OEH - Bilaketa

576 emaitza esne bilaketarentzat

Sarrera buruan (96)


Sarrera osoan (480)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
baratxuri.
tradizioa
Tr. No lo hallamos en textos vizcaínos. Los septentrionales emplean baratxuri; entre los guipuzcoanos hallamos tanto esta var. como baratzuri (hay además baatzuri en Anabitarte y babatzuri en J. Azpiroz). En DFrec hay 3 ejs. de baratxuri, uno de ellos septentrional.
Onom.: Sancio Baraçuri. (1106). Arzam 151. Garcia Uaraçuri. (1330). Ib. 151.
sense-1
(G, AN, L, Ae, Sal, BN, R, S; SP, Urt I 522, Ht VocGr , Lar, VocS 130, Mg Nom 65 (G), Añ (G, AN), Lecl, Arch VocGr , Gèze, Hb, Dv, H, Zam Voc), baratzuri (VP 11r, Lar, Añ (G, AN), Hb, Lcq 159, H), ba(r)atzubi (G-azp), baatxuri (G, BN, S, Ae; VocBN , Gèze, H), barazuri (VP 93v), bahaxuri (BN-baig), baatzuri (G-to), batzuri , baatzui (G-azp), batzui (G-nav), babatxuri (AN-ulz), bautzi (G-azp). Ref.: VocPir 626; Bon-Ond 149; A (baatxuri, baratxuri); Lh (baratxuri, baatxuri); Lrq /baačúi/; Iz To (baatzuriye), Als (batzuia), Ulz (babatxuríe); Satr CEEN 1969, 173; CEEN 1971, 347; ZestErret (baatzui/bautzi).
Ajo. "Ristra de ajos, baratzurien adatsa" Lar (v. BARATXURI-ADATS). Duvoisin trae además "baratxuria, ciel", sin duda lectura errónea de ail. v. berakatz.
Zeren han porruz, tipulaz eta baratxuriz asetzen zirela. Ax 519 (V 334). Ejiptoko tipula baratzurietara bihurtu nahi baitzuten. Ib. 88 (V 60). Egyptetik kanpoan delarik, hango apetitua duela, bere han iaten ohi zituen baratxurien eta tipulen gutiziaz? SP Phil 28. [Zenbait batzerretan] jainkotzat zeduzkaten baratzeko tipulak eta baratzuriak. Mb IArg I 358. Israelitak, Ijitoen artean katiberio gogorrean bizitu ziran bitartean, oitu ziren porru, baratzuri, eta oen anzeko gauzetara. AA I 413. Baratzuri pin gogorrak, piper me pizkor ta gizen gezarotsuak, eta osterontzeko baratza berar guztietatik egiten da Gipuzkoan ugari. Izt C 155. Eman zen laudatzen yaunaren kolera, / Eta haren atzaparra; / Gero zilloa ere, baita usaina bera: / Zoinaren aldean loren erregiña / Baitzen, zion, xoilki baratxuri miña. Gy 176s. Kalabazak, porruak, tipulak eta baratzuriak gogoratzen zitzaieztela. Lard 87. Gogora heldu zaizku hango konkonbreak [...], tipulak, baratxuriak. Dv Num 11, 5 (Ol baratxuri). Ezarrazu baratxuri puxka bat, tipula eta perrexila. ECocin 10. Gaurko eguneko emakumiak baratza berekin eramaten dute, buru-tontorrian beren tipula, piper, baratzuri, udare arbol kabiyekin, ama, ume ta guzti. Sor Bar 109. Ogirik etzuten bañan saldikan ere ez. Baratxuri bat dantzan ur bero pixka baten gañian. Sor AuOst 92. Ogei oñeko baratzatxoak sei baratzuri ta lau tipula ziztriñ. Ag G 323. Banuke gogoa sail ttipi bati lotzeko. Bainan zertaz apainduko dut, baratxuri ala tipula? StPierre 11. Aragonesak sarri / dirade azaltzen, / baratxuriak eta / tomateak saltzen. Noe 70. Bezperatik beretik, baratxuri gordinez ongi xixta zazu beraz [zikiro azpia]. Barb Sup 4. Gazta usaiduna, ta ao-sapaia erretzen dun baratzuria. Or Mi 89. Gosari, bazkari, aula, / baratzuri ta tipula. Or Eus 372. Erein baratzuriaren antzera, ezkurratik ezkurrera amar bat zentimetro inguru uzten zaiola. Munita 41. Neskatxa asko joaten ziran ara dantzara, gure ezagunak, eta aientzat izan ziran gure baratxuri geienak. Salav 51. Ardo garbia ta batzuri gordiña, oiek egiten dute mutil ariña. EgutAr 5-4-1965 (ap. DRA). Baratzurie, zazpi gaitzen kontrakoa (AN-ulz). Inza NaEsZarr 1166. Baratxurie, urte guziko janarie (AN-ulz). Ib. 1133. An egoten ziran, txoko batean, jateko guztiak: ogia, babak, gatza, olioa, tipula, baratxuriak, eta ardoa ere bai. BasoM 97. Baratxuri koskor bat txetu. Ataño TxanKan 93. Buruko miñe kentzeko eskumuturreko zaineen gañeen jarri baratzuriik. (G-goi) Arin AEF 1980, 66.
"Baratxuria baino txintxoago da, es muy fino; litm.: 'más fino que el ajo' (G)" A EY III 291. "Baatzuia baño fiñaua, norbait zintzoa eta zuzena dela adierazten du konparaketa honek" ZestErret.
Eguzkia baño garbiagoa, baratzuria <-ts-> baño zindoagoa. Ag G 242. Zakar ta purrustatsu itxuraz, baña goxo biotz-bera berez [nere aita]. Baratxuria bezin piña. Ataño TxanKan 129. Danok badakigu, edo ezagutzen degu, baratzuria zer fiña izaten dan. Ba, nik esango nuke oraindik fiñagoa dala Mugertza. Albeniz 241.
"Ori ez da zure baratzeko baratxuria, gauza ori ez da zuk asmatua" (G-nav) NaEsZarr 133.
azpisarrera-1
BARATXURI-ADATS. "Baratxuri adatsa, une corde, en tresse, d'aulx" H s.v. adatsa.
azpisarrera-2
BARATXURI-ATAL. "(G), diente de ajo" PMuj.
azpisarrera-3
BARATXURI-AZPI. "(R), espigón de ajo, diente de ajo" PMuj.
azpisarrera-4
BARATXURI-BELAR (R ap. A; -belhar Hb, H; -berar Izt C 42; baratzuri-belar Lar, Lcq 53). "Aliaria, hierba con olor de ajos" Lar. "Molkoka, errosarioa bikala, astan da; mearra; alor guzian edatzen da" A. "Baratxuri-belharra. Ez da dudarik landare huni bere usainak diola eskuarazko izena emanarazi. Bide hegietan heldu da. Zintzurreko minaren sendatzeko arras ona dela erraten dute: horra zertako dioketen han-hemenka erdaraz "herbe aux chantres" erraten" Zerb GH 1931, 230.
azpisarrera-5
BARATXURI-BIZAR. "(S), barbe de l'ail" Lh.
azpisarrera-6
BARATXURI-BORKA. "Babatxuriborka bat, una ristra de ajos" Iz Ulz.
azpisarrera-7
BARATXURI-BURU (Lar, H; baratzuri b. Lar). "(Una cabeza de) ajo" Lar. "Cabeza de ajos" Ib.
Idiari zaragarra khentzeko, harezazu ahur bat khedarra, ahur erdi bat sofre, eta laur baratxuri buru; gero hek elgarrekin xehatu direnean, frota zazue idia bizpahirur aldiz. Mong 592.
azpisarrera-8
BARATXURI-BUZTAN. "(S), tige tenant à la gousse" Lh.
azpisarrera-9
BARATXURI-IZTER (b.-ixter S; b.-ister S). Ref.: A; Lh; Lrq. "Baratxuri ister, diente de ajo" A. "Gousse d'ail" Lrq. v. BARATXURI-XIXTER.
Lehenago orano, saihets phüntak zirenian herx baratxuri ister bat zaphatüz, orai potikaideko paper phiperstatüz. Alth Bot 3.
azpisarrera-10
BARATXURI-KORDA. Ristra de ajos.
Gero, etxerakoan, ango zerbait ere ekarri bear genduala eta baratxuri-korda aundi bana artu genduan, korda bakoitza iru pezta pagatuta; eta or etorri giñan, aiek geren lepotik zintzilik genituala. Salav 51.
azpisarrera-11
BARATXURI-KUTSU. "(G), ajete, ajada, salsa de ajos" PMuj.
azpisarrera-12
BARATXURI-SALDA. Pampirolada, sopa de ajo. "Aillade, oliata, baratxuri salda, salda mingar" Casve.
Egiñ zuen baratzuri-salda koipe puska batekiñ, baña Agerak laster ezagutu zuen etzala aragi-salda. Urruz Urz 24. Eztago euskaldun etxekoandrarik, [...] janari gozo ugaria lortuko eztuanik gau orretarako, naiz ta beste gau asko baratzuri <-ts-> salda utsez igaro. Ag G 227. Amak prestatu baratxuri salda. Larre ArtzainE 48.
azpisarrera-13
BARATXURI-URRE. "Moly, baratxuri urhe" T-L.
azpisarrera-14
BARATXURI-XIXTER (Lc, BN ap. A; H). "Diente de ajo" A.v. BARATXURI-IZTER.
Biper beltxa, baratxuri xister bat eta perrexila. ECocin 18. Goiti behatzen nuen, ba othe zen dilindan ihizi hetarik bat, bi ziriek zabal zabala idekirik zaukatela, baratxuri xixter batzu han hemenka sarthuak bizkar azalaren barneko aldetik. JE Bur 14s.
azpisarrera-15
BARATXURI-ZAKIL. "Baratxuri-zakhila, tige [...] d'ail qui a poussée" H s.v. zakhila.
azpisarrera-16
BARATXURIZKO. "Baratxurizko, qui est fait d'ail" Dv.
azpisarrera-17
BARATXURI-ZOPA. Sopa de ajo.
Eguardirako egiñgo dezu baratxuri sopa. Moc Damu 6. Orduban botako dizkatzu [arraultzak] baratxuri sopari, kazuelak pill-pill-pill egiten duan sasoian. Ib. 6. Babatzuri-zopa ta sardin zarrak. JAzpiroz 80 (ib. 56 baratzuri-zopa, ib. 134 baratxuri-zopa). Beren amak baratxuri zopa zeukan eginda, eder askoa. BBarand 72.
azpisarrerakoSense-17.1
(Pl.).
Nai al lituzteke baratxuri sopa batzubek? Sor AuOst 79. Etzan erbiya, baizik baratxuri sopak. Ogirik etzuten bañan saldikan ere ez. Baratxuri bat dantzan ur bero pixka baten gañian. Ib. 92. Orduan baserrian ogia jaten zan oso gutxi, artoa zintzo. Eta baratxuri zopak ere egiten ziran artoakin: ogia pixka-pixka bat bota, seitik bat ogia, bost artoa. And AUzta 46.
azpisarrera-18
BARATXURI-ZUKU. Sopa de ajo. "Baratxuri-zuku (R-uzt), [...] caldo de ajo" A (s.v. zuku).
Ana Joseparen ustez, arrek bezelako baratzuri-zuku gozorik egiteko emakumerik etzan oraindik sortu. Ag G 28. Zazpiterdietatik zortziretara jartzen zuten gosari obea --baratzuri zukua (sopa) ta pertzakada bat arto-esne--. Ib. 23. Baatzuri-zukua, bi arrautz tomateakin. Anab Usauri 32.
baratxuri
<< baina 0 / 0 baratzekari >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper