(Lar, Casve; -rh- S; SP, Foix), buru-hezur (G, L, BN, Sal, R; Urt, Añ, Hb, Dv, Foix, A DBols, Casve (bürüezür)), buruazur (V-gip; Añ) Ref.: A (bürhezur, buruezur); Lrq (bürhezür); Elexp Berg (buruazur) .
Cráneo, calavera. "Calvaria, Calvaire" SP. "Abaptistum, trepana, buruhezur zillh[...], ebakitzeko barber errementa " Urt I 17. "Crâne" Dv, Foix, Lrq. v. burukasko. Tr. La forma más empleada, tanto al Norte como al Sur, es buru-hezur (en vizcaíno -azur ); bur(h)ezur se encuentra en Leiçarraga y en los suletinos (Mirande incluido), además de en dos ejs. guipuzcoanos de comienzos del s. XX.
Bur-hezur edo Calvaria hartzen da hilaren bur hezur haragirik eztuenagatik. Eta halakotz Iesus Iaunaren kruzifika lekhua deitzen zen bur-hezur, edo bur-hezur, Calvaria, edo Calvaria, zeren hilén hezur anhitz baitzén lekhu hartan. Lç Decl ã 2r. Eta ethorri ziradenean Golgotha deitzen den lekhura (zein errain nahi baita hanbat nola bur-hezur lekhua). Lç Mt 27, 33. Eta hura bere krutzea zakarkela ethor zedin Bur-hezur plaza deitzen denera, eta Hebraikoz Golgotha. Lç Io 19, 17. Adan gure guzien Aitaren buru ezurra, Gurutze Santua sartu zuten lekuan lurpean omen zegoen. Cb JMJ 19. Emen buru ezurra, an beste ezur utsak. Cb Eg II 103 (Dv buru-kaskoa). Handik bürhezürrak kopagei eginak ta hetan Elboin maradikatia edaten ziana. Egiat 224. Buru azur biribilla da beste azur batzuben batzakuntzia, zeintzuk egiten dabeen utsune edo onzi bat ta garuntegija. Mg PAb 85. Bota eragin ziozkan begiak ta garuñak, buru ezurra ausirik, ta larga zuen bertan illik. VMg 83. Ez eben topatu ezpada soñekoa ta buru-azurra. Añ MisE 215. Izen au [Golgota] eman zitzaion Adanen buru-ezurra an topatu zutelako. Lard 457. Eta etorri ziran Golgota deritzan toki batera, zeña dan Buruezur tokia. Ur Mt 27, 33. Orai ezbezalako azturak zirela lehen eta etzirela buru hezurrak arras orai bezalakoak. Hb Egia 123. Burua, iñolako narrugabe, begigabe, ezpañgabe, mingañgabe, buru-ezur triste bat izango da. Arr May 29. Buru azurra ausirik neukan. Ag AL 145. Gizonen baten buru-azurra. Ag Ezale 1897, 354b.
( s. XX) Gorphutz larri baten hezur guziak edirein ditugu. [...] bainan buru hezurrik ez dute. Prop 1902, 153. Ezur batzuaz ere osatu al izan dan burezurretik, oraingoen antzekoak zirala ikusten da. Arzdi LEItz 85. Arrano eder bat goitik bera jatxirik, gizaki burezur bat artu bere erpe artean eta atzera egaztutzen zala ikusi zuten. EEs 1921, 144. Arrak eta xomorruak zure buru-ezurra beren bizi-lekutzaz artzen dutenian. ArgiDL 6. Abere baten buru-hezurra, arraildu ondoan, zabaltzen dugularik, zer ikusten dugu? JE Med 25. Ala bizkar hezurraren barneko muinan, ala buru-hezur barnekoan, zelulak elgarri multzotik multzora bertze hari batzuez lotuak baitira. Ib. 20. Gizun batek eakasten zia jente bürhezür bat, Henri IV erregiena, ziunaz. Lrq Larraja RIEV 1931, 236. Hitz horrek [Galbariok] buru-hezur tokia erran nahi du. Leon Mt 27, 33n. Illerriak tristeak iruditzen bazaizkitzu, ori ez da an arkitzen diran zipres eder eta apañagatik; an ikusten ditugun buru-ezurragatik baizik. Munita 56. Neskatxa txipi bat burhezur txiki batekin jostatzen ari da. Mde Pr 70. Emakume batek buru-gaiñera errotarri bat jaurti eta buru-azurra ausi eutsan. Ker Iud 9, 53. Buru-ezurra austea. Berron Kijote 115. Golgotak Buruhezur esan nahi du. IBe Mt 27, 33. "Buruhezur" zeritzan tokira iritsirik, bertan gurutziltzatu zituzten Jesus eta bi gaizkileak. IBe Lc 23, 33. Askozaz ere gogorragoa da burezurra barrengo muin-azalik gogorrena baino. MEIG VI 113.