztertzen. Lasa Poem 64.
azpiadiera-1.1
(Fig.). Espíritu, alma; conciencia.
Hitzetatik agiri dezu, nola dizekan zure biotzari, ta eztarauskiola mingañari, barrunbeari dirakiena ta gañez dariona besterik. Lar Carta a Mb 277. Baldin pasatzen bagera tentatzera orren barrunbea, alako moduen fortaleziturik arkitzen da, eze ez degu arkituko orrengan batere mantxerik, nondik eransi pekaturik txikienaren rastrorik. IntzSerm 181. Eta zer ekusiko dezu, gizon eta emakume apaindu orien barrunbeari begiratzen badiozu? AA I 32s. Oroi zaite bai, eta nai ta nai ez zure barrunbeak esango dizu, zer dan bekaturako bidean jartzea. AA III 489. Gizon on-iduriko askoren barrunpe lizunak ikusten zituztelako zeudela galkitatuak eta sendakaitzak txit. Izt C 419. Arestian aitatu ditugun asmo eta pensakizun goitiyak bere barrunbe alaian zerabiltzkiela. 'En el ánimo generoso' . Aran SIgn 17. Nere barrunbeak, ikaraz desegiñik, deadarrez beti beti erantzun dit. AJauregi EE 1885b, 233. Berak ezagutzen zituen arras ongi gizon guziak, ikusten zituen biotz ta barrunbeak, bazekizkien aien asmoak. Ir YKBiz 61n. Ezpaiñak dar-dar eta barrunbea asarre, / Gorritxo oiñen gaiñean gel ezin dagoke. "El interior turbado" . Or Eus 36. Kezka zulagarriaren bean, lertu bear zitzaion barrunbea, naastu bear zitzaion burua. TAg Uzt 122s. Azpikoaz gain irauli zion asarreak barrunbea. Ib. 166. Barrunbe oro ots eta oiu ari zitzaion bere egitasmo dollorra salatuz. Etxde JJ 72. Nere barrunbea berriz utsa dago. Edo zeatzago adirazteko, tristuraz betea. Txill Let 47. "Izeta" izena ikusi dudanean, zirrara batek astindu dit barrunbea. Ib. 42. Nik ez dut gaur kulparik / ez badut sinisten. / Zer nahiago nuke nik / sinistea baizen? / Ilusio izpi bat / barrunbe hau argitzen? Azurm HitzB 45. Nere barrunbeak lasaitasun aundi bat artu zuan. AZink 102. Shakespearek ez zekien noski antzinako erromarren bizitzaz deus askorik, [...]. Baina ordukoen barrunbeak nolakoak ziren --bere garaikoak, gaurkoak eta gerokoak bezalakoxeak, alegia--, ederki zekien. MIH 313s.
azpiadiera-1.1.1
(Pl.).
Batez ere, aizken sortu oiek "Gazte"ren barrunbeak zorrozkiroago argitzen dizkigute. Aitzol ( in Ldi UO 8 ). Au pentsatzen det murgildurikan / sarri nere barrunbetan. Olea 58.
azpiadiera-1.2
Interior del cuerpo; estómago, tripa.
Saldu dezu zure Jauna bekatu egin dezun aldi bakoitzean, eta adiskidearen idurian jarri zera beraren maiean, eta [komunio gaiztoan] artu dezu zere ezpaiñ loi, eta barrunbe nazkagarrian. AA I 419. Urratzen dute. Barrunbe, bikain: / birika, arrosa kolore; / ubel gibela, garbi ta legun, / urik eta arririk bage. "El interior está perfecto" . Or Eus 226.
azpiadiera-1.2.1
(Pl.). Vísceras. "(G-goi-to), menudillos y tripas de un animal" A. " Barrunpeak galerazten dizkiote kolesterola duenari, las vísceras" (G-azp, comunicación personal)
Ardia il zan, eta barrunpeak saski batean artuta an joan ziran Pernando ta bere emaztea errekan garbitzera. Muj PAm 76.
azpiadiera-1.3
Recinto, local. "Techo, techado, barrunbea " Lar. "(A la) inclemencia, etxakanpoan, barrunbez kanpoan " Ib. "Aquartelamiento, gerratarien ostatua, etzauntza, barrunbea " Ib. "Cobertizo" Ib.
Etxe Santuko barrunbea erregutegi ta kapilla agirikoz betea arkitzen da. Aran EE 1885a, 73. Bildu giñan irurak, fakir zalako batek bere lanean nolako gauzak egiten zituan ikusteko. Sartu giñan olaz itxitako barrunbe batean. Anab Aprika 31. Ea saio bat egin nai ote zuten ango barrunbean. Ib. 94. Sinistatzen det barrunpe ontan / danak dirala lagunak. Uzt EBT 82. Ni izanarren barrunpe ontan / ustez bersolari ona. Ib. 108. Pagoda ta praille-etxe guzietan sartu-atera ibilli ziran dana ikusiaz. Ba omen zeuden barrunbe aietan Budaren irudi lodi tzar asko. AZavala ( in Goñi 13s ). Izketa marmarra entzun nuan eskaratz moduko barrunbe batean. AZink 81. Baiña zeiñek iraun barrunpe artan kearekin? Ib. 162.
azpisarrera-1
BARRUNBEAN.
Dentro, en el interior.
Eldu ziran bera baño Egazti txikiago batzuek Arrano prestu onen etxera, ta barrunbean zeuzkala, itxi zituen ate ta irten bide guziak. VMg 75. Dauzkan sareak dira gu barrunbean arrapatzeko. Ib. 71. Ibillikerak ezin --ain zeatz, ain geldi, / ain ixil--, barrunbean / bizia itzalazi. Gand Elorri 80. Zuk barrunbean kontzientzia dezula. Lab SuEm 170. Barrunbean dugu, beraz, delako diglosia; barrunbean indarberritzen zaigu besterekin mintzatzean baino areago. MEIG VII 43.
azpisarrerakoSense-1.1
(Tras gen.).
Seme hau da Aitak bere barrunbean, Kriatura guziak baño lenago, sortu zuan Berboa edo Hitza. Ub 125. Ez daki Konfesoreak nere barrunbean <barrun bean> igarotzen dana. Mg CC 158. Aritz edo gaztaña zarren baten barrunbean. AA III 419. Fruta askoren azal samiñaren barrunbean mami gozatsua egon oi dan bezela, zorion eta bedeinkazioa ezegoki eta nekepenen barrunbean gordeak daude. Arr GB 20. Ordea abiatu zan bere barrunbean despitarik gogorrenetakoa. Aran SIgn 12. Bazirudien bere barrunbean esaten ziotela ezik, alegriyaz arren eriotza itxodon bear zuela. 'Le decían en lo interior' . Ib. 24. Orainaldian dauden Gaxo-Etxe guziak izen orren barrunbean izango dira. EAEg 2-11-1936, 196. Tximini bakarreko ontzi beltz arren barrunbean zetorren Uriaurren etorkizuna. JAIraz Bizia 66. Maider ezagutu zun ezkeroz ordea ta biotz-biotzean arenganako aitamiña sortu, bere barrunbean eztenik zorrotzena zulaka asi zitzaion. Etxde JJ 267. Nere barrunbean gordetzen zen baño [iduri] ederragoa iruditu zitzaidan. Txill Let 43. Bere biotzaren barrunbean Iainkoarekin batu. Zait Plat 86. Euskaldun zahar nahiz berriek idatzirikako zernahi, literaturaren barrunbean sartzen baldin bada, euskal literatura da. MEIG IV 50. Bi hizkuntzen borroka hizkuntzaren barrunbean, hots, hiztunaren gogoan sortzen denean. MEIG VII 42.
azpisarrerakoSense-1.2
(Tras tema nominal nudo). " Gela barrunbean, dans la chambre (Mg)" H.
Zuen etxe barrunbean bertan [...], zer jolasak, zer triskak, zer libertade eragabeak? Cb Eg III 361. Eliz barrunbean baizik ez da iñon bestetan bekatuen barkamenik. Ub 151. Eguzki zabalai leioak itxita sartu ez didin argia gela barrunbean. Mg CC 150. Etxe-barrunbean aspertu. JAIraz Bizia 101. Nola ibilli bakarrik etxe-barrunbean? Anab Poli 75. Halako ezinegon beroa nabari dut gogo barrunbean. MEIG IX 100.
azpisarrerakoSense-1.3
(Decir, etc.) para sí.
Aldegin bearrean, setaz bezala barrunbean esatea: Ala da, bai ala da. AA II 211.
azpiadiera-3.1
(Tras gen.).
Jaungokoari bere barrunbean eskerrak ematen ziardun. Arr GB 47. Tentazioa barrunda denean, zere barrunbean esazu: Jaungoikoa begira dagokit. Arr May 86.
azpisarrerakoSense-1.4
(Tras gen.). En el intervalo de. " Illabete baten barrunbean, dans un an (AA)" H.
Ezpadira konfesatzen eta komulgatzen amabost egunen barrunbean, geratzen dirala exkomikatuak. AA I 479. Gorde nai bazuen egun gutxiren barrunbean emango zien legea. AA II 5. Zer probetxu dezu gauz oriekin, baldiñ guzia utzi bear badezu denbora gutxiren barrunbean? AA III 411. Beldur naiz, ogei ta lau orduren barrunbean auts biur zaitezen. Ib. 424. Urte gutxiren barrunbean desegin ziran idoloak. Ib. 432. Ta oetatik zabalduaz joan da izurria Katoliko askotara, batezere ogeita amar urte oen barrunbean. Ib. 294. Lareun bat kilometro ogei ta lau orduren barrunbean. AZink 107.
azpiadiera-4.1
(Tras tema nominal nudo).
Urte barrunbean egiten dituen konfesioak izango dira geienean gaiztoak. AA III 486.
azpisarrera-2
BARRUNBEKO.
azpisarrerakoSense-2.1
a) Interior, de dentro, interno.
Askotan gertatu izan da sendatzea barrunpeko gaitzak, gogo bage artutako edari minkaitzak. Izt C 178. Loiolako atari aurrea, barrunpeko ibiltoki, sukalde eta gelaetarañokoak daude, iturri eder garbiakin ondo janziak. Ib. 82. Arras zartu, eta barrunbeko mami guztia arrak janik dagoela [gaztaña] . Ib. 151. Ordutxo bat ere etzuela igarotzen, beraganatu bagerik, eta txit barrunbeko birtute aldi biguñakin biotza Jaunaganatu bagetanik. Aran SIgn 45. Emakumeak sakonki ezagutzen ez dituzuenak, algaraz eta arinkeri utsean jokatu bear direla uste dezue, barrunbeko ezkutuak erakusteko. TAg Uzt 287. Orain zuen arteko eginkizuna da barrunbekoak alkarri argiro azaltzea. Ib. 305.
azpiadiera-1.1
(Tras gen.).
Era guziz itsusian sartu duala [Jesus] bere barrunbeko lize zikiñean. AA I 431. Oitura ezkutapetsu oen barrunpeko onbidea ezagutzen ez dutelako. Izt C 219. Nork bere barrunbeko sinismen, esker-on eta amorezko biotz-beratasun eta eztitasun hura. Aran SIgn 39.
azpiadiera-1.2
(Tras tema nominal nudo).
Biotz-barrunbeko tristura. Ub 156. Buru barrunbeko gauzak orrelako mixterioak izaten dituztelako, batbatean bururatu zitzaion bere lagun txarraren eskutitzari zer egin ote zion. JAIraz Bizia 119s.
azpisarrerakoSense-2.2
b) (G-to ap. A ).
" Lau egunen barrunbekoak dira, son de cuatro días de diferencia" A.
azpisarrera-3
BARRUNBERA.
Adentro.
Leioa zabaltzearekin bat batean sartu zitzaidanan argia begietara, barrunbera, ezurretara, muñetara. Or QA 62.
azpisarrerakoSense-3.1
(Tras gen.).
Nolako arrera egingo dizu bera zere barrunbera daramazunean, ekustera an zure biotz zital, prestubez, dollor ta gorrotoan sendotua? Mg CC 247. [Zapoak] sartu ziran lengo tokira, edo emakumearen barrunbera. Ib. 128. Zuk, o sabel gaiztoa! daramazkitzu zere barrunbera gure neke ta izerdi guzien irabaziak. VMg 59. Leizearen barrunbera eguzki goxoa sartuta, zulo triste hura apur bat berotu zan. Arr May 77.
azpisarrera-4
BARRUNBETIK.
Desde dentro.
Igarri zion Otsoak zer zerabillen Aizeriak, ta diotsa [leiza] barrunbetik. VMg 51s.
barrunbe
<< atari 0 / 0 gorputz >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper