Harremana

    OEH - Bilaketa

    639 emaitza ezti bilaketarentzat

    Sarrera buruan (50)


    Sarrera osoan (496)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    hein.
    sense-1
    (B, L, BN, S; Ht VocGr 354, Lar, VocBN , Dv, H; heñ Gèze), hin (hiñ L) Ref.: A (hein, ein, in); Lrq; Gte Erd 219 .
     Medida, cantidad, nivel; clase, categoría; estado. "État" Ht VocGr 354. " Zure eta ene semeak hein berekoak dire, [ils] sont de la même taille" VocBN . "État, manière d'être; degré" Gèze. " Zer heinetan da ura bero? À quel degré l'eau est-elle chaude?" Dv. " Behi hori, bere heinean, berrehun liberetan, merke da, [...] vu son état" Ib. " Egon hadi heiñean (L-ain, Sc), estate en lo razonable, en el justo medio" A. "Condition, en général, situation de fortune. Heiñ gaxtua, la mauvaise situation. Heñeti kanpo, de façon démesurée ou déraisonnable" Lrq. " Gizon heineko bat (BN-arb), gizon bitartekoa (G-azp)" Gte Erd 219 (s.v. un hombre mediano). v. 2 hain (2). Tr. Documentado en la tradición septentrional desde Leizarraga (que lo emplea con el sdo. de 'altura'); sólo es frecuente en los textos a partir de mediados del XIX. Se encuentra además en unos pocos autores meridionales del s. XX. En DFrec hay 52 ejs., 16 septentrionales.
    Haitatü dian heña süstengatzen ahal diana. "Si quis, quod accepit, cum patientia tolerare potuerit" . Mst I 18, 5. Jinkuaren zühürtarzünak [...] zuñek gizonen heñak eta mereximentiak phezatzen beitütü. Ib. 13,6. Errijent bat bada hiltzen, / Hark eztü prozesik üzten; / Huntarzünak beitütü harek heñ hun batetan ezarten. 'Dans de bonnes conditions' . Etch 306. Ez othe nakien bada hein huntaraturen nintzela? Dv LEd 167 (Cb Eg II 92 puntu onetan ikusiko nintzala). Nula itxasua eta ekhia bethi dauden ber heñian. "État" . Ip Dial 110 (Dv hein berean; It estadu, Ur egoera). Hein on batetaraino, ez tinkoegi, ez lazoegi. Dv Lab 82. Orai artean hein ederrean zagokan bizarra, orai nola nahi uzten du. Laph 37. [Bi mintzaiak] elkharren heinekoak dire, direlakotz bada Europa guziko zaharrenak. Arb Igand 36. Nehor ez da bere heinean egon nahi. Ttipiak handien, handiak handiagoen ondotik. HU Zez 67. Galdetzera zer hein duen zure eriak. HU Aurp 182.
    ( s. XX) [Zonbait] arrapostu khendu ditugu haurren adimenduaren heinetik goragokoak zirelakotz. CatJauf IV. Etzazuela zuen burua hein hortaraino aphal. JE Bur 104. Hein bereko eskoletxetan titulu berak ukan ere bitzate erakustunek. Ib. 51. Zu eiñ ortara jaitxirik aurkitzea niri lotsagarri zait. Lh Yol 19. Zer heinetan da bekatü? Const 20. Ene neurri xumearen heinean ohoratzeko. Zub 47. [Oraiko aro txarrak] ez gitu lotsatuko negu bortitzaren heinean. Ib. 122. Eskuara emokatzen, kotsatzen eta iluntzen, gure eskualdun hutsek ezin ulertzeko heineraino. Ib. 19. Beharrian egiten dio hamar liberakoaren heineko xilo bat. Barb Leg 144. Ez da egundaino izan hein hortako mintzatzailerik! Zerb IxtS 100. Gaitza ez da hein berean sartua bihotz guzietan. Lf Murtuts 13. Xixterarekin, hein hobereneko pilotaria zen. Zerb Azk 115. Zer heinetakoak ote ziren? Handiena gaitzeru batean sar omen zitaken! Ib. 97. Fenomenua, hein haundi batean, ukigaiari datxikola. Mde Pr 344. Hizkuntza ofizialtzat, Engelararen ber heinean. Ib. 243. Etxeko lanetan aritzeko jazki arruntakin egonarren, edonoren aurrean lotsik gabe agertzeko einean zegola aitortu bear. Etxde JJ 84. Bere ein aundiz baliatuki, legez zillegi ez dan zerbait egin nai ukan zun. "Ex more potientiae suae" . Or Aitork 142. Hiaurek atxik heina. Ikusten badute arras umil eta uzkur hagola, [...], laster ohartuko dituk. JEtchep 100. Leen otza ezpa zan, orain bere, leengo einean iraungo dau. Erkiag BatB 182. [Gurutzeko Joan] gorputz tipi genun, baiña zatiak oro egoki ta eiñean zeuzkana. Onaind ( in Gazt MusIx 145 ). Ez zireztea ahalge haur gaixo hau hein huntan ezartzea? Larz Senper 92 (Vill era ontan). Nork daki zer heinataraino nahi zuen eta behar zuen bere buruaren nausi bilakatu [...]? "Jusqu'où" . Ardoy SFran 130. Ein bateko kantariak. "Cantare pares" . Ibiñ Virgil 51. Bainan pilotara behar dugu berriz itzuli hemen, semenarioko kirola nagusiak hein hori hartze baitu. Larre ArtzainE 171. Hein hori ulertzen nik halere, ordukotz polliki ikasten hasia nuen frantsesetik. Ib. 23. Ezin dezakeela iraun gure hizkuntzak oraingo heinean, bakoitzaren amaren hizkuntza delarik. MIH 221.
    v. tbn. Hb Egia 62. ECocin 48. Zby RIEV 1908, 87. Arb Igand 48. Ox 72. Etcham 71. Casve SGrazi 9. Xa Odol 14. Etchebarne 60.
    azpiadiera-1.1
    Altura, nivel. Leiçarraga (Decl ã 7r) da artezean, heinean y eretzian como equivalentes suletinos de aurkan.
    Ilhargi berria zein egunez daten iakin nahi duenak, bilha beza urte hartako auri-nonbrea hilebethean, eta auri nonbrearen heineko letrán date ilhargi berria. Lç Cal a, 1v. Ba, lur hau apalsko duk. Hunek behar likek sukaldeko mahainaren heinean. Etchebarne 67.
    azpiadiera-1.2
    (Con sentido temporal).Tiempo, edad; momento aproximado.
    Hogoi eta lau urthetako hein hura zuen, izan zenean altxatua apostolutasunerat. Lg II 93. Goizeko lau orenetako heinean, Salbatzaillea hurbildu zen apostoluetarat. Ib. 163. Hire adin heiñeko gutik / lumak garbi hen kaloian. Balad 133. Sartzen tuzu adanak eta uzten minuta baten heina. ECocin 48. Biltzen dire muthikoak hirur multzotan, beren adinaren arabera, handiak, artekoak eta ttipiak, zoin bere heinekoekin. Prop 1876-77, 411s. Othoitzean egoiten, Agur Maria baten heina. Barb Sup 52. Hamar orenetako heinean, [...], badoatzi hiriaren ikustera. "Vers dix heures" . Barb Leg 142. Gau-erditik oren bateko heinean, [...], sekulako burrunba aditzen du. "Entre minuit et une heure du matin" . Ib. 134. Etxean eta auzoan kausiten zituen bere heineko haurrak. "Enfants de son âge" . Ardoy SFran 73.
    azpiadiera-1.3
    Cantidad aproximada. " Heiña (L-ain, Sc), casi" A.
    Eta Saulekin baziren hamar mila gizonen heina. "Quasi" . Dv 1 Sam 14, 22. Hogoi ta hamar bat [eskualdun] Wyoming deitzen den tokian, hamabortzen heina Coloradon. JE Bur 205.
    azpiadiera-1.4
    Piarres, ez egiteko baten einean jarri zuten aitaren itz zital auek.Etxde JJ 197 (cf. infra HEINEAN).
    azpiadiera-1.5
    Adimenek esan zidan / ikusirik ni ein artan. "Trance." Or BM 58.
    azpisarrera-1
    HEIN BAT. (VocBN, H).
    a) Un poco, un tanto. "Ez gehiegi, ez gutiegi, hein bat emadazu, [...] une mesure raisonnable" H. Cf. A: "Hein. 3.º (L), un poquito". v. HAIN BAT (s.v. 2 hain).
    Orhe hori mokotik sartzen zaiote, hastean hein bat emanez, azkenekotz paparoak iduk-ahala. Dv Lab 290. Zuzen esplikatzia hein bat gogor da. Oxalde in Onaind MEOE 508. Xikito aphezari ümiliatü zen / Zeren debrü xarrari heiñ bat lotsa beitzen. Xikito 4. Gizona hainbertzetaraino da ez-deusa non gaizkian ere baitu hein bat. JE Bur 39. Angles ala Italiano idorki zerabiltzkaten denboran, Frantsesak uzten hein bat hatsaren hartzerat. StPierre 23. Ixtebek orduan bere laguna andik eiñ-bat basterrarazi zuan. Lh Yol 12. Hein bat [...] kontrabandixta naski! Zerb Azk 84. Manatu zioten untziaren urhatsa ezti zezaten, hein bat belak apalduz. Ardoy SFran 246s. Sekretua hein bat on duk... Bainan holako makhurrak ekhartzen dituelarik, ez duk sekretua agertzea bekatu. Larz Senper 120.
    b) Mucho, muy. "Hein bat ongi egin duzu. Hein bat ona zen gure barazkaria, notre dîner était bien fait" H.
    Hein bat polliki bazakiten amoinaren galdatzen. HU Zez 35. Zaharra, bainan oraino pizkor dagona; hein bat gora, bainan arauka zabalago. Ib. 117. Bizpahiru haurren aita, hein bat artarekin altxatzen baititu. HU Aurp 189. Erran zautan Narbaitzek hein bat polliki. Larre ArtzainE 259.
    azpisarrera-2
    HEIN BATEAN. En cierta medida, un tanto, un poco. Cf. A: "Hein batean (L, BN, S), en el mismo estado" A.
    Hein batean hesten ditu grazien ithurriak. Hb Egia 14. Azaleko lurra hein batean harro dago berenez. Dv Lab 108. Hala da, hein batean. Ib. 134. Bizikor eta pixkor, bainan hein batean koxkor gelditua. HU Aurp 198. Egia bada ere [...] Tubalkainen odola an-emen eiñ batean nastua dakargula. Lh Yol 32. Famak hein batean dirauku oraino. Ox 201. Hein batean ez dakigu noiz artio. JE Ber 27. Denbora hartako hizkuntza hein batean ezagut dezakegu geroagokoaren ikertzetik. Mde Pr 230. Aiek zentzatzen aski gogor zan, bear zalarik, eta erakusten ein batean zugur. Or Aitork 226. Kantuak ere duela hein batean salbatu Euskal Herria lehengotar batzuen geldikeria eta integrismotik. Larre ArtzainE 269.
    v. tbn. StPierre 24. Lf in Casve SGrazi 9.
    azpisarrera-3
    HEIN BATEZ. En cierta medida, un tanto.
    Hori ere hein batez gezurra. HU Zez 199. Bizkitartean hein batez, bai oneko bai tzarreko, indardun direla kazetak. Ib. 83. Nihaur ein batez / hala niz Aren barnean. "En cierta medida" . Or Poem 515.
    azpisarrera-4
    HEINEAN (BN-lab ap. EI 203; H). a) (Precedido de -t(z)eko). A punto de.
    Ikhusten baduzu belharra iragaiten hari dela, edo basurek jotzeko heinean dela. Dv Lab 124. Aire eskasez, hatsa galtzeko heinean zirela. Elsb Fram 94. Gaizki harren egiteko heinean edo pontuan izatea. Jnn SBi 80. Hatsak eta guziak joanik, bihotza kasik gelditzeko heinean, harritzen naiz hantxet. Barb Sup 14. [Problema] askatzeko heinean ez bagaude ere. Mde Pr 219.
    v. tbn. Arb Igand 204. Ox 200.     (Precedido de participio).
    Ipurdia, aldiz, galdu-einean: / orra neskazar liraiña. "A punto de perder". Or Eus 92. Erantzun zien Etxahuniako koblariak begiak beren kabizulotik jauz egin einean. Etxde JJ 188.
    b) (Precedido de -t(z)eko). Tanto como para.
    Abertitzen tut fede hunian / Baliatzeko heinian. Bordel 61. Sarkorki aipatu, osoki gor eta gogor ez direnek aditzeko heinean. HU Aurp 134. Ez odolik egiteko heinean, bainan uspel pulliño batzu, doi doia. Barb Sup 114. Lastoz bethetzea, leher egiteko heinean. Ib. 11. Etzait iduri ni aanzteko einean artaz mozkor danik. Or Aitork 216. Baitzakien beti aratsean bururatzeko heinean zuela abiatua. Larre ArtzainE 63.
    c) (Precedido de frase relativa). En la medida en que.
    Guk eskuaraz, guhauri eta gure eskualdun irakurtzalei doakigun heinean erran dezakegu, Eskual-herritik behinere jalgi diren jakintsun handienetarik bat zela Dabid misionesta. HU Aurp 96. Jauzika ibil gaiten beraz larrienetarik larrienetarat, gogorat heldu zauzkun heinean, eta bezala. Zerb Gerlan 39. Alabaganako maitasuna sakontzen zitzaion einean (giñoan, neurrian). Etxde JJ 267. Zugan baitaude oro, diran eiñean. "In quantumcumque sunt". Or Aitork 344. Nexkatxak altxatzen diren heinean jendetzea altxatzen da. EZBB II 69. Zuk eni emanaren neurrian biotzera naragizun araura ta zerbait idekitzen didazun einean, bi gauza arkitzen ditut aldi gabe egin zenitunak. Ib. 349. Eta gainerakoak euskal prentsa dira euskarari sarrera uzten dioten heinean eta ez gehiagotan. MEIG IV 50.
    azpisarrera-5
    HEIN EGON. Estar en equilibrio. Cf. 1 heinka (2).
    Ur-gañean lau dagon soña ein dagon ezkeroztik, aurreratzeko erarik onenian dago. Anab EEs 1919, 154.

    hein

    hein
    << haztatu 0 / 0 hela >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper