Harremana

    OEH - Bilaketa

    2066 emaitza gai bilaketarentzat

    Sarrera buruan (99)


    Sarrera osoan (499)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 birika.
    sense-1
    1. (V-ple, G, AN , L-ain-sar, AN, B, Ae, Sal, R; VP 10v, Lar, Añ, Hb, Dv, VocB ), biika (AN-larr), bika (G-nav), biraka (G, B, Sal) Ref.: A (birika, biraka); VocPir 263; Iz Als , To , Ulz; EAEL 295 .
     Pulmón; asadura. " Birikak, livianos" VP . "Pulmón, livianos, bofes, biria, birika " Lar. "Livianos, bofes" Añ. "Poumon" VocPir 263, Hb, Dv. "Liviano en los ganados y acaso pulmón en los hombres" VocB . "Los pulmones" Iz To . v. 1 biri. Tr. Documentado desde finales del s. XVII; es algo más frecuente al Sur, sobre todo en autores guipuzcoanos. En DFrec hay 17 ejs.
    Idiak biriketarik errengura dienian zer egin behar den. Mong 590. Haren [astoaren] hatsa probetxos da biriketako errenkurentzat. Ib. 590. Baditu [zigarrak] urdalla, esteak, sabela, biotza, birikak. It Dial 24 (Ur, Dv biri, Ip errai). Zer erran haukien [bulunbarien] beso, azpi, bulhar, gibel, hertze, sabel, giltzurrin, bare eta birikaz! Hb Egia 132s. Birikak daude zaku baten antzeko estalgarri baten barruan gordeak. Aran-Bago ManMed 240. Egurats (aize) lodiz birikak sendatzen genituen bitartean. A EEs 1916, 302. Espirituak erre egiten ditu birikak, gultzurdiñak, odola eta narrua ere bai. Ayerb Ib. 16. Biriken indar guztiaz [...] aldarri egin (pregonatu) zuen. A Ardi 70s. Ondo aizetutako birikak geiagorako gai dira. Anab EEs 1919, 155. Biriketako aizea bezin bearra da ura larruarentzat. EgutTo. (ap. DRA) Zigarro puru aundiya erriaz / lasaitu naian birika. MendaroTx 124. Iri zarran birikak, / astuan txuletak. Ib. 87. Lantegietako kirats gaiztoak ondatu zizkiokan birikak. Lek EunD 16. Urratzen dute. Barrunbe, bikain: / birika, arrosa-kolore. Or Eus 226. Birikak, urdailla, zañak eta barrabillak aztertzea. EAEg 28-12-1936, 667. Ango aragi erreusak, birikak, arrai erdiustelak ikusi zituanean. JAIraz Bizia 34. Birikak aize garbi ta osasungarria etxetik kanpo, mendi-mendian billatu oi dun bezala. Etxde JJ 56s. Gogarago betetzen dira emen nere birikak, eta zoriontsu naiz berriz. Txill Let 111. Biriketako eri edo gaitza. Anab Aprika 85. Gaixotu omen zan biriketatik. Insausti 124.
    v. tbn. Munita 15. MAtx Gazt 42. Olea 228.
    azpiadiera-1.1
    "Hígado" VP 91v. "Foie, viscères du bas ventre" Hb. "Páncreas en Oyarzun, según me dice Tomás Iza. Habría que verificarlo in situ " Garate Cont, BAP 1949, 356.
    azpiadiera-1.2
    " Ez(ti)ttuk birikak toki txarrean, ¡qué cachazudo eres!, litm.: no tienes en mal lugar los pulmones (AN-5vill, Inza)" A EY III 256. Cf. VocNav: "Birica [...], cachaza, calma. ¡Tienes unas biricas! (Baztán, Regata, Aóiz)"; cf. tbn. BIRIKA-HANDI. v. 1 biri (2)
    Birika bere lekuan zuelako froga hori! Dass-Eliss GH 1921, 480. Birikak bere lekuan zituen mugazaina hau ere eta norbeiti kuskako baten emaiteko batere lotsa etzena. Zerb Azk 102.
    sense-2
    2. (G-nav, BN-baig, Sal, R; -e B), biraka (G, B, Sal) Ref.: A (birika, biraka); Satr VocP; Iz Als (biriki); Izeta BHizt2. .
     "Embutido de cerdo, distinto de la longaniza", "embutidos cuyo relleno son los pulmones despedazados" A. "Biriki, el sabadeño (chorizo más ordinario). Bi birika" Iz Als. "Hay otro embutido de calidad inferior (birika). Entran la mayor parte de los órganos del aparato respiratorio y circulatorio; tales como pulmones, bronquios y corazón" (BN-baig) Satr CEEN 1969, 170. Cf. VocNav: "Longaniza delgada, especie de salchicha hecha con los pulmones del cerdo (Montaña y Zona Media). Del vasco birika 'pulmón'. La longaniza de inferior calidad (Pamplona, Caparroso, Cáseda)".
    Birika, txorixoak saieskiakin eta berriz babarrunetan egosita. JAzpiroz 135.
    azpisarrera-1
    AHOTIK BIRIKAK BOTA. Echar los pulmones por la boca (del esfuerzo).
    Bagen erditik bideak edegiaz, ekatxari betondo baltza ipiñiaz, gesala galanto iruntziaz, aotik birikak boteaz. Ag Kr 211.
    azpisarrera-2
    BIRIKA-HANDI (VocB; birikandi B, Sal ap. A; birika aundi AN-5vill ap. Inza NaEsZarr 101). "Apático, cachazudo, litm.: de grandes pulmones" A.
    Hetxak ahua, birika handia, hire emaztiak sudurretik ibilliko hau. Atheka 71. Ez zan españar ez larru-mintzaren margoz, ezta birikandiz ere. Zait EG 1954 (11-12), 182.
    azpisarrera-3
    BIRIKA-HAUSPO. Pulmón. v. hauspo (2).
    Gure birika-auspoai ondoen etortzen zaien aizea, zuaitzak garbitua da. Munita 138. Zure birika-auspoak garbitu nahi dituzu. Ib. 15.
    azpisarrera-4
    BIRIKA-GAITZ. Afección pulmonar.
    Sondika uribarrutian birika-gaitzak jotako abereak badirala. "Perineumonia exudativa contagiosa" . EAEg 6-6-1937, 1773. Birika-gaitz ori sendatzeko zuaitz-mota guztiak dituzu onak; bañan batez ere piñua. Munita 21.
    azpisarrera-5
    BIRIKAK JAN. Rabiar.
    Amorratzen, birikak jaten, berriz Pirminekin burrukan asi naian bezela. Loidi 205.
    azpisarrera-6
    BIRIKA-MIN (Lar, Hb). Afección pulmonar. "Pulmonía" Lar. Lande atribuye a Hb biriko min y birikako min, pero en éste sólo hallamos birikamin.
    Rocinante ori miragarriki iduriztatua zagoen, ain luze, argal eta aul, alako bizkarrezurrarekin, ain birike-min galduarekin. "Tan ético" (Quijote IX). Or RIEV 1929, 8.
    azpisarrera-7
    BIRIKENA (det.). Afección pulmonar. v. biriketako.
    Uda artan berean, lan geiegiz, birikenak io nindun, eta bular-miñez eta as-nekez, mintzorik ezin garbitu nuan luzeko. "Pulmo meus cedere coeperat" . Or Aitork 213.

    birika

    birika
    << bipil 0 / 0 bitarte >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper