OEH - Bilaketa

259 emaitza hautatu bilaketarentzat

Sarrera buruan (3)


Sarrera osoan (256)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
meneko.
tradizioa
Tr. Documentado desde Leiçarraga, se encuentra en autores septentrionales y navarros. En textos guipuzcoanos y vizcaínos lo hallamos Larramendi y V. Moguel, y más modernamente en Orixe, Gaztelu y Erkiaga. En DFrec hay 6 ejs.
sense-1
I . (Pred.).
azpiadiera-1.1
(B, L; SP, Dv) Ref.: A; Gte Erd 223; Izeta BHizt2 .
(Tema nudo, tras gen.). Dependiente de, subordinado a. " Mana zatzu zure meneko ezarriak direnak, commandez ceux qui sont placés sous vos ordres. Ez naiz ni zure meneko, moi, je ne dépends pas de vous" Dv. " Meneko (B, L), súbdito" A. " Bertzeain meneko da (B)" Gte Erd 223. " Eztut izen nai orren meneko " Izeta BHizt2. .
Ezen ni ere gizon nauk, berzeren meneko. Mt 8, 9 (Echn bertze baten meneko; He bertzeren manuaren azpian, Dv bertzeen manuko, Ip besteren manüpeko, Ol besteren mendean, Or menpeko, Ker, IBe menpeko(a), IBk besteren menpean). Deabruaren tiraniaren eta botherearen meneko egin. Adv *** 1v. Herioaren puisanzaren meneko gelditu. Ib. ** 7v. Bere meneko dakuski / Bazter gorak iautsirik. Hm 38. Manera hartan haren gathibu eta meneko iarten garela. SP Phil 415 (He 419 Jainkoaren gathibutasunean). Hekien azpiko eta meneko ziren erresumetan. ES 401. Batzuek eta bertzeak bere meneko eta azpiko, trebutari eta billau eragin nahi izan zituen. Ib. 113. Bilha zazue bethi zuen umeen eta zuen meneko direnen salbamendua. Lg I 254. Bere meneko zituen populuak altxatzen dire haren kontra. Ib. 313. Ahalaz hekien irudiaren meneko egiten gara, hartzen ditugu hekien inklinazioneak. Mih 3. Ardura ikhusten da, puxantena betbetan, / guzien meneko egiña. Gy 102. Franzia ez da nahi Kosaken meneko. Hb Esk 160. Ez baitu deus orai artio irabazi bertze edozoin jende arrotzen iduriko edo meneko jarriz. Zby RIEV 1908, 84. Erromako enperadoren meneko baitziren juduak. Jnn SBi 9. Behar zuela egin komentu berri bat haren meneko ziren herrietan. Ib. 107. Jarri zinen bizi guziko / Iñazioren meneko. Jnn ( in Ardoy SFran 351 ). Zalu itzul nezazu / hartu nauzun lekura / [...] hori ezin egina / [...] ene meneko zira. Balad 138s. Debruak bentzutuz geroz, haren meneko zen gizona. CatJauf 22. Bazterrak oro bere meneko baitzituen. StPierre 25. [Darius sendakina] gauaz ala egunaz, edozoin tenorez, eriaren meneko zen bethi. Barb Sup 67. [Iruña] Espainiaren meneko izanagatik, berez-bere dabil asko zeretan. JE Ber 27. Abere guziak bezala arras gizonaren meneko zen. Zerb IxtS 9. Bi mende huntan ohoinaren meneko dira Xuberotarrak. Lf Murtuts 50. Bertzen meneko izaitea ontsa izanaren biharamuna omen da. Ib. 35. Hobe zuen Zoriaren meneko utz zezan bere burua. Mde HaurB 95. Arima, dudan guzia, / Aren meneko jarduki baita. "Se ha empleado en su servicio" . Gazt MusIx 191. Bizkitartean, izanik ere beste errege baten meneko, bizi zen halere Nafarra herria. Ardoy SFran 106. Ez jar mutil ohi baten meneko. EZBB I 111. Egon ziren Baionako apezpikuaren meneko. Larre ArtzainE 265.
azpiadiera-1.1.1
(Con dat.).
Beraz [Monika] garbi ta gartxu, Zuk gurasoeri meneko zenegiela ez gurasoek ua Zuri, ezkon-adiñera zanean [...]. "Subdita parentibus" . Or Aitork 228.
azpiadiera-1.1.2
(BN-arb; Dv, H) .
(Referido a cosas). Dependiente de; que está al alcance de. " Ez da gizonen nahiaren meneko (Haramb.), ce n'est pas au pouvoir de la volonté humaine" Dv. " Atzeman dezaket, ene meneko da, je peux saisir cela, c'est à ma portée" H. " Hori Pariseko bulegoen meneko da (BN-arb)" Gte Erd 223.
Gauza hori osoki zure meneko duzu. Nahi baduzu egin dirozu. AR 146. Lehen hori iragana / berriz ez itzultzeko / eta geroren mentura / ez da gure meneko. 'Qui ne dépend pas de nous'. Monho 104. Bestak dire Elizen meneko, / bertze egun guziak arrunt lanetako. Hb Esk 180. Errient ona baino hobe aita ona, / haren meneko baita yaiura lehena. Ib. 167. Mende bizi eta bizia uzteko / ez da behar dainurik bulharren meneko. Ib. 17. [Makhilaren] puntan dire amuak [zezenari] lephotik sartzeko, / lasterkan, egon gabe adarren meneko. Ib. 224. Ez dire gizonen meneko bizi luzea, bakea, zoriona [...] behar orduko uriak. Hb Egia 9. Ezagutza hori nor nahiren meneko da. Ib. 114. [Eliza bestetan] dantzak berak [...] [alkatearen] manuaren meneko dire. Zby RIEV 1908, 85. Iduk bitza gobernamenduak bere meneko esku-lan etxe zenbeit. JE Bur 53. Bada bertze molde bat, ororen meneko, etsenplu onaren emaitea, ele ederrenak baino gehiago. JEtchep 14.
azpiadiera-1.1.2.1
Fidelak erakhar arazteko lehia handi baten izaitera exerzizio saindu horrentzat, zeina aurkitzen baita guzien meinekoa [sic].MarIl 129.
azpiadiera-1.1.3
Otso horren iduri / da esker gabea, / guziz meneko badu / ongi egilea. Zby RIEV 1908, 768.
sense-2
II . (Adnom.).
azpiadiera-2.1
(Tras gen.). Sujeto a, dependiente de.
Ezen ni nauk berzeren meneko gizon. Lç Lc 7, 8 (He bertzeren azpikoa). Gure egille andiari, bere meneko Euskaldunak menast ol sendo au jasotzen diogu. Lar DT LXXXII. Bere meneko fraide guzientzat eztitasuna bera zen. Jnn SBi 55 (v. tbn. 165). Absalon jarraiki zitzaion bere meneko gerlariekin. Zerb IxtS 55s. Aitoren semeek bereziki bazutela beren meneko etxe bat baino gehiago. Ardoy SFran 46. Bere meneko anaiek erakutsi zioten bezala. Larre ArtzainE 325. v. tbn. Lf in Zait Plat XXI.
azpiadiera-2.1.1
Gure familiyako edo meneko personaren bat. LesakSerm 254.
azpiadiera-2.1.2
(Tras tema nominal nudo).
[Jesusek] gogoan dauka nolako duen zoria / eta zergatik zuen hautatu gorphutz meneko bizia. Ox 78.
azpiadiera-2.1.3
(Uso sust., tras gen.). " Ene menekoa da, il est sous mon pouvoir" SP. "Papista [...], aita santuaren menekoa " Lar. " Ministro bat bere meneko guziekin, un ministre avec tous ses sous-ordres" Dv. " Gizon horrek joka derabilzka bere meneko guziak, cet homme bat tous ceux qui lui sont inférieurs en force" Ib. " Gure menekoak gure buruak bezala artha detzagun agintzen daroku Iaunak " H. Cf. infra (IV) .
Halaber goraiak ere bere menekoei nahi duena onhets-arazten deraue. ES 107. Nausienak eta etxeko andrenak [eginbideak] bere sehien eta bere menekoen alderat. CatLav 122. (V 67) Errege bat ez dala izango Errege, bere menekoak laguntzen ezpadioe. VMg 61. Sehiak eta bertze bere menekoak. Dh 68. Bekatu egiten dute bere menekoen aitzinean madarikatzen duten guratsoak eta goienekoak. Legaz 29. Buruzagiek aginduak emanak beren menekoeri, ilik edo bizirik gure gizona arraptzeko. FIr 148. Nabukodonozor eta bere menekoeri [...] debekatu zioten. Zerb IxtS 69. Sokraten dizipulu eta menekotzat emaiten zuen bere burua. Lf ( in Zait Plat XIV ).
azpiadiera-2.1.3.1
(Referido a cosas).
Sokratek, bizi zenean, ohart-arazi zuen, sentsuek hauteman gauzetarik haraindian, bazirela bertze batzu, adimendu bakarraren menekoak. Zait Plat XXI.
azpiadiera-2.1.3.2
(Tras tema nominal nudo). "Aristocrático, jaun menekoa " Lar.
Hek eta bertze yende herrietakoa, / beira nihoiz yartzetik gaxto menekoa. Hb Esk 170.
sense-3
III . (Como adj. pleno).
azpiadiera-3.1
1. Que está en poder (de), al alcance de; a su cargo.
Baita eri naizenean apheza abisatzera, / Sakramendu menekoak dathordan ematera. EZ Man II 52 (Harriet traduce: "les derniers sacrements"). Arren bada andre kredit / Guztiz handitakoa, / Ardiats diezaguzu, / Fabore menekoa. EZ Eliç 397.
azpiadiera-3.2
2. Menor, inferior en una escala.
Zazpi dire ordenak, laur menékoak deitzen dirénak Grado, ta berze irúrak goragókoak. LE Orden 32.
azpiadiera-3.3
3. Servicial, obediente.
[Zeregin] orretarako Nikanor-ek bai topau bere [...] mutiko meneko ta eskurakoiak. Erkiag BatB 35. Arako biotz bigun eta meneko ziran mutiko beratz eta ikaratiai. Ib. 20.
azpiadiera-3.3.1
Condescendiente, amable.
[Nausi] batzu gozoak eta guretzat arras menekoak, beste batzu aldiz jaunago. Larre ArtzainE 256. [Erakasle] hau gu-iduria eta menekoa. Ib. 147.
sense-4
IV . (Como sust. pleno).
azpiadiera-4.1
"Súbdito, menekoa " Lar, Añ y VocB. " Nagusi eta meneko, maître et serviteur. Gurhaso eta meneko, père ou mère et enfant" H.
Eztitekela eman bizitzeko erregelarik, guzientzat, sehientzat eta etxeko umentzat, aitzindarientzat eta menekoentzat [...] ongi joanen denik. Dh 46. Eta zer obligezio tute ok, umiaren eta menekoaren baiten? CatUlz 30. Iguzkiaren eta izarren egile dena ilhunik, / Diren guziak meneko eta berak, orai, ez lagunik / Gudukatzeko duen guduan, esku eman dezokenik. Ox 77.
meneko
<< mendre 0 / 0 metraila >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper