Tr. Documentado ya en Leiçarraga, aparece en autores septentrionales (en su mayoría suletinos o bajonavarros) y roncaleses.
sense-1
(R, -th- BN, S; Ht VocGr, Lar, Dv, -th- SP, Arch VocGr, VocBN , Gèze)
Ref.:
AtSac 55; Lh (bortha); A EY III 186; Iz R 287, 298; Lrq /bortha/; EAEL 68; Gte Erd 27. Puerta."Borthan barnen (S-saug), à l'intérieur de la porte"Lh.
"Borta bat zerratan denean irikitzen [sic] da berze bat (R)"A EY III 186."Zerratu tzeia bortá? ¿habéis cerrado la puerta? zerra zazéi bortá"IzR 287.
"Bortan kaskaka ari dira (BN-arb)"GteErd 27.
"Borta mitratua, puerta de cristales"SatrCEEN 1969, 209.
Ifernuko borthák. LçMt 16, 18 (Ip, SalabBN bortha, Hual borta; He, TB, Ur, Echn, Ol, Or, Ker at(h)e).
Eta itzuliz ezar zezan harri bat monument borthán. LçMc 15, 46.
Enekin minzo zenak zuen urrhezko kanabera bat, zibitatearen eta haren borthén eta haren murraillaren neurtzeko. LçApoc 21, 15.
Bi eskale bortha bati. Saug 155.
Azkenak borthak zerra. Ib. 119.
Batak erraiten du behatzea eta bertzeak so egitea [...]. Batak athea, bertzeak bortha. Ax 17 (V 8).
Dakielarik etsaia bortan diala. TtOnsa 61.
--Zer dira Ifernüko borthak? --Iferniaren indarra. Bp II 79s.
Kolerari athea edo bortha zarratzea. HePhil 234.
Zerra ezazü zihaurtan gaña zure bihotzeko bortha. Mst I 20, 8 (SP, Ch athea).
Nik idekiren zitit presuntegiko borthak. Mst III 23, 3.
Zergatik Aphezak baratzein tu Eliza-bortan batheura presentatzein tuztenak. CatLan 126.
[Edertarzüna] sartzen da ekhia bezala bortharik. Egiat 185.
Bertzen bortara / Hekin ondarren biltzera. Monho 140.
Ez ahal duzie guretako / gaur bortarik zabalturen?Prot 28.
Alianzazko arkha, / Zelietako bortha. UskLiB 27.
Begira gaiten gure faltaz hango borthen hertstetik. Jaur 179.
Gai oroz barnen sar enendin, borthak dereitak esteki. Etch 242.
Pharadüsüko borthak zabaltüren dira. Ib. 656.
Bortha zabal zazu. ArchFab 149.
Maatillaz bere bortha / Hetsi zuen. Gy 112.
Real decreto batek / Idekirik bortak, / goratu ginituen / Leheneko notak. Bordel 117. Sar ztei borta ersitik, zeren borta eta bide zabalak dra eramaiten deinak perdizioniara. HualMt 7, 13 (SalabBN, Ip bortha; Samper atari).
Jaun kuntiak berhala / Traidore batek bezala: / Berterretx, aigü borthala, ützüliren hiz berhala. ChantP 214.
Non da bortha?ElzbPo 205.
Bortha leihoak zerratu zituzten. ElsbFram 138.
Borthak bortxatuz. Ib. 97.
Hartakoz deithürik zira Zelüko bortha, zützaz baizik ezpeita han sartzerik. IpHil 215.
Eliza beti hetsirik baitzagon egunaz, nahi ukan dute meza denboran bortaz jabetu. HUZez 128.
Laur mil' urthez etzen ihur / pharadüsian sarthü / Azkenekoz Jesüs haorrak / hanko borthak zabaltü. UNLilia 14.
( s. XX)Aretx ere aztan da txiki; materiala du anitx on, mai, borta eta ardaun kupa egiteko. Mdg 130.
Bi debota bi debrü / Xikitoren borthan. Xikito 7.
Eiheramendiko bortan ziren gardak kafe haxiak karkanuetan han igaran zirelarik.Const 31.
Burdin-barra, marteilu, / aizkorak eskutan / Zure bortak aurtikiz / lurrerat pusketan. Etcham 56.
Jesus! Norbait badugu bortan!LfMurtuts 31.
Ez dezazula utz borthan!MdePo 96.
Denbora laburrik barne borta-leihoak hetsi zituen gakoz. JEtchep 20.
Emazteki xaharño bat bortako harrian iruten ari zen. Ib. 18.
Manex Salaman urak ereman, / laharrak atxiki / otsuak iretsi grin-grau! / aitak eta amak borta etsi!(BN-baig). CEEN 1969, 100.
Zerra ezan bortha hori. CasveSGrazi 108.
Bainan nahi zinuen, maltso eta basa, / denak zeruko bortan ginitezen pasa. XaOdol 131.
Bordako borta eta leihoak zerratzeko. Etchebarne 29.
v. tbn.
MarIl 42. LuzKant 30. CatS 28. HerVal 145. Larre ArtzainE 236.
azpisarrera-1
BORTA-AITZIN;
BORTAITZIN.
"Bortha-(a)itzine (S), devant de porte" Lh. Goardék borthaitzinean begiratzen zutén presoindegia. LçAct 12, 6.
Iujea borthaitzinean dago. LçIac 5, 9.
Ohialat juran, / Logale benintzan, / Jeiki argi azkorrian / Hoien khantatzera, arrebari bortha aintzinian. Etch 324.
Eztei egunean ikusten ditut hortxet, bort-aintzinean, ezteiliar guzien erdian, batek bestea maite, zoriontsu. JEtchep 75.
azpisarrera-2
BORTA-ALARTZE.
v. bortalartze.
azpisarrera-3
BORTA-BORTAN.
A las puertas, cerca. Bixtan da biltzarre hori bortha-borthan dugunaz geroz, beste jende anhitz ere haratuko dela, ez baitzaiote dolutuko. Herr 18-9-1958, 2.
BORTA JO.
Llamar a la puerta. "Borta jo düte (BN-ciz-arb, S)" Gte Erd 27. v. BORTAN JO.
azpisarrera-8
BORTAKO LONA (BN-baig).
"Marco interior de ventanas y puertas" Satr CEEN 1969, 209.
azpisarrera-9
BORTAN JO.
Llamar a la puerta. v. BORTA JO. Nork jotzen derauku borthan?ElzbPo 204.
azpisarrera-10
BORTAN JOLE.
Que llama a la puerta. Bortan joiliari Ardatxek egiten zian: "Eia leña?". Const 41.
azpisarrera-11
BORTA-ZAKUR(VocCB (L)). Mastín.
azpisarrera-12
BORTAZ BORTA(S ap. Lh; Lar). De puerta en puerta. "Borthaz-bortha (S), de porte en porte" Lh. Jende pobriak behar dianian bere ogia bortaz borta galdatu. TtArima 66.
Ez ibilirik ere bortaz borta. Ib. 66.
Betiri Sants grado handitan, / muntaturik bota ezproinetan, / bortaz borta dabila zela-bridetan. FrantzesB I 23.
Khinkillarien suñ hütsak / Borthaz bortha dabiltzanak!Etch 308.
Herriz herri, etxez etxe, borthaz bortha.ElsbFram 151.
azpisarrera-13
BORTA-ZILO.
Agujero de la cerradura. Ahuiniak bortha xiloti so du egiten, / Eta behala erraiten: / Erakuts zazu beso xuria, / Bestelaz ene athia / Eztuzu zuretzat zabalturen. ArchFab 151.