Harremana

    OEH - Bilaketa

    1348 emaitza gain bilaketarentzat

    Sarrera buruan (162)


    Sarrera osoan (490)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    eskatu.
    sense-1
    (V, G, AN, B, Ae, R-vid; Lcc, Volt 71, SP, Urt I 229, Ht VocGr 346, VP 81r, Lar, Aq 320, Añ, VocBN , Dv, H, VocB), esketu (R-uzt). Ref.: A (eskatu, esketu); Bon-Ond 157; Etxba Eib ; Iz ArOñ , Als (osasuna), To , Ulz ; Holmer ApuntV ; EAEL 269; Elexp Berg.
    Pedir, rogar; exigir. "Mendier (L, BN); demander (V, G). Le labourdin ne dit eskatzea dans le sens de 'demander' qu'en s'adressant à Dieu" Dv. v. galdegin, galdetu.
    Tr. De uso general al Sur. Al Norte, aunque se documenta ya en Dechepare y es bastante usado en los ss. XVI y XVII, a partir del XVIII su utilización disminuye considerablemente, siendo tbn. por lo general poco frecuente en los autores que lo emplean. La forma esketu la emplea Maister. La forma de sust. vbal. esketa- aparece en Capanaga (146), Urquizu (30), el catecismo vizcaíno de Cardaberaz (53), Añibarro, Moguel (PAb 74), CatLlo (95) y CatBus (56), alternando en todos ellos con eskatute o eskatze; Capanaga trae además eskeetan (42) y eskaetan (36, ed. 1893), forma esta última que tbn. aparece en Lazarrraga. Sólo hay un ej. de eskau, en JanEd II 119. En DFrec hay 1023 ejs. (8 sept.) de eskatu y uno de eskatü. Se encuentran algunos pocos ejs. de formas sintéticas en autores meridionales del s. XX: así, p.ej., deskatzubegu (Kk Ab I 82), deskatu 'pide' (Laux BBa 14), dasketsot (Enb 94), daskazutenik (Ol Mt 20, 22), daskaitzut (Zait Sof 97) o deskaio (Onaind in Gazt MusIx 150).
    En los textos de los ss. XVI y XVII predomina la construcción con aux. intransitivo; cuando lleva complemento (y éste no es una oración completiva), generalmente va en caso absoluto indeterminado o en genitivo (cf. eske); en ocasiones éste es un pronombre indefinido (zerbait) o interrogativo (zer), o un sust. en caso partitivo: Gure probetxutako ezten gauzarik Iainkoari eskatu behar gaitzaitza? (Lç Ins E 4r). No faltan por otra parte ejs. en los que el complemento es un sintagma nominal en forma determinada; así en Lazarraga, Haramburu (amorio bat garbia eta perfeta [...] eska zakitza, 155), Etcheberri de Ziburu (eskatzen gaizkitzu biziaren dohaña, Man II 150), Capanaga (mesedeak eskatzeko, 34) y Pouvreau. (Para los ejs. de barka (parka) eskatu, v. 2 barka).
    En esta época lo encontramos con aux. trans. en el navarro Beriayn y en Argaignarats, y alternando con intrans. en Refranes y Sentencias, Etcheberri de Ziburu, Haramburu y Gasteluçar (217). A partir del s. XVIII parece imponerse el auxiliar transitivo: sólo lo encontramos con intransitivo en Barrutia, Zavala y Añibarro (que lo usa con compl. en caso absoluto det.), y al Norte --si exceptuamos ejs. ambiguos de Chourio, Maister y Larreguy--, en Duhalde; más tarde solamente hay ejs. roncaleses. Olaechea lo emplea en ocasiones con compl. en gen., en oraciones sin aux.
    Son frecuentes las construcciones del tipo zerbait egiteko eskatu 'pedir hacer algo' (v. Mg CC 215, VMg 83, Astar II 181, Lard 453, A Ardi 16, Inza Azalp 153, Altuna 64, Or SCruz 129, Kk Ab II 26, Ir YKBiz 74, TAg Uzt 295, Zait Sof 78, Etxde JJ 278, Mde Pr 108, Txill Let 54, Osk Kurl 135, Auspoa 77-78, 106, Berron Kijote 111, Alkain 40, Etxabu Kontu 222, Ataño TxanKan 176, BBarand 135, Gerrika 69); las del tipo zerbait egitea eskatu son menos usuales, especialmente en los textos modernos (v. Cb Eg II 199, VMg 48, AA III 265, Itz Azald 101, Ldi IL 140, Anab Poli 128, Gerrika 143).
    Orhit eta Ieinkoari barkhamendu eskatu. E 27. Eska zekión Iesusen gorputzaren. Lç Mt 27, 58 (tbn. eskatu, aunque con aux. trans., He, Ur, Echn, Hual, Ol, Arriand, Or, Ker, IBk, IBe; TB, SalabBN, Leon galdegin, Dv galdatu, Ip galthatü, Samper galdin). Zerbait eskatzen zaiola. Ib. 20, 20. Eskatu zidin arpa bat. Lazarraga A 1142v. Bere ugazabari lizenzia eskatu ekionean. Ib. A 1146r. Lege balitz eskaetan / gizonari lanzetea. Ib. A17 1185r. Gizon bizia bereen eskatu <ez-> doa. "Suele demandar". RS 499. Arloteari emaiok ar[r]autza, eskatuko dik zotza. Ib. 25. Emak sorhaioari phorru, eska dakidik gatz. Saug 79. Gure erriak eztu admititzen zuen komisionea eta ez gure erre[ge]jaunari eskaturen alako komisionerik. MRos 10.1v. Eska zakitza zeure semeari ene partez ene bekatuen barkamenduarenzat. Mat 289. Eskatzeak, etsaitzea. RIs 34 (C). Eskatzen diot guziek mundu guzian ezagun dezaten. Ber Doc 129v. Faboreak izanen tuk baldin eska bahadi. EZ Man I 29. Iosef Arimatiarrak / konjia eskaturik. EZ Noel 101. Zuri behar bezala eskatu zaitzunik gabe bihurtu dela eztut egundaino enzun. Harb 100s. Zuk eskatzen duzuna. Ib. 210. Eska badakidaz miserikordiak. EgiaK 87. Behar gatzaitza [...] perseberatzeko donuaren eskatu. Ax 460 (V 299). Hain herstuki eskatuko naiz kontu. Ib. 163 (V 109). Ikusleari eskatuko nax emon dagiala kontua. Mic 15r. Miserikordien eskatuko iako. Cap 151 (ed. 1893). Emok arloteari egositi, eska dakidik errekiti. "Il te demandera du rôti". O Pr 514. Eska zakizko Iainkoari seinale bat zeruan gora. SP Phil 209. Ienkoari barkhamendu eskha zite. Tt Onsa 172. Zer eskatuko gaitzakan Jaungoikoari. CatAnz 2. Barkhamendu eskatuko zaizko. Gç 57. Bere boltsearen eskatu jako publiko kale batean. EiBer 532. Parkamentü eska zakitzoie. Bp II 61. Eskatzen diogun guzia. OA 58. Eskatu zakio doa askoren. Acto 405. Bertzeei barkhamendu eskatzera. Ch I 24, 2. Eska zagun [...] grazia. SermAN 2r. Eskatuten deutsut emon deiezula. Urqz 4. Pharkamentü esketzeko. Mst I 24, 2. Egiten du bizkunz on batek eskatzen duena. Mb IArg I 293. Faborea eskatuko du. Cb Just 136. --Zer egin bear da komulgau ezkero? [...]--Fabore ta meseden eskatu. Oe 142 (95 ekatuten badogu beardan legez konbenietan jakuna). Miserikordia eskatzeko. Lg I 368. Eska zazu duzuken artean. Brtc 186.
    (s. XIX). Konfesino garbi ta osuak eskatuten dau ez naastetia pekatubak. Mg CO 170. Lauzurikoak esketan dozuez, ta ez osasuna. Añ LoraS 45. Guk éska ta éska limósnas. LE Ong 80v. Eskatzen dezun eran gure animak garbitzeko. AA I 457. Orduko prezioa eskatu dezakezu. AA II 189. Barkhamendu eska zakizko. Dh 265s. Eztautzut deus bertzerik eskatzen. Ib. 81. Kontu estua eska zakioz. Añ EL2 91. Grazia eska zazue. MarIl 47. Saririk eskatu ez ezik, eskanitzen badio ere. Izt C 227. Eskatu egijuela Marijari berarizko laguntasuna. Ur MarIl 51. Jaunari barkazio-eskatu bazion. Lard 449. Eskatu zineroen nere bekhatuen barkhamendua. Dv LEd 1. Ez dakizei zer eskatan zrein. Hual Mt 20, 22. Zer nai dute? Eskatu besteik ez dute. Sor AuOst 71. Jaungoikuaren amoriuaren izenian eskatutzen zionari. Bv AsL 27. Limosna bat legetxe botoak eskatzen. AB AmaE 223. Gorphutzaren nekea dute lan horiek gehienik eskatzen. Arb Igand 83. Barruak zer eskatuten eutsan. A BGuzur 145. Alkartasunaren on guztirakoak alan eskatuten dabenean. Itz Azald 111.
    (s. XX). Eskatan naz [...] usur ditzan orren gain bere bendizioniak. Mdg 139. Itxasotar guztiak osasunez etxeratu eizala eskatuten. Ag Kr 16. Deus ezin egin, hari eskatuz baizen. JE Bur 44. Erien osagarriaren eskatzeko. Const 29. Mesedez eskatzen dautzubet. Altuna 102. Maria Deuna, gutzaz eskatu. ArgiDL 113. Bikendik aitari Mirei eska dezala adierazten dio. Or Mi 83. Arkeoloji eta Etnografiari eskatu bear izan dizkiegu lantxo onetan darabiltzkigun oñarririk bikañenak. JMB ELG 9. Eskatu zion yexteko. Ir YKBiz 74. Ez, ordea, gazteari zarraren zentzunik eskatu. TAg Uzt 9. Baita zer-nolak eskatu ditzaketen bein-beingo batzordeak ere. "Que las circunstancias aconsejen". EAEg 1-6-1937, 1738. Lur ezea eskatzen omen du [zuaitzak]. Munita 89. Maiz eskatzen zioten itsasoko gauzak esatea. Anab Poli 128. Etzan eskatuten [sariketan] ipuin barriak [...] izatea. Vill in Bilbao IpuiB 5. Amak nahiko zuena bere semea eskatzen ikusi, adin hortan! JEtchep 114. Mendekantza eskatzen zuten deiadarrak. Arti Tobera 279. Griñak zer eskatzen edo zer nahi duen. Vill Jaink 79. Lana eskatuko ete deutsa? Erkiag BatB 120. Anai zarrenaren kinta nerea baiño illabete lenago eskatu zuten. BBarand 114. Mesedez laguntzeko eskatu euskun. Gerrika 245 (cf. ateratie eskatu ib.143). Ixilik egoteko eskatzea gehiegi eskatzea litzateke. MEIG I 123.
    v. tbn. (sólo autores septentrionales): Arg DevB 193. FPrS 7. Mih 40. CatLuz 15. Jaur 135. Bordel 42. Gy 141. Hb Egia 45. Laph 184. Zby RIEV 1908, 767. Jnn SBi 96. CatJauf 44. Ox 68. Iratz 83. Mde Pr 339. Ardoy SFran 146. Xa Odol 340. Lf in Casve SGrazi 14. Larre ArtzainE 92.
    "Hacer proposiciones deshonestas. Neskak etxuek emuten eskatu ezian" Elexp Berg. "Gogua bajaukat baiña enok atrebitzen eskatzera" Ib.
    "Atraer, solicitar, tener aliciente. Lurreko gauzak biotza asko eskatzen dute" Gketx Loiola.
    azpiadiera-1.1
    Preguntar por.
    Ondo uste dot galdu zala [semea] itsasoaren ondarretan; / Garzilaso traidoreak agindu eben undaetan / [...] gumutatu ez lekion bere aita eskaetan. Lazarraga A25, 1197rs.
    azpisarrera-1
    BARKA ESKATU. v. 2 barka.
    azpisarrera-2
    ESKATU ERAGIN. Hacer pedir. v. eskarazi.
    Mugitzeko, pizkortzeko, eta gogotik eskatu eragiteko. Gco I 407. Gure Jaunak ogia bakarrik eskatu eragiñarekin erakutsi nai digu. Ib. 423. Parka eskatu eragiñ. JJMg BasEsc 27.
    azpisarrera-3
    ESKATU-ESKAINIA, ESKATU-ESKAINIAK. "Eskatu-eskiñiak (V-m), demandas y ofertas" A.
    Eskatu-eskinia. AB AmaE 213.
    azpisarrera-4
    ESKATZEKE. Sin pedir.
    Iñori ezer eskatzeka. Ldi IL 64. Txoriei ezer eskatzeke. Zait Sof 68. Jabeari baimenik eskatzeke. Berron Kijote 164. Jaunak bialtzen euskun [...] bear genduan guztia, eta eskatzeke bialdu be. Onaind STeresa 77.

    eskatu

    eskatu
    << eskas 0 / 0 eskoboi >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper