OEH - Bilaketa

641 emaitza hiri bilaketarentzat

Sarrera buruan (47)


Sarrera osoan (497)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
2 men.
sense-1
1. (SP, Gèze), mein (H).
Momento, instante, época, sazón. (Los ejs. de meneko en Etcheberri de Ziburu podrían quizá interpretarse como 'oportuno, conveniente, adecuado'). Tr. Documentado en Etcheberri de Ziburu, Argaignarats, Haraneder, CantIzp e Inchauspe.
[Hillak bitzturen dire]. Guztiak iaikiren dire adin gordiñenean / eta gizonak indarra gehien duenean. / Haurrak bada men hartara dire aitziñaturen / eta agureak ere harat gibelaturen. EZ Man I 81. [Arimari falta ariña] zaio azkeneko menean barkhatua. Ib. 117. Hura ohi da Iaunaren sentenzia larria / hill beharrari menean iustuki egotzia. Ib. 48. Bañan hargatik ez tituk barkhatzen huts larriak [...]. / Eztela aski meneko gaixtoen urrikia. Ib. 52. Iongoikoak deklaratzen daroe sentenzia / ezagutza galtzerako menean egotzia. Ib. 58. Baita eri naizenean apheza abisatzera / sakramendu menekoak dathordan ematera. EZ Man II 52 (H, s.v. meneko, traduce: "les derniers sacraments"). Arren bada andre kredit / guztiz handitakoa / ardiats diezaguzu / fabore menekoa. EZ Eliç 397. [Gure Iauna, itsasoan] ez ondora bai ondora / menera hurbilduak / eman zintuen salbora / zure dizipuluak. Arg DevB 215. Espos-arroparen eragiteko, ez egon, espos dibinoaren aiñtziñera goateko menean yauntzi behar duzun mugaraiño. He Gudu 125. Zu zaitudan menetik. 'Du moment que je vous possède'. CantIzp (ap. H). Galtatzen deizüt zure lagüngoa ene biziaren azken meneko, phüntü izigarri hartako. Ip Hil 261. Birjina Maria, bere konzebizioneko lehen menian [...]. Ib. 14. Eta gure hiltzeko menian merezi dezagün haren ahotik entzütia: [...]. Ib. 131. Amak haren sortzeko menian amets egin zian sorthü ziala otso hüme bat. Ib. 54 (éste ej. podría quizás corresponder a MENEAN (v. infra)).
sense-2
2. (L ap. A, que cita a Ax).
Momento difícil, trance. Tr. Documentado en Etcheberri de Ziburu, Axular y Duhalde.
[Eliz-Amaren Lege Sainduak] Sathan ere iziturik bidaltzen dik lezera / eta etsaia erkhartzen nahi dugun menera. (Interpr?). EZ Man I 28. Arren zeruetan adi zazu ene othoitza / zein egiten baitut menak khexaturik bihotza. EZ Man II 115. Egiten ezpadut kontu zure legeaz / mehatxatzen nauzu pena fiñamendu gabeaz. / Men hartan naiz (Iongoikoa) huts egin dut legean. Ib. 71. O Iainko Semea, arren / [...] zaren ene ararteko / herstura eta menean. EZ Noel 142. Ez gaitzatzula bada othoi, / abandona menean, / bañan zagozkigu hurbill / bethiere aldean. EZ Eliç 290. Orduan da mena, orduan da mina, orduan da azken adina eta peril guztien gaiñeko perila. 'Entonces es el extremo, entonces es el momento crítico' . Ax 188 (V 127). Juduek hil-arazi zuten Jesu-Kristo, bere nahitarat hiltzeko menean ezarri zena. Dh 222. Juduek gisa guzietara eskarniatu [...] zuten Jesu-Kristo. Giristino sakrilejoak are tratamendu izigarriagoen errezebitzeko menean ezartzen du. Ib. 221.
sense-3
3. (B, BN; H, que cita el ej. de Ax) Ref.: A; A Apend .
"Necesidad" A. "(B), dependencia" A Apend.
[Aberatsak] nehoren men gabe, berak baitu bere dina eta behar duena. Ax 190 (V 128).
azpisarrera-1
MENEAN (Precedido de sintagma vbal. con suf. -t(z)eko). A punto de. "Hiltzeko menean zelarik, quand il se trouva en danger de mourir. Zurubitik erortzeko menean izan naiz, j'ai été sur le point de tomber de l'échelle" Dv A. v. infra MEN-MENEAN (c). Tr. Documentado en Etcheberri de Ziburu, Argaignarats y autores septentrionales de los ss. XVIII y XIX. Son escasos los ejs. del s. XX.
Ezen gose gaitzez gare fiñatzeko menean. EZ Man II 146. Ikhusteko non nabillan / ala zure ondotik, / ala menean nabillan / hastanzeko bidetik. Arg DevB 229. Gure artha guzia behar da izan gure bizia gehiago saindutzea [...] gure nekheen saria izateko menean bagiñe bezala. Ch I 19, 6. Bere erregelatik urruntzen dena osoki galtzeko menean da. Ib. 25,7 (SP erorteko peril agerian da). Lauster egizu ni laguntzera; ene etsaien eskuetara erortzeko menean naiz. He Gudu 115 (v. tbn. 136). Ikhusi zuenean hiri hura hartua izateko menean, su eman zioen bere palazioari. Lg I 347. Armada oso bat galdua izateko menean aurkhitzen zen ur eskasez. Ib. 369. [Aingeruak] adiarazi zarotzun Jinkoaren ama billakatzeko menean ziñela. Mih 29. Zerutik desterratua eta ifernuko surat erortzeko menean, horra zure estatua. Brtc 172. Jesu-Kristori, / hiltzeko menean / zenean jarri / baratze batean, / odolez izerdi, / zitzaion etorri / zerutik aingeru bat. Monho 94. Gogorxko zerbaitek yotzeko menean / zu kausi zaitezkenean / kolpea hartzetik zu begiratzeko. Gy 92. Afrikanoek [...] [Espainiarat] egin zuten gaindi, / zortzigarren mendea hasteko menean. Hb Esk 49. [Nola] hiltzeko menean den bezperan oilasko hexur bat zintzurrean gelditurik! Elzb PAd 60. Eritü zen ama hori eta hilzeko menian jarri. Ip Hil 115. Urean egotua naiz bi orenez, eta zenbat aldiz ur-zolarat jausteko menean. Prop 1905, 233. Eta gero, lephoa eta bizkarra hausteko menean, izerditan, odoletan. Barb Leg 141.
azpisarrerakoSense-1.1
(Precedido de part.).
Yuliano kondeak alaba kaustean / esposatuagabe, haur egin menean [...]. Hb Esk 49. Gero hainitzek lana, zorren pagatzeko; / erreka yo menean, khexamenak yoko. Ib. 209.
azpisarrera-2
MEN IZAN (intrans.). "(BN), tener necesidad. Hori ezta nehoren men, no tiene necesidad de nadie" A. "(L), désir violent, soif de" Lh.
Presondegian dagona ba daki eta edozeren men izango dana, edozeren bearrizana izango dauana. Erkiag BatB 194.
azpisarrera-3
MEN-MEN.
a) Momento, instante.
Ez men men bat ere zu gabe. Arbill III 21, 21. Eta oren eta men men guzian. "Per singulos dies et momenta temporum". Arbill IV 17, 13 (Ch IV 17, 4 egun guziez eta momentu guziez ere). b) "Justo, ajustado, (c.) diña, doia, men mena" Añ. "(Ni) más ni menos, doi doia, men mena" Ib.
azpisarrera-4
MEN-MENEAN (SP, vEys, Lh).
a) "Au même instant" SP. "Men menen etorri da, il est arrivé juste à point" vEys. "Au même moment, au moment même, juste à point" Lh.
Egia dela [aphez] guztiek hilltzeko orenean / [falten] absolbitzeko eskua dutela men menean. EZ Man I 22 (Harriet traduce: "[ils] ont tout à leur disposition le pouvoir d'absoudre"; cf. MEN-MENEAN s.v. 1 men). Eta manatu duen men menean bere burua obediarazten duela. Arbill IV 5, 5. b) (Lar, Lar Sup, Añ, msLond ap. A). "Llegar a los últimos lances, aprietos, men menean jarri" Lar. "(A más no) poder, men menean, etsi etsian" Ib. (tbn. en Añ). "Ultimo, en lo último, apretado" Ib. (tbn. en Añ). "Justamente, ajustadamente" Añ. "Cabal, cabalmente" Ib. "(msLond), ten con ten, justamente" A.
Orai bada, orai men menean iarri gabe, sukharrak nahasi gabe eta eritasuna iaundu gabe, egintzatzu gero egin gogo ditutzun ongiak eta deskarguak. Ax 218 (V 145). c) (L, BN-ciz-baig, R ap. A). A punto de. "Atzemateko men-menean, a punto de cogerlo" A.
Gure ahalak ahitzeko men menean ditugularik. Prop 1906, 79.
"Mendian gora zoan ta, men-menean zelarik, erroiztu ta amildu zen (L-ain), [...] estando a punto de llegar" A.
azpisarrera-5
MEN-MENERA. "Llegar a los últimos lances, aprietos, [...] men menera etorri" Lar. "Au dernier moment" vEys, que cita el ej. de Axular.
Miserikordios da Iainkoa, maite gaitu, on derizku [...] men menera gaitezinean eztiazaigu falta. Ax 136s (V 89).
men
<< 1 men 0 / 0 menaieria >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper