Etim. Para su origen en lat. Martis + egun 'día', v. FHV 491.
sense-1
(V, G-azp; Lcc, Lar, Añ(V), MgNom 69 (V), H(V), ZamVoc; -tsenV-gip),
martizen,
martisen (V-ger-arr-oroz-gip),
martesen (V-ger-och; vEys (V)),
martitxen (V-ger-ple-arr)
Ref.:
EI 333;
IzUrrAnz(astelena);
HolmerApuntV;
IzArOñ(martisen);
EtxbaEib;
ElexpBerg
. Martes."
Martitzena zan asteartea edo asteartia, astiak iru egun zittuanian
"EtxbaEib.
Cf. Cb EBO 47: "Domeka, astelena, martitzena, eguaztena [...]". Tr. Documentado en textos vizcaínos desde el s. XVII. La forma que aparece generalmente en la literatura es martitzen; hay martizen en Gandiaga (Eusk 1956, 212) y Etxaburu, martitxen en Alzola. En DFrec hay 2 ejs. de martitzen .
Martitzen susperroa eldu ekizun / Feliperi egiteko gustiok oñean mun. EgiaK 87.
Astelen martitzenetan / ondo umilderik / errege etxera duaz / piezak arturik. DurPl 114.
Martitzena ta barikua egun txarrak dira bear barri bat asteko. (V-arr). AEY I 51. Martitzeneko ezkontzea, martirioa. (V-arr-m). Ib. III 161.
Martitzen goizean urten yuen euren ezti-aldia egitera. BilbaoIpuiB 14.
Urrillaren 20'an martitxenean. AlzolaAtalak 109.
Igandez eta martizenez [...] musikea joten zan.EtxabuKontu 97.
Martitzena ipiñi eusten eske juateko.Gerrika 166.
v. tbn. Cap 135. CrIc 174. Añ EL1 220.
azpisarrera-1
MARTITZEN GUREN.
Martes Santo. "Bizkaiko toki askotan, batez ere Arratia ta Txorierrin, ezarten dautsen goitizena: astelen guren, martitzen guren..." A Txirrist 196s.