OEH - Bilaketa

94 emaitza dardara bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
txalo.
tradizioa
Tr. Txalo es la forma gral. Hay talo en dos ejs. de Orixe. En DFrec hay 54 ejs. de txalo, todos ellos meridionales.
sense-1
(V, G, AN, L; Añ; <ch-> Hb y Dv (que cita a Otag)), talo (AN-araq), ttalo (AN-araq) Ref.: A (txalo, talo); Iz ArOñ; Etxba Eib; Elexp Berg .
Palmada; aplauso (sentidos prop. y fig.). "Palmadas de una mano con otra, eskutadak, plastadak, txaloak " . "Acclamation" Dv. " Txalotan izan dabe gaur komedianteak! [...] (V-m), los titiriteros han cosechado hoy una serie de aplausos" A. " Ttalo, palmada, aplauso (AN-araq)" Ir. " Gorak eta txaluak ez ziran falta izan batzar artan " Etxba Eib. . Tr. Documentado en Añibarro y en textos meridionales desde finales del s. XIX (tbn. en algunos septentrionales modernos como Xalbador o Larre (267)). Con el sdo. de 'aplauso' hay ejs. seguros en singular en Soroa, D. Agirre, Arrantz, Lizardi, Loramendi y Zendoia.
Eskutadak, txaloak, barre ta sansoak. LoraS 191. Jendearen otsarea, txaloak eta irrintziak aipamen au aditzean. Otag EE 1880a, 111. Ez baditet ematen / txalo bat ederra, / berriz nua benetan / arrabiyatzera. // Kantatzeko badakat, / oraindik indarra. Sor AuOst 104 (cf. ib. 136 txalo batzubek).
( s. XX) Baño ni eznator txalo billa. Ag G I. Oiek, emakumerik onenetakoak dira [...]. Oientzat nere txaloa. Ib. 297. [Adrianek] txalo batez berritsuak isilerazita. A Ardi 46. Txalo aundiak izan zituan bukatzian. EEs 1918, 83 (v. tbn. txalo a(u)ndiak en A Ardi 70, Enb 36 y NEtx LBB 167). Erriaren txalo artean, guda-irabazle-garailari baten sartzea zirudian. Belaus Andoni 20. Legorretikan bazan / biba ta txaloa. Arrantz 107. Gaiztoak lotsatan uzteko, onak txaloz goratzeko. KIkG 22. Pianoa jo zuen eta makiñabat txalo irabazi zituan. Muj PAm 9. Naparroako anai maiteak: zuentzat nere txaloak. Jaukol Biozk 70. Azken-aldera txalo anitz; mintza-bitartean, bat ere ez. Ldi IL 25. Txalo batez sutu zazute. Ib. 143. Ire jolasen ordaingarritzat / artu zak nere txaloa! Loram 59. Talo (txalo) entzunik eseri ta asi / nor bere sega pikatzen. "Oída la palmada" . Or Eus 306. Talo-entzun-zai / berêla asteko arloan. "Esperaban la palmada" . Ib. 305. Beltx orrek jaso / ditu txaloak ugari. "Ha cosechado abundantes aplausos" . Ib. 197. Biotz-dardara zemaioen gazteari ainbesteko txaloak eta gorakak. TAg Uzt 230. Erriaren txalo edo oiuak. EAEg 31-5-1937, 1733. Entzute utsalaren ondotik txalo-billa gindoazan. Or Aitork 75. Ta ixildu zanean, beste ordu erdiko txalo eta goraakaz erantzun be bai erriak. Bilbao IpuiB 158. Ta txalotan artu eban, txalotan! Ib. 186. Txaloak oparo jaso oi zitun bere antzearen sarigarri. Etxde JJ 204. Txaloen durundi ta zaparrada artean. Erkiag Arran 43. Jendea ixilik eta atzenean txalo ederrak. Anab Poli 111. Nabukoren kantua, jentian txaluetara bi bidar kantau biar izan eben. SM Zirik 85. Txalo bero ta onrak besterik / ez du mutillak merezi. Basarri 94. Ango parreak eta txaloak. Zait Plat 112. Anai arrebak, zuen txalo eta beste / maitasun seinaleek inarrosi naute. Xa Odol 337. Txalo aundi bat jaso ezazu / zarauztar danon eskutik. Zendoia 116. Txalo mordo bat be entzun zan. Gerrika 194. Txalo eta laudorio ugari merezi dute bai. MIH 170. Euskaldun guztion esker ona, txalo beroa eta [...] laguntza. MEIG I 120. Eta han agertzen naiz, goien, [musika] jo eta jo. Hango txaloak. Ib. 60. Ez dakit nor den argitaratzailea, baina txaloak merezi ditu. MEIG II 133.

v. tbn. AB AmaE 311. EusJok 85. Garit Usand 44. Eguzk RIEV 1927, 436. Alz Ram 89. Bilbao IpuiB 57. Osk Kurl 177. Alzola Atalak 71. Mattin 26. Etxabu Kontu 226.
azpiadiera-1.1
(Como primer miembro de comp.).
Txalo soñuen oroimenak. Ag G 127. Txalo-durundak. Markiegi ( in Ldi IL 7 ). Damu izan ebazan bere arrokeri ta txalo-naiak. Bilbao IpuiB 41. Lagunari egin ziotenaren besteko txalo-zaparrada bat. Osk Kurl 177. Tolosako entzuliak / porta dira jator, / txalo mordo ederrik / onuntza badator. Basarri ( in Uzt Noiz 47 ), Basarri ( in Uzt Noiz 47 ).
azpiadiera-1.2
Egiteko au bukatu zutenean, aien txalo-txaloak! Anab Poli 95.
azpiadiera-1.3
Cf. infra TXALO EGIN, TXALO JO.
Arro aña lotsagabe, gauza okerrari txalo ta egintza onari parre. Ag G 163. Txalo, beraz, Pedro Ziga zanari. Munita 104. Txalo, erriaren alde orrela saiatzen diran erri-gizonai. Ib. 125.
azpisarrera-1
TXALO EGIN (V-gip ap. Elexp Berg; VP 17v). Aplaudir; dar palmadas. "Txalo ein zotsen Monzoni kalian pasatzerakuan" Elexp Berg. Cf. VocNav s.v. chalo. v. TXALO JO.
Itzuli dira txalo egiñez / Gora Jainkoa! esanez. JBDei 1919, 370. Danak orpuarekin lurra juaz ta eskuakin txalo eginaz dantzatzen. ABar Goi 17. Hau hain argi eta garbi aitortzean, ordea, ez diet nik Orixeren hitz eta esaera guziei berdin txalo egiten. PMuj ( in MEIG I 92 ).
azpisarrerakoSense-1.1
(Lar, , H (<ch->)).
"Hablando de las danzas bascongadas, el primero que la saca y guía, aurrena, aurresku [...]. Mudarse las manos, haciéndose último el primero y al contrario, txalotu, txalo egin " Lar (s.v. danza; .
v. tbn. Añ).
azpisarrera-2
TXALO JO (V-gip, G-azp ap. Gte Erd 290). Aplaudir; dar una palmada. v. TXALO EGIN.
Ai zer egia! --esan zuan Ardan-potok txalo joaz. Urruz Urz 62 (v. tbn. Zer 132). Sarri ez dira ikusten / plazan olakuak [...] txalo jotzen zituben / jende publikuak. EusJok 85. Algaraz ta txalo-jotzen. Muj PAm 10. Entzulak txalo joten eutsezala sarri. Enb 207. Txalo yo zaiozute. Ldi IL 156. Denek jo diote txalo. "Todos le han aplaudido" . Or Eus 180 (v. tbn. QA 97). Keiak bera eiten baeuen, txalo jo [...] eta gora eiten baeuen: Ontxe galdu gaituk! (V-gip). Gand Eusk 1956, 209. Nexka dantzariak seaskari begira ta txalo joaz. NEtx LBB 317. Agintariak beren erlojuak eskuetan zituztela, txalo jo zuan sarjento batek, eta korri, astoari arre! arre! esanaz. Salav 102. Goardak txalo jotzen zualarik, ea, motell, saillik onena arrapatzera! AZink 39. Ez ikaratu, zuentzat ere / txalo jo degu indarren. Insausti 173.
azpisarrerakoSense-2.1
Zalaparta bizian / txalo yo ta yo.Ldi BB 42.
azpisarrerakoSense-2.2
(V-gip) Ref.: Iz ArOñ; Etxba Eib; Elexp Berg. .
(Con determinantes). "Txáluak jo, aplaudir" Iz ArOñ. "Gustora txaluak joko neskioz, aurrian baneuka" Etxba Eib. "Karreristak agertzen dienian jo txaluak" Elexp Berg.
Eta neure emazteak / poz ta txalo ioten / urteten deust atera / gau onak emoten. Azc PB 258s. Gutxik ulertu diote, baña txalo andiak jo zaizka. Ag G 352. Erestu oi zuten, denak batera txaloak joaz. Ib. 77. [Bere itzaldiari] txalo ugari jo genizkion. Muj PAm 10. Pozik eta gogoz / txalo ederrak [...] jo dautsoz. Enb 86 (v. tbn. txalo eder en Lab EEguna 88 y Uzt Sas 150). Errikuak amaika txalo ta gora jo ta egiten dautsoez euren abadiari. Kk Ab I 99. Txalo bat yo ezaiozute asieratik bioi. Ldi IL 157. Txalo biziak yo zaizkazute. Ib. 156. Orlako gizonentzat jo bear dira txaloak. Munita 104. Zergatik ioten zidaten txalo aundiagoa nik ua gertaberritzean, nere adiñeko lagun guzieri baiño? Or Aitork 32. Jo eutsezan txaloak ixildu zireanean. Bilbao IpuiB 186. Txaloak jotzen zizkiotenean [...] berriro egiten zuan lengo saioa. Anab Poli 110s. Ire lanari jo zizkiot nik / makiñabat txalo bero. Basarri 58. Amaieran txalo asko jo eutsan erriak. Etxabu Kontu 25. Txalo mordo bat jo zuten danak. TxGarm BordaB 139.
v. tbn. Laux AB 14. Eguzk LEItz 126. Anab Poli 95. Etxba Ibilt 474. Lizaso in Uzt Noiz 47.
azpiadiera-2.1
Eta jendeak txaloak joka [...]. EusJok 31.
azpisarrera-3
TXALO-JOTZE. Aplauso, acción de aplaudir.
Ango txalo jotzia, ango Biba Anton! Urruz Urz 50. An zan pianu soñu, an bibolin-otsa! / Ango txalo jotia! Enb 196. Txalo jotze, algara [...] ta abar. Lab EEguna 100. Txalo jotze zaratatsu bat sortu zan plaza guztian. Etxde JJ 205.
azpisarrera-4
TXALO-HOTS. Ruido de aplausos.
Txalo-otsa azeriak bere eginkizunagaz atara ebana! Bilbao IpuiB 187. Bikoiztuz dioan txalotsarekin. 'Bruit des applaudissements' . Ibiñ Virgil 92. Gero ta geiago poztu bearko du iabearen txerakin eta lepoan egiten dizkion txalo-otsekin. Ib. 98. Au entzutean, jendearen txalo otsa andia izan zan. Etxabu Kontu 113.
txalo
<< trumoi 0 / 0 txarranpi >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper