OEH - Bilaketa
77 emaitza hobeto bilaketarentzat
Sarrera buruan (18)
- hobeto
- EZIN HOBETO (hobeto)
- HOBETO-BEHARREAN (hobeto)
- HOBETO-BEHARREZ (hobeto)
- HOBETO ESAN (hobeto)
- HOBETO ESANA (hobeto)
- HOBETO ESANDA (hobeto)
- HOBETO ESANIK (hobeto)
- HOBETO ESATEAGATIK (hobeto)
- HOBETO ESATEARREN (hobeto)
- HOBETO ESATEKO (hobeto)
- HOBETO EZIN (hobeto)
- HOBETO EZINEAN (hobeto)
- HOBETO IZAN (hobeto)
- HOBETO-IZATE (hobeto)
- ONDO BAINO HOBETO (1 ondo)
- ONDO ETA HOBETO (1 ondo)
- ZATIA HOBETO (1 zati)
Sarrera osoan (59)
- alderantzi
- analogia
- ardaila
- ari izan
- arima
- arto
- 1 atze
- aukera
- aukeramen
- 1 aurki
- aztertu
- barrendu
- berjakintza
- berresan
- bizi
- desgiro
- elbar
- erabili
- esaga
- esan
- ezaguera
- ezer
- ezin-etsi
- ezpain
- 2 garai
- gero
- gurdi
- haboro
- hainbat
- hamar
- hautatu
- 1 herratu
- hobe
- 1 hobeki
- hobetotxo
- ifrentzu
- 1 ihar
- kartola
- larrimin
- manga
- marmar
- mintzabide
- muga
- nekazari
- obato
- 1 ondo
- ongi
- orduan
- 2 planta
- plantoso
- porrokatzaile
- sineskor
- sukalde
- telegrafazain
- umore
- umorezale
- zahar
- 1 zati
- zirku
goiburua
nekazari.
tradizioa
Tr. Propio de la tradición meridional desde mediados del s. XVIII (hay tbn. un ej. de Xalbador). La forma general es nekazari . Hay nekezari en fray Bartolomé (Ic III 334) y ambas formas (nekazari y nekezari ) en Moguel. En este último hallamos además un ej. de nekazare (PAb 199), seguramente errata. En DFrec hay 179 ejs. de nekazari .
sense-1
1.
(V, G, AN, BN;
VP
, Lar, Añ (V), Dv (V, G), H, Zam Voc),
nekazai (G-nav),
nekezari (V)
Ref.:
A (nekazari, nekezari); Iz Ulz, To , Als (len); Etxba Eib.
Trabajador; agricultor, labrador. "Labrador" VP 64r. "(Hombre del) campo" Lar. "Trabajador, por su jornal" Ib. " Nekazarik onena, le meilleur ouvrier" H (s.v. nekhatzaile). " Len-e aitu izan dot ba nik nekazai gizon bati aste guzia nekatuik soruen da basuen pasauta " Iz Als. AxN explica laborari (554) por nekazari. v. laborari, nekazale.
Arzen badet jorrai txiki bat, bigarren zotalean agertuko dizuet, ez tratalari ezen, ez nekazari ezen, baita argin, arotz [...]. Lar Cor 152. Nekazari, langille ta beharsu gaisoen alde. Mb IArg I 118. S. Isidro nekazaria. Ib. 132 (v. tbn. LE Prog 98, Or Eus 228; S. I. nekezari fB Ic III 323). Ez dozu enzuten zelan gure baserritar ta beste nekazari askok diarduben berbeetan, labandu ta ezetan katigatu baga? Mg PAb 197 (196 nekezari). Ipui onak, zeintzuetan arkituko dituzten euskaldun nekazari ta gazte guziak erakaste ederrak. VMg I. Zer naigabe izango lizake nekazari batentzat, lau soro ereiñik, batek bakarrik frutua emango balio? AA III 600. Karea ugari dan tokietan, nekazari onak bear du bota karobi zulora arrapatzen duen guztia. It Dial 50 (Ur nekazari; Dv, Ip laborari). Onela oi ziran orduan Donostia inguruan nekazari anitz bizi. Izt C 180. Abel artzaia eta Kain nekazaria ziran. Lard 6. Nekazari onraduak, eta itxasgizon senduak. (1866). BBatzarN 239.
( s. XX) Lurra goldetzen ari da / nekazari gaxoa. Jaukol Biozk 15. Sasijak sortzen dira / solo ederretan, / nekazari alperrak / badabiltz euretan. Enb 36. Leen urteak bordaldean bakerik igaro zitun, nekazari, segari ta artzai tartean. Or Mi I. Etxeko yaun batek mastia landatu zun [...] ta nekazariei akuran utzi zien. Ol Mt 21, 33 (Echn, Ur (V, G), Ker, BiblE nekazari; He, TB, Dv, Ip mahasti-zain, Samper, Hual labrari, Leon etxetiar ). Nekazari, / gizandi bat iduri / soroan zut. Ldi BB 64. Gizon artean nekatzen danak / izena nekazaria. Or Eus 206. Lugin edo nekazari batek mendi aldapeko lur idor, elkor eta erdi-antzuan [...] gari arloa erein dau. Eguzk GizAuz 52. Nekazariak bere uzta obeagotzeagatik erabiltzen dituan ongarri oiek. EAEg 12-12-1936, 528. Nekazari-artekoa naiz, artzaiakin ere zerbait ibillia. Munita 127. Stalin-i galdetu omen zion Ipar-ameriketako periodista batek, Ukraniako nekazariekin egindako sarraski aiek egiak ote ziran. Vill Jaink 84. Ezin det konprenitu nola lagun dezaioketen liburuak nekazari bati lur langintzeko zeregiñetan. Osk Kurl 114 (91 nekhazari ). Negua opor-aldi izan oi da nekazarientzat. Ibiñ Virgil 76. Nekazari, / nire hitza / zure haitzur kolpea da. Azurm HitzB 62. Ixidor Nekazari [...] Neritar Felipegaz batera, altaretara jaso eban. Onaind STeresa 111. Kaletar asko urteko oporrakin pentsatzen dauden bitartean, nekazaria or, izarditan pats eginda. TxGarm BordaB 65. Euskalduna harentzat, ez zen hiritarra, nekazaria eta itsas gizona eta are artzaina eta ikazkina baizik. MIH 262. Gogoz egoten naiz lur-koloreko nekazari talde bati edo besteri begira. MEIG IX 96. Fabrika langilea zela, ez nekazaria. Ib. 43.
v. tbn. LE Prog 106. Ub 175. DurPl 67. Gco II 89. Añ MisE 175s. Echag 170. Arr GB 116. Zab Gabon 101. AB AmaE 209. Sor Bar 22. Bv AsL 151. Apaol 93. JanEd I 14. Ag G 264. A Ardi 139. ForuAG 329. Arrantz 124. EusJok 140. EusJok II 138. Lh Yol18. ArgiDL 5. Inza Azalp 11. Muj PAm 19. Mok 20. TP Kattalin 187. JMB ELG 68. TAg Uzt 221. SMitx Aranz 5. Etxde AlosT 14. JAIraz Bizia 86. Erkiag Arran 120. Akes Ipiñ 4. Eston Iz 53. Basarri 59. Zait Plat 113. Arti MaldanB 221. And AUzta 125. Izeta DirG 111. Gazt MusIx 125. MAtx Gazt 17. Etxba Ibilt 468. NEtx LBB 195. Uzt LEG II 155. Xa Odol 124. Berron Kijote 57. Ataño TxanKan 19. Ayesta 14.
Trabajador; agricultor, labrador. "Labrador" VP 64r. "(Hombre del) campo" Lar. "Trabajador, por su jornal" Ib. " Nekazarik onena, le meilleur ouvrier" H (s.v. nekhatzaile). " Len-e aitu izan dot ba nik nekazai gizon bati aste guzia nekatuik soruen da basuen pasauta " Iz Als. AxN explica laborari (554) por nekazari. v. laborari, nekazale.
Arzen badet jorrai txiki bat, bigarren zotalean agertuko dizuet, ez tratalari ezen, ez nekazari ezen, baita argin, arotz [...]. Lar Cor 152. Nekazari, langille ta beharsu gaisoen alde. Mb IArg I 118. S. Isidro nekazaria. Ib. 132 (v. tbn. LE Prog 98, Or Eus 228; S. I. nekezari fB Ic III 323). Ez dozu enzuten zelan gure baserritar ta beste nekazari askok diarduben berbeetan, labandu ta ezetan katigatu baga? Mg PAb 197 (196 nekezari). Ipui onak, zeintzuetan arkituko dituzten euskaldun nekazari ta gazte guziak erakaste ederrak. VMg I. Zer naigabe izango lizake nekazari batentzat, lau soro ereiñik, batek bakarrik frutua emango balio? AA III 600. Karea ugari dan tokietan, nekazari onak bear du bota karobi zulora arrapatzen duen guztia. It Dial 50 (Ur nekazari; Dv, Ip laborari). Onela oi ziran orduan Donostia inguruan nekazari anitz bizi. Izt C 180. Abel artzaia eta Kain nekazaria ziran. Lard 6. Nekazari onraduak, eta itxasgizon senduak. (1866). BBatzarN 239.
( s. XX) Lurra goldetzen ari da / nekazari gaxoa. Jaukol Biozk 15. Sasijak sortzen dira / solo ederretan, / nekazari alperrak / badabiltz euretan. Enb 36. Leen urteak bordaldean bakerik igaro zitun, nekazari, segari ta artzai tartean. Or Mi I. Etxeko yaun batek mastia landatu zun [...] ta nekazariei akuran utzi zien. Ol Mt 21, 33 (Echn, Ur (V, G), Ker, BiblE nekazari; He, TB, Dv, Ip mahasti-zain, Samper, Hual labrari, Leon etxetiar ). Nekazari, / gizandi bat iduri / soroan zut. Ldi BB 64. Gizon artean nekatzen danak / izena nekazaria. Or Eus 206. Lugin edo nekazari batek mendi aldapeko lur idor, elkor eta erdi-antzuan [...] gari arloa erein dau. Eguzk GizAuz 52. Nekazariak bere uzta obeagotzeagatik erabiltzen dituan ongarri oiek. EAEg 12-12-1936, 528. Nekazari-artekoa naiz, artzaiakin ere zerbait ibillia. Munita 127. Stalin-i galdetu omen zion Ipar-ameriketako periodista batek, Ukraniako nekazariekin egindako sarraski aiek egiak ote ziran. Vill Jaink 84. Ezin det konprenitu nola lagun dezaioketen liburuak nekazari bati lur langintzeko zeregiñetan. Osk Kurl 114 (91 nekhazari ). Negua opor-aldi izan oi da nekazarientzat. Ibiñ Virgil 76. Nekazari, / nire hitza / zure haitzur kolpea da. Azurm HitzB 62. Ixidor Nekazari [...] Neritar Felipegaz batera, altaretara jaso eban. Onaind STeresa 111. Kaletar asko urteko oporrakin pentsatzen dauden bitartean, nekazaria or, izarditan pats eginda. TxGarm BordaB 65. Euskalduna harentzat, ez zen hiritarra, nekazaria eta itsas gizona eta are artzaina eta ikazkina baizik. MIH 262. Gogoz egoten naiz lur-koloreko nekazari talde bati edo besteri begira. MEIG IX 96. Fabrika langilea zela, ez nekazaria. Ib. 43.
v. tbn. LE Prog 106. Ub 175. DurPl 67. Gco II 89. Añ MisE 175s. Echag 170. Arr GB 116. Zab Gabon 101. AB AmaE 209. Sor Bar 22. Bv AsL 151. Apaol 93. JanEd I 14. Ag G 264. A Ardi 139. ForuAG 329. Arrantz 124. EusJok 140. EusJok II 138. Lh Yol18. ArgiDL 5. Inza Azalp 11. Muj PAm 19. Mok 20. TP Kattalin 187. JMB ELG 68. TAg Uzt 221. SMitx Aranz 5. Etxde AlosT 14. JAIraz Bizia 86. Erkiag Arran 120. Akes Ipiñ 4. Eston Iz 53. Basarri 59. Zait Plat 113. Arti MaldanB 221. And AUzta 125. Izeta DirG 111. Gazt MusIx 125. MAtx Gazt 17. Etxba Ibilt 468. NEtx LBB 195. Uzt LEG II 155. Xa Odol 124. Berron Kijote 57. Ataño TxanKan 19. Ayesta 14.
azpiadiera-1.1
(Uso adj.).
Madridko korteko patroi nekazari edo atxurlari bat. Cb Eg III 347. Ikasi bere gura ez, bere elestar nekazarijak dakijen berbeeta bakarra. Mg PAb 199. Arkitu zuan gizon nekazari bat, besuan aurrarekin. Bv AsL 180. [Etxe-andrak] erakarri zeban bere maizter nekazari bat etxera. Izt C 163.
v. tbn. And AUzta 126.
Madridko korteko patroi nekazari edo atxurlari bat. Cb Eg III 347. Ikasi bere gura ez, bere elestar nekazarijak dakijen berbeeta bakarra. Mg PAb 199. Arkitu zuan gizon nekazari bat, besuan aurrarekin. Bv AsL 180. [Etxe-andrak] erakarri zeban bere maizter nekazari bat etxera. Izt C 163.
v. tbn. And AUzta 126.
azpiadiera-1.2
(Tema nudo, uso pred.).
"
Kalian ofiziuan baño, naixago eban baserrixan nekazari
"
Etxba Eib.
Basorako gai ez zan arteo / lan egin zun nekazari. "En la labranza" . Or Eus 194. Baserrirako ispillu on bat / jarri digute "Goiz Argi", / ikasitzeko ondo ta samur / nola bizi nekazari. And AUzta 128. Bizi guzian jardun / zuen nekazari. Uzt Sas 28.
Basorako gai ez zan arteo / lan egin zun nekazari. "En la labranza" . Or Eus 194. Baserrirako ispillu on bat / jarri digute "Goiz Argi", / ikasitzeko ondo ta samur / nola bizi nekazari. And AUzta 128. Bizi guzian jardun / zuen nekazari. Uzt Sas 28.
azpiadiera-1.3
(Como primer miembro de comp.).
Atxur, burdiñara ta / golde biurturik, / nekazari langiñak / ongi giaturik. GavS 33. Non nágo? Nekazári errián, nekazári izerdiain útses ogi puska bát atrazeuntenén értean. LE Prog 124. Gipuzkoako nekazari jendea. Izt C 176 (v. tbn. nekazari-jendea en Arr in MEIG IV 131). Nekazari-lanak erakusteko Diputazioak [...] ipiñita daukan ikastetxean. ForuAG 291. Nekazari Bazkun bakoitzeko ordezkari banak. EAEg 11-6-1937, 1796. Agintariak artuak dauzkate neurriak nekazari-gaietan ere gaitz asko garbitzeko. Munita 94s. Nekazari-talde batekin. FLab ( in Munita 8 ). Barkoxeko nekazari etxerik ederrenetako batean jaio zen. Etxde JJ 68. Badute nekazari errietakoak ere beren apostolutza-bidea. MAtx Gazt 102. Zabalegiko Nekazari-Eskolan. JAzpiroz 217.
nekazal-
Ez dirudi gauzak nekazal lurralde batzuetan hobeto joan zirenik. In MEIG VI 36. En DFrec hay 14 ejs. de nekazal.
Atxur, burdiñara ta / golde biurturik, / nekazari langiñak / ongi giaturik. GavS 33. Non nágo? Nekazári errián, nekazári izerdiain útses ogi puska bát atrazeuntenén értean. LE Prog 124. Gipuzkoako nekazari jendea. Izt C 176 (v. tbn. nekazari-jendea en Arr in MEIG IV 131). Nekazari-lanak erakusteko Diputazioak [...] ipiñita daukan ikastetxean. ForuAG 291. Nekazari Bazkun bakoitzeko ordezkari banak. EAEg 11-6-1937, 1796. Agintariak artuak dauzkate neurriak nekazari-gaietan ere gaitz asko garbitzeko. Munita 94s. Nekazari-talde batekin. FLab ( in Munita 8 ). Barkoxeko nekazari etxerik ederrenetako batean jaio zen. Etxde JJ 68. Badute nekazari errietakoak ere beren apostolutza-bidea. MAtx Gazt 102. Zabalegiko Nekazari-Eskolan. JAzpiroz 217.
azpiadiera-1.3.1
Askoz ditu elkarrenganagotuko gizon biok bion euskerak, zalduna, erderaz ari dala, nekazari-yazteak baño.Ldi IL 67.
azpiadiera-1.3.2
Ez dirudi gauzak nekazal lurralde batzuetan hobeto joan zirenik. In MEIG VI 36. En DFrec hay 14 ejs. de nekazal.
sense-2
2.
"Qui fatigue, lasse, incommode, importune, ennuie"
H (s.v. nekhatzaile).
nekazari
-
nekazari. Tr. Propio de la tradición me...
-
1. (V, G, AN, BN; VP , Lar, Añ (V), Dv ...
-
(Uso adj.). Madridko korteko patroi neka...
-
(Tema nudo, uso pred.). " Kalian ofiziua...
-
(Como primer miembro de comp.). Atxur, b...
-
2. "Qui fatigue, lasse, incommode, impor...
<< muga 0 / 0 obato >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
