OEH - Bilaketa

29 emaitza hondakin bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
olio.
tradizioa
Tr. La forma general es olio ; los autores vizcaínos y Lazarraga emplean orio, que tbn. se encuentra en textos roncaleses. Hay además oligo en algún texto septentrional moderno. Sólo encontramos la var. oleo en determinados contextos (oleo santu en unos versos alto-navarros de finales del s. XIX y oleo-pintura en Alzola). En DFrec hay 19 ejs. de olio y 1 de orio.
sense-1
1. (V-gip (-ixo), G, AN, L, B, BN, Ae, Sal, S; SP, Urt II 71, Ht VocGr, VP 69v, Lar, Añ (G, AN), Arch VocGr , VocBN , Gèze, Dv, H, VocB), oligo (G-goi, BN-mix-arb), orio (V, Sal, R; Lcc, Mic 5v, UrduñBerb 393, Añ (V), Dv (V), H (V)). Ref.: Bon-Ond 147; VocPir 552; A (olio, orio); Lrq; SM EiTec1 (goritxu); Arin AEF 1960, 79; Iz ArOñ , Als (gaizkiesana), Ulz, R 311; Etxba Eib (olixua, orixua); Gketx Loiola (martin-geldi); Holmer ApuntV (orio); EAEL 135; Elexp Berg (olixo); ZMoso; Gte Erd 105, 237.
Aceite. "Olioa eta egia dohatza gainera (S)" A. "Ez dik olio askorik ankatan" Gketx Loiola (s.v. martin-geldi).

Erhoék, bere lanpén hartzean, etzezaten har oliorik berekin. Mt 25, 3 (He, TB, Dv, Ur, Ip, SalabBN, Echn, Samper, Ol, Leon, Or, IBk, IBe olio, Ur (V) orijo, Hual, Ker orio; Arriand gaimel ). Olioaz gantzuturik zarra dezan begia. EZ Man II 90 (cf. ib. 198 ollio, probablemente mera var. gráfica o errata). Ioanis olio irakituan egosia. Harb 151. Eta bai sua ere olioarekin pitztenago. Ax 411 ( 267). Hedatzen eta barraiatzen da olio xorta oialaren gainean bezala. SP Phil 337. Olioak zer erakusten dü Konfirmazionian? Bp I 64. Nola olioak baitu hedatzeko edo banatzeko eta indarren emaiteko berthutea. CatLav 232 (V 118). Bost birjin burudun oartuak metxaz ta olioz ongi prestatuak. Mb IArg I 373. Samuelek isuri zuen Saulen gainerat olio guti bat. Lg I 265. Sartzen zituen olio irakiñean. Ub 115. Olio mantxa galantak. Mg CC 221. Orijo, okela, ogi, ardao ta beste jan-gauzak saldutian. Mg CO 72. Ezi ardoa gasteari da nola suai olio botatzea. (119). LE-Ir. Erlejuari olio geiegirekin egiten zaion bezala. AA III 378. Piper eta minagre oliorik gabe. Etch 276. Zauriak edo ebakiak olio-ardoakin igortzi. Lard 412. Barritan orijo au da onena. Ur Dial 104 (It, Dv e Ip olio ). Heltzaurraren olioa. Dv Dial 101. Frita zaitzu olio finean. ECocin 21. Anis olioa. Ib. 60. Arraina janen duzu oliuarekin. ChantP 126. Bein batian oliyo eskian zebillela argiarentzat. Bv AsL 54. Oriotako zaragi puztuetan iarri. A BeinB 68. Zopatako naiago du errekesuna ezik orioa. Mdg 136. Izurdearen orioa. Ag Kr 131n. Xortaka erortzen baita haren [arrosaren] olio ezin gehiago garbi eta sudurrarendako goxoa. JE Bur 87. Besiguak erreta, txitxardiñak oliotan berotuta. Ag G 228. Eztabaida danetan orijuaren antzera berak igon biar iñok baño gorago. Kk Ab I 30s. Urinik gabeko bazkari bat, dena olio, kafeak eta oro olioz. Barb Sup 39. Olio-keari, "Txardin-berri"-koek egiten zizkioten musiñak! Anab Don 33. Kandelario lario, atxari ura dario, olibeari orio, sagarrari bustino. (V-gip). A EY IV 333 (tbn. orio ib. I 258). Olio-litroa, bi laurleko amabost eunen truke. EAEg 6-5-1937, 1619. Zedro-olioa. Munita 85. Olioz betetzen dutela argiontzi ua. Or QA 117 ( Tormes 59 orio ). Zartain bat eman zuen suan olioz betea. Zerb Azk 98. Oriotan bezigu erdia prestau. Bilbao IpuiB 120. Pontuko kastor-olioa. Ibiñ Virgil 80. Ez du balio oligorik emaitea mintzen ari den jakiari. Herr 5-1-1967, 3. Emaidazu erromero pixkat eta alaberean olioa, gatza ta ardoa. Berron Kijote 188. Intxaurraren pruituari olioa kendu ondo estutuaz. Ostolaiz 54. Azukrie, bestetako doble; orixue be olan. Gerrika 64. Arroltze egosiak olio ta ozpinean. Larre ArtzainE 59.
v. tbn. v. tbn. Volt 225. Tt Onsa 72. Mong 589. ES 186. Cb Just 65. CatLan 155. Egiat 200. Xarlem 1397. Dh 172. Hb Egia 140. CatS 115. Xe 264. Ud 24. Noe 19. Zab Gabon 61. Apaol 71. Jnn SBi 101. Lap 389 (V 177). Moc Damu 6. CatJauf 109. Iraola 26. Urruz Zer 49. Arrantz 125. Ox 73. Alz Burr 15. Ir YKBiz 305. Lf Murtuts 1. SM Zirik 120. Gand Elorri 107. Zait Plat 12. Osk Kurl 128. Ataño TxanKan 156.
Orio: CrIc 126. fB Ic III 260. Astar II 162. AB AmaE 217. Azc PB 125. Itz Azald 125. Echta Jos 12. Enb 97. Ort Oroig 120. Erkiag Arran 55. Etxabu Kontu 205. Oligo: Gatxitegi Laborantza 146
azpiadiera-1.1
Izerdi-orio franko bear dau / oi bere bular artean. Lazarraga A24, 1196r.
sense-2
2. Oliva, aceituna.
Zenbat biltzaile bear ote dire ainbeste zugatzen olioak biltzeko? Or Mi 4.
sense-3
3. Olivo.
Yainkoaren bakean uzten ditu aintzirak eta urmael aundiak eta Ibarzabalgo olioak. 'Les oliviers de la Vallongue' . Or Mi 106.
azpisarrera-1
OLIO-ABAR. Rama de olivo.
Neronek eramango ditut opariak burua olio-abarrez esita. Ibiñ Virgil 94.
azpisarrera-2
OLIOAK EMAN. Dar la extremaunción.
Baserri batetik nentorren ni, kristau bati olioak ematetik. Arti Tobera 279.
azpisarrera-3
OLIO-ALE. Aceituna.
Pikondoak olio-alerik eman ote dezake? IBk Iac 3, 12 (IBe olio-ale; Lç oliba ).
azpisarrera-4
OLIO-ARBOLA. Olivo. v. oliondo.
Eroan zituzan bere ikaslak oriyo-arboletako mendira. Itz Azald 36s. Betis famatuaren olio-arbolek. Berron Kijote 154.
azpisarrera-5
OLIO-ARGI. Lámpara de aceite.
Farol triste batian / oliyo-argiya. Arrantz 100. Aitz batean egindako zuloan olio-argi bat jartzen diote. Anab Aprika 54.
azpisarrerakoSense-5.1
Jaunaren aurrean orio-argitxu bat egoan biztuta. Ag Kr 25.
azpisarrera-6
OLIO-AZA (olixo- V-gip ap. Elexp Berg; Lar, Hb). "Berzas cocidas con aceite" Lar. "Aintxinan, Gabon-gabeko afai tipikua: olixo azak eta bakillaua saltsan" Elexp Berg. v. azolio.
Atera zuan Iñaxik burruntzali batekin olio-aza. Zab Gabon 49. Lenengo dator orio-azea / ondo egosi ta bigunik. Azc PB 92. Olio-azak gal-galean daude. NEtx Antz 122.
azpisarrera-7
OLIO-BELAR.
azpisarrerakoSense-7.1
a) "Orio-bedar (V), hierba parietaria" A.
Orma-bedarrak, inguma-lorak eta orio-bedarrak. Erkiag BatB 43.
azpisarrerakoSense-7.2
a) Ensalada (?).
Irun-Uranzuko batzarrearen, [...] agorrillaren bederatzigarren eguneko bazkaria. [...]. Errekiak. Aari-anka. Olio belarrak Indiollo boillur eta aragilikarekin. (1894). Egan 1955 (3-4), 45.
azpisarrera-8
OLIO-BILTZAILE. Recolector de aceitunas.
Olio-biltzailleak zugatzeko igalien pean sorgin-dantzan ari dire. Or Mi 82.
azpisarrera-9
OLIO-BREBA.
"Rociadura de aceite frito con ajo" Irigoy Kanala 148 (ap. DRA ).
azpisarrera-10
OLIO DONE. Unción, extremaunción.
Amandok azkenengo Orio Donea edo Sakramentua emon eutsan. Ag AL 92.
azpisarrera-11
OLIO-EDALE (orio- Lcc). "Lechuza", "mochuelo" Lcc.
azpisarrera-12
OLIO-EGUN. Día de abstinencia.
Barurak eta olioegunak beharrik gabe hautsiz. He Gudu 329.
azpisarrera-13
OLIO-EIHERA (H; -igara Lar, H; -ihara H). Almazara.
azpisarrera-14
OLIO-EMAILE. Que da (manando) aceite.
Zazpi tutu olio-emaile. Dv Zach 4, 2 (BiblE zazpi hodi olioa kriseiluetara eramateko ).
azpisarrerakoSense-14.1
Productor de aceite.
Betis olio-emaillearen ur gardenetan. "Olivífero" . Berron Kijote 199.
azpisarrera-15
OLIO-ERROTA (Lar, Hb). "Almazara, molino de aceite" Lar.
azpisarrera-16
OLIO-IGURTZI. Unción.
Azkenengo gaixuari emoten jakon orijo-igortzizko edo unzioneko sakramentuba dalako. fB Ic III 271.
v. tbn. Itz Azald 166 (oriyo-igortzi).
azpisarrera-17
OLIO-IZARTU (Lar, Añ (G), Hb; orio Añ (V)). "(Huevos) estrellados, arraultz olioizartuak" Lar (v. tbn. Añ y Hb).
azpisarrera-18
OLIO-JARRA. "Alcuza, orio-jarrea" Mic 5r.
azpisarrera-19
OLIO-JARRO.
" Olio-jarroa, aceitera" VP 70v.
azpisarrera-20
OLIO-KATILU (L ap. Lh; Lar). "Taceta" Lar.
azpisarrera-21
OLIO-KOLORE. "(L, S; Foix), couleur olive" Lh.
azpisarrera-22
OLIO LODI.
Gasolinaz dabiltzanak lez olio lodiz dabiltzanak. " Aceite pesado" . EAEg 3-3-1937, 1195. Gasolina, olio-lodia eta olioa bear duten berebil eta ontzi-eramalleak. " Gasolina, gas-oil o aceite" . Ib. 3-3-1937, 1195.
azpisarrera-23
OLIO-LOHIDUN. De petróleo.
Oraingo egunetan, untzi lurrun-indarrezko ta orio-loidun bultzakiñei esker, itsasora osterea edo joan-etorria aguro ta errezago egin aal dabe. Erkiag Arran 77.
azpisarrera-24
OLIO-MINAGRE. "(L, BN, S), huile et vinaigre. Olio-minagretan, à l'huile et au vinaigre" Lh.
azpisarrera-25
OLIO-MUXAR. "Olixo-mixarra, el lirón" Iz ArOñ.
azpisarrera-26
OLIO-HONDAKIN. Alpechín.
Azi-aleak gatzuz, olio-ondakin beltzez bustitzen. "Amurca" . Ibiñ Virgil 73. Illea moztu ondoren, olio-ondakin garratzarekin soiña igorzten die. Ib. 103.
azpisarrera-27
OLIO-OZPIN. Aceite y vinagre.
Indibaba zuriak / oliozpiñetan, / ezti piskat ganean, / bariku oietan. Ayesta 64.
azpisarrera-28
OLIOPEAN. Bajo el aceite.
Olio-gañean ixuritako ura, oliopean murgiltzen, beren aztak daragiz, beren tokira doaz. Or Aitork 385.
azpisarrera-29
OLIO-PINTURA, OLEO-PINTURA. Pintura al óleo.
Egingo ete dausku Ayaldek gaur agoz-ago dabillen entzute aundiko gizon onen irudi bat oleo-pinturaz? Alzola Atalak 85.
azpisarrera-30
OLIO-POTOTXO (Lar, Hb ap. Lh <-oxo>). "Panilla, medida para el aceite" Lar.
azpisarrera-31
OLIO-SALDA. "(L, BN, S), potage à l'huile" Lh.
azpisarrera-32
OLIO-SALTSA. "(L, BN, S), sauce à l'huile" Lh.
azpisarrera-33
OLIO-SALTZAILE (Lar, H). "Aceitero, que lo vende" Lar.
azpisarrera-34
OLIO SANTU (Lar, Añ; olio saindu L, BN, S ap. Lh; H; orio santu Añ (V)). "Óleo, los óleos u óleo santo" Lar.
Elizan olio saindua gordetzean. EZ Man II 92. Non edireiten baitira kateximaren eznia, batheiatzia, krisma eta olio saintiak. Bp II 12. Bañan gorphutza zaikunean / olio sainduz gantzutzen. 216. Olio santuarekin begietan ematen dit. Cb Eg II 91. Zetako sazerdoteak orio santuagaz igorzi edo unjietan deutsaz geisoari begiak? Oe 145. Olio sainduarekin ukitzen ditu nere begiak. Dv LEd 165. Oleo santuba da / bostgarrena ori. Auspoa 97, 92. Berela azken-igurtziak eman zition olio sainduz zazpi tokitan. Or Mi 147. Estola eta olio santua emateko ontzia ekarri zizkion. Etxde JJ 48.
v. tbn. CatLan 127 (o. seindü). AA III 273. Etxabu Kontu 174.
azpisarrerakoSense-34.1
Olio Santuz gantzutua izandu zan Dabid. Ub 39. Baita Apaiz-nagusi Aaron ere konsagratu zuen, olio santuarekin [...] igortziaz. Lard 84s.
azpisarrera-35
OLIO-TXARRO (G, AN ap. A; Lar; -xarro L ap. Lh; -txarre Aq 865 (G, AN)). Aceitera. "Aceitera", "alcuza" Lar.
Argia ta olio txarroa eskuan zituela. Cb Eg III 336. Inbutu, kafe-ontzi, / olio-txarroak. Echag 144. Batek sudurra galanta zuben, / ai zer oliyo-jarrua! Xe 314. Oliotxarro bat bete olio. Arr Bearg 440 (ap. DRA). Obe ziyon oliyo-txarruari ondo begiratu. Alz Txib 85.
azpisarrera-36
OLIO-URTE. Año rico en aceite.
Eta datorrena, olio-urtea izango da. Berron Kijote 134.
azpisarrera-37
OLIO ZIATU. "Aceite helada, olioziatua" Lar in Aq 1324 ( A).
azpisarrera-38
OLIOZKO (SP, Lar, Dv, H). "Qui est d'huile" SP. "(Cosa de) aceite" Lar. "Tostón, sopa de pan tostado y aceite nuevo, ogi txigorrez ta oliozko zopa" Ib. "Oliozko gantzudura, onction faite avec de l'huile" H.
Erroman oliozko / ithurburua sorthu. EZ Noel 54. Ardo ta oliozko ungentu edo balsamo biguñarekin. Mg CC 135. Ea nola erretzen dugun: oliozko sutan ala egurrezko sutan. Arti Ipuin 38. Ikusi eben Erromako ostatu batetik urteten egun bat osuan orijozko erreka bat. Ag Serm 95. Oliozko argi bat piztu ta estudiatzen asten zan. A.
azpisarrera-39
OLIOZKO SAKRAMENTU. Sacramento de la unción.
Gaixuen orijozko sakramentuba. fB Ic III 271.
azpisarrera-40
OLIO-ZOPA (AN, L, BN, S ap. A). Caldo de aceite.
azpisarrera-41
OLIO-ZUKU. "Orio-zuku (Sal, R), caldo de aceite" A.
olio
0 / 0

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper