OEH - Bilaketa
4 emaitza clown bilaketarentzat
goiburua
txano.
sense-1
1.
(V-ger-m-gip, G-azp-to, L-ain; VP 13r, Lar, Añ),
xano (L, B, BN; Ht VocGr , Arch VocGr, VocBN , Dv, H),
zano (B; Deen I 40, II 114 y 228b <sano>)
Ref.:
A (txano, xano, zano);
Garate Cont 1949, 363;
Etxba Eib;
Elexp Berg
.
Gorro; capucha. "Bonnet" Ht VocGr 334. "Birrete" Lar. "Birreta de cardenal, Kardenalen txano gorria" Ib. "Birretina de granaderos, txano jarioa" Ib. "Becoquín" Ib. "Gorra, gorro" Ib. "Montera" Añ. "Xanoa, boneta, le casque à mèche, le bonnet de nuit" Arch VocGr. "Coiffure en forme de bonnet de nuit" VocBN. "Bonnet de laine ou de soie" Dv. "Gorro cónico" A. "Xano (L, B, BN), gorro puntiagudo en forma de gorro de dormir" Ib. "Capucha" Garate Cont BAP 1949, 363. "Gorro cónico, como el de los magos. Aratostietan leztxe, txanua jantzitta urten dau kalera" Etxba Eib. "Capucha, gorro. Otz eitten dau ta jantzi txanua" Elexp Berg. Cf. Ag Kr 147: Mañasiren aita, Txanogorri. Tr. En la tradición meridional se documenta desde Moguel. Al Norte se encuentra en M. Elissamburu, Zerbitzari y Lafitte. Los autores meridionales emplean la forma txano y los septentrionales xano.
[Barberuaren] bideko janzija da txano gorri bat ta bere ganian txapel eskerga. Mg PAb 45. Ekatzu nere oerako txanoa. BOEg 2633. Txapela soldadu txanoa baño obeto zetorkion. Zab Gabon 52. Oerako txanoa. A BGuzur 143. Ikhusten dudala gure herriko Peyo, bere xano beltxa buruan. Elsb Fram 147. Jeup! oles egin zuan Pillipek [artzaiak] , txanoa garrondoruntz jetsiaz. Ag G 156. Ikusi zutelarik, bere bizar zuri luzearekin, xano ttipi bat buruan, Otsolarreko ermitau saindua. Zerb Ipuinak 84. Umiak txano gorrijak buruban jantzitta lei ganera juaten ziran. Altuna 24. Aizkora ta txanodun arlote [batek] . (Quijote IX) "Algún villano de hacha y capellina" . Ldi RIEV 1929, 208 (Or ib. 7 buruzorrodun). Ekarri nion sedazko txano bat [...]. Bere koxkabillo batera ta bestera eroriaz. Alz Ram 37. Lati-itsasaldeko yendeak oitzen duten txano gorriari oillar-luma zutik sartu zion. Or Mi 17. [Jaun erretora] othoitz-alkian da, belhaunikatua, xanoa kaskoan. Lf Murtuts 9. Beltran [...] egun berexitarako oi zun guda jantzi ederrenaz apaindurik joan zan. Txano ta galtzak gorri margozkoak. Etxde AlosT 76. Gudari-txanoan luma luzedun kukur bikaiña. Etxde JJ 173. Baziran buru-gañetik lurrerañoko jantziak txano ta guzti. Anab Aprika 18. [Ikasle gazteok] ezagun-errezak zenituen, orrazkera ardurazkoa, txano ikusgarria ta esku-makila ongi landuak erabili oi baitzituzten. Zait Plat 21. Mundu guztiko clown / arpegi tristeak / jazkera gorria eta txano berdea. Lasa Poem 81. Txano txuri batekin / [Indurainek] estali kalparra. Zendoia 125. Naiz-ta ibilli txapel aundia, / naiz ta ibilli txanoa. Insausti 142.
Gorro; capucha. "Bonnet" Ht VocGr 334. "Birrete" Lar. "Birreta de cardenal, Kardenalen txano gorria" Ib. "Birretina de granaderos, txano jarioa" Ib. "Becoquín" Ib. "Gorra, gorro" Ib. "Montera" Añ. "Xanoa, boneta, le casque à mèche, le bonnet de nuit" Arch VocGr. "Coiffure en forme de bonnet de nuit" VocBN. "Bonnet de laine ou de soie" Dv. "Gorro cónico" A. "Xano (L, B, BN), gorro puntiagudo en forma de gorro de dormir" Ib. "Capucha" Garate Cont BAP 1949, 363. "Gorro cónico, como el de los magos. Aratostietan leztxe, txanua jantzitta urten dau kalera" Etxba Eib. "Capucha, gorro. Otz eitten dau ta jantzi txanua" Elexp Berg. Cf. Ag Kr 147: Mañasiren aita, Txanogorri. Tr. En la tradición meridional se documenta desde Moguel. Al Norte se encuentra en M. Elissamburu, Zerbitzari y Lafitte. Los autores meridionales emplean la forma txano y los septentrionales xano.
[Barberuaren] bideko janzija da txano gorri bat ta bere ganian txapel eskerga. Mg PAb 45. Ekatzu nere oerako txanoa. BOEg 2633. Txapela soldadu txanoa baño obeto zetorkion. Zab Gabon 52. Oerako txanoa. A BGuzur 143. Ikhusten dudala gure herriko Peyo, bere xano beltxa buruan. Elsb Fram 147. Jeup! oles egin zuan Pillipek [artzaiak] , txanoa garrondoruntz jetsiaz. Ag G 156. Ikusi zutelarik, bere bizar zuri luzearekin, xano ttipi bat buruan, Otsolarreko ermitau saindua. Zerb Ipuinak 84. Umiak txano gorrijak buruban jantzitta lei ganera juaten ziran. Altuna 24. Aizkora ta txanodun arlote [batek] . (Quijote IX) "Algún villano de hacha y capellina" . Ldi RIEV 1929, 208 (Or ib. 7 buruzorrodun). Ekarri nion sedazko txano bat [...]. Bere koxkabillo batera ta bestera eroriaz. Alz Ram 37. Lati-itsasaldeko yendeak oitzen duten txano gorriari oillar-luma zutik sartu zion. Or Mi 17. [Jaun erretora] othoitz-alkian da, belhaunikatua, xanoa kaskoan. Lf Murtuts 9. Beltran [...] egun berexitarako oi zun guda jantzi ederrenaz apaindurik joan zan. Txano ta galtzak gorri margozkoak. Etxde AlosT 76. Gudari-txanoan luma luzedun kukur bikaiña. Etxde JJ 173. Baziran buru-gañetik lurrerañoko jantziak txano ta guzti. Anab Aprika 18. [Ikasle gazteok] ezagun-errezak zenituen, orrazkera ardurazkoa, txano ikusgarria ta esku-makila ongi landuak erabili oi baitzituzten. Zait Plat 21. Mundu guztiko clown / arpegi tristeak / jazkera gorria eta txano berdea. Lasa Poem 81. Txano txuri batekin / [Indurainek] estali kalparra. Zendoia 125. Naiz-ta ibilli txapel aundia, / naiz ta ibilli txanoa. Insausti 142.
azpiadiera-1.1
(Usos figs.).
Itzaga ta Elo-mendi, illunabarreko izar goiztarren ñirñirrak artzen asiak dira dagoaneko, beren laiñozko txano-gaiñetan. Mok 21. Mendiburuetako artillezko laño-txano zurixkak. TAg Uzt 258. Tranbien tintinak eta txirriak ozkia ematen zuten; txanodun ta txanorik gabeko tarranten pa-pak isua biotzean. Anab Poli 53. Oihal zuri zuria [...], zapiekin egindako txano zuriak plateren gainean puntaz gora. Osk Kurl 85. Anbotok txanua jazten badau, eurixa laster. (V-gip). EZBB I 33.
Itzaga ta Elo-mendi, illunabarreko izar goiztarren ñirñirrak artzen asiak dira dagoaneko, beren laiñozko txano-gaiñetan. Mok 21. Mendiburuetako artillezko laño-txano zurixkak. TAg Uzt 258. Tranbien tintinak eta txirriak ozkia ematen zuten; txanodun ta txanorik gabeko tarranten pa-pak isua biotzean. Anab Poli 53. Oihal zuri zuria [...], zapiekin egindako txano zuriak plateren gainean puntaz gora. Osk Kurl 85. Anbotok txanua jazten badau, eurixa laster. (V-gip). EZBB I 33.
sense-2
2.
(V-gip, G-azp, AN-gip)
Ref.:
Garate Cont; BU Arano (txino); Elexp Berg; ZestErret
.
"Txano, filtro de café en Vergara" Garate Cont BAP 1949, 363. "Colador cónico" BU Arano (s.v. txino). "Kafe-txano, colador de café. Kafe-txanua zuloz beteta dago" Elexp Berg. "[Hauts] hua txano hortan pasau, kafe-txanuan mouko postura batian" ZestErret (s.v. aproposko).
"Txano, filtro de café en Vergara" Garate Cont BAP 1949, 363. "Colador cónico" BU Arano (s.v. txino). "Kafe-txano, colador de café. Kafe-txanua zuloz beteta dago" Elexp Berg. "[Hauts] hua txano hortan pasau, kafe-txanuan mouko postura batian" ZestErret (s.v. aproposko).
azpisarrera-1
TXANO-AMILOTX.
"Txano amilotxa (Parus cristatus), herrerillo capuchino" MItziar Txoriak 145. Cf. amilotx.
txano
-
txano....
-
1. (V-ger-m-gip, G-azp-to, L-ain; VP 13r...
-
(Usos figs.). Itzaga ta Elo-mendi, illun...
-
2. (V-gip, G-azp, AN-gip) Ref.: Garate C...
-
TXANO-AMILOTX. "Txano amilotxa (Parus cr...
<< triste 0 / 0
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
