(L, R-uzt, S; ph- Foix); phetiri-sants (BN); petirisant; betiri-sants (BN); betiri-santi (A Apend); pettiri-sants (AN-erro, L, B, BN, Ae, Sal, S) Ref.: A (pettiri, petiri santz); A Apend (pettiri); Lrq /phetiiśánc/; A EY III 298 y EY IV 36.
(Del nombre propio Petiri (Betiri) Sanz; personificación de la miseria, el hambre, la desgracia...). "Petiri santz opil-kalduz lasterkatu die (Sc), han hecho correr al hambre a golpes de torta" A. (Personification de la) faim" Foix. "Betiri-Sants, personificación del hambre (L)" DRA, que cita a Lander. "Phetiri-santz, la faim" Lrq. "Pettiri Santsakila bizi da hori (S-no), ese tiene hambre" A EY III 298. v. petiri. Tr. Documentado desde principios del s. XIX en textos orientales, principalmente poesía y canciones populares.
Betiri Sants grado handitan, / muntaturik bota ezproinetan, / bortaz borta dabila zela-bridetan, / Frantzian errege sartuz geroztikan. (c. 1815). FrantzesB I 23. Harek dian lana da etxez etxe ebiltia, / Jaun erretorari gero berrien eramaitia, / nula gahüntatzen deron Phetiri Santzek thipiña. Etch 364. Auher edo neskatilekin Petiri santzen askazi / hola bethi düt ikhusi. Canc. pop. in Michel LPB 369. Petiri Santz, ene anaia, miseria deitzen hiz hi, / aditu diat aspaldian Senperen haizala bizi. Ib. 417. Petiri Sans Irulegin thanburin. Arch UFH (s.v. thanburin). Zinezko Betiri Santsenian sartuak ginen. Gero eta gaizkiago zohazin nere aferak. StPierre 28. Betirisantsi eskarnioka Jan-Batist. Ox 202. Laborantzan gogotik ar! / Petirisantsik etzauku jinen, / ez egun, ez bihar! Etcham 189. Petirisants edo gosetea. Ib. 145 (tít.). Andria eta haurrak / zagotzan nigarrez, / Petirisans higuinak / bisita beldurrez. Ib. 145. Phetiri Sants herrian, bere puñala gerrian (BN-mix). Ib. 94. Horrek oono Pettiri Sans ikusiko dik bai (alfer ta mozkorrengatik erraten da) (BN-ciz). Ib. 298. Betiri Santsen zaldia bidean yoaile handia, lekaiotzat duelarik miseria (BN). A EY IV 36. Izan direla gosete izigarriak gure Eskual-herrietan, bereziki Lapurdin. Petirisant erraiten zioten goseteari. Egunaria 6-11-1972 (ap. DRA).