OEH - Bilaketa

658 emaitza bestela bilaketarentzat

Sarrera buruan (13)


Sarrera osoan (499)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
1 haga.
sense-1
1. (gral.; SP, Urt III 275, Lar (agaa), VocS 140, Añ, Lecl, Arch VocGr, VocBN , Gèze, H), txaga (G-goi), tsaga (V-m) Ref.: Bon-Ond 148; A; Lrq; Etxbe EEs 1931, 36; JMB Mund II 60 y 65; Iz Als (agi), ArOñ , IzG (lorraga), Ulz (ágak); Etxba Eib (agia); Elexp Berg ; Izeta BHizt2; ZestErret (haga) .
Vara larga. "Perche, barre" SP. "Garrote, [...] agaa" Lar. "Palo, [...] mayor, (c.) aga" Añ. "Apalear, makillatu, ageaz, makillaz jo" Ib. "Perche" VocS, Lecl, Arch VocGr, Gèze y Lrq. "Barre, perche, gaule, levier" Dv. "Palo largo que se destina a diversos usos: por ej. derribar castañas, sujetar carga del carro, servir de eje a montones de haces de trigo, percha, varal, andas de féretro, etc." A. "Gaztañak erasteko, sagarrak erasteko eta zapiak naiz lukainkak ixigitzeko egur luzea (G-goi)" Etxbe EEs 1931, 36. "Esa' ementzion ze txaga luze'aten gañên jarri zezala sorgiñên orrazie [...] txagên puntan zeola orrazie [...] ta bi pitza eiñ txagea ta aldeîñ ementzôn (G-goi)" JMB Mund II 60. "Gero jo tsagiaz edo mazuagaz (V-m)" Ib. 65. "Las varas de varear la castaña" Iz Ulz. "Vara larga para tender la ropa, colgar las longanizas en el humo de la cocina y varear los castaños y los nogales en la otoñada. Ekarrirazu aga luze bat basotik, zapixak eseteko" Etxba Eib. "Varal con contera de hierro para, fijando en el río, hacer avanzar la lancha. (G-bet)" Zt (comunicación personal). "Aga luze batekin artu neban teillatutik zure jertsia" Elexp Berg. "Ori ein da agea ori! (hablando de una persona alta y delgada)" (G-goi). Cf. VocNav: "Aga, nombre que dan a una rama seca que colocan los cazadores de palomas atravesada en un árbol, para que en ella se posen las palomas. Estacas largas con que apalean los nogales y castaños para que caiga el fruto. Palo largo, colocado horizontalmente y en alto, que utilizan para colgar las longanizas". Cf. atalaga, eskuhaga, ATE-HAGA, BURDIN-HAGA, EZTEN-HAGA, LABE-HAGA... v. agai. Tr. Documentado desde Haramburu en todos los dialectos. Según el ed. hay aga en la Doctrina de Lizarraga de Elcano. En DFrec hay 3 ejs. de aga y uno de agadun.
Hunen zazpi semeak halaber Iainkoa obeditzeagatik martiriatu ziren, zazpiak haga batekin lothurik. Harb 251. Belatz duana ez utz hagati, auztore iingei denagati. O Pr 85. Miresten nuen [...] nola aztoreak bihurtzen diren esku gainera, nola bere begiak utzten dituzten estaltzera, eta aztaparrak hagan estekatzera. SP Phil 133 (He 136 haga). Lisibatuta sartuten ditube [matasak] kako edo ageetan, ta iruntz edo euritan zuritu ditezan, zabalduten dira bedar ganian. Mg PAb 139. Eskallera malletati jasteko oratu egijozu alboko aga esku ordeko oni. Ib. 118. Ardizain edo Pastoria aga bat eskubetan dabela. Mg CO 50. Atzeratu zituzten aga edo makillak, ta larga zioen gaitz egiteari. VMg 68. Aga batean ipiñirik eraman izan zuen bi lagunen artean. AA III 297. Laur atzak amarraturik, / Haga gothorsko batetik / Dilindan ezarri zuten. Gy 199. Biaramonean Josue-k leize-zuloan gordeta zeuzkan bost Errege aiek ilerazo eta ipiñi zituen bost agatan zinzilika. Lard 117. Egin ere zuen beste aga bat olen erditik egi batetik bestera allegatzen zana. Ur Ex 36, 33 (Dv haga). Espunja bat ardu mingartuz bethe zian eta haga baten phunthan ezaririk, emaiten zeion edaten. Ip Mt 27, 48 (Lç, Dv k(h)anabera, Ur kañabera, Echn kana, Hual kaña). Jatxi zazu goiko aga orretatik lukainka on bat. Zab Gabon 44. Madalenaz bero, agatara gero. --Gaztañak botatzeko sasoiya badatorrela? Sor Bar 88. Neskarik geienen / ames-amorea / ioian bakar bakarrik / aga biurturik. Azc PB 129.
( s. XX) Antiguako kalean da pelota lekuko ertz baten mako (arco) guztiz politak egozan, [...] besteak, sardiñ sare, itxas aga ta txalopa masteakaz egoki tajutuak. Ag Kr 216. Nere adar guztiak aga, kerten, makilla ta esolatzat edo gizonen berogarritzat kendu dizkate. Ag G 211s. Arbolara igo gabe jetxiko ditu gaztañak, aga luze orrekin. Urruz Zer 135. Haga bezen luze. Barb Sup 48. Mutillak aga bi sorburuan, / neskatxak saski ta zaku. Or Eus 74. Aga-buruan ipiñitako txapela agurtzera beartzen dute. Goen Y 1934, 89. Agaz zartakoka, edota, bestela, zuaizburuari eragiñaz lurreratzen ditue biltzalleak sagar-gezak. TAg Uzt 280. Kutxa harek bazituen buruetan erraztun urhezkoak eta hetarik sartuak bi haga balios [...] kutxa haren norat-nahi ibiltzeko. Zerb IxtS 40. Pettiri arraintzale xaharra ur-handian haga luze batekin iker-mikerka. Lf Murtuts 7. Haritz ondo gazteak, denak adin berekoak, agak bezain xuxen eta lerden, gooratasun haundikoak. Zub 119. Bazkunaren ikurra aizatu eraziko da trinketeko agan. EAEg 21-10-1936, 101. [Ezkur] onena berriz edo eskuz edo agarekin jetxia. Munita 40. Agetatik zintzilik kaletarrari ain kutizigarri zaizkion lukainka ta [urdaiazpikoak] . Etxde JJ 28. Aurrez-aurre, karabineroen etxea. Tarteka aga luze batzuk bandera muturrean. Anab Poli 110. Ipiskixa da labeko brasak bazterrea ekartzeko aga baten puntan lotuta jartzen dan erropa zarrezko moltsua. And AUzta 136n. Gau artan agekin eutsita be ezin zeikian zutiñik egon gure Pernando plaentxiatarra. SM Zirik 55. Biotza kendu, ta zimitorioan aga baten puntan ate gaiñean jarri omen zuan. JAzpiroz 98. Ontziaren alde bietara aga bardiñak zabaltzen ziran. Etxabu Kontu 121. [Sukaldari] bakotxak ontzi aundi bi [ekarri], aga baten. Gerrika 31. Ezarri zituen hiru gazte lerro xutik eta hostaila batzu haga baten puntan. Larre ArtzainE 248.

v. tbn. Arr EE 1885b, 473. Elzb PAd 35. FIr 140. SMitx Aranz 63.
azpiadiera-1.1
(Ref. al tronco de un árbol).
Baña zorroa erdiko agak badauzka [sic], ez dago aga ori kentzerik; eta orduan, nola galdu zorroa? Erdiko agako zorroa D.D.T. autsa euneko bat nastuta, petroleoz txertatu bear dezu. Munita 94.
Mástil. "Agagain, belak eskegi edo lotzeko agaetan ibilten dana" Zubk Ond. v. masta, OIHAL-HAGA, ONTZI-HAGA.
Beha! Biltzen ari ditu / hagetako oihalak. Arb Igand 158. Ur-azal argiaren gainean aren karbaza luze iluna ta aize-oialez estaldutako iru agak ageri ziran. Lh Yol 41. Jaso, euzkuak, ikurrin ori / aitz eta mendi ganetan, / uri, baserri, udaletxe ta / gure untzijen agetan. Enb 49. Erri maiterakoan, eun bala genkartzen itzuleran; aize-oiala zarpil, aga ezpal. Or Mi 9. Untzixka andana bat dena haga eta bela. JE Ber 96. Milla olatuk leiaka / arraun-aize-ontzi argal bat / osiñera daramate, urez ur / itsumustuan doala; / gaua badator, aizetea orruz; / orain zerura, orain ondora, / aga ausia kirrinka. "Gime la rota antena". Gazt MusIx 137.
azpiadiera-1.2
Antena (de televisión etc.).
Telebixtak ere gostuko lekua izanez, haga bat argiz gainditua gauaz ezarri du bere emankizunez eskualde guzia alaitzeko. Herr 17-11-2002, 4.
sense-2
2. (), age (Dv).
"Cabrío, viga, abea, agea " . "Columna" Ib. "Macho, machón en los edificios" Ib. "Viga que sustenta otra" Ib. " Abe -ia (V-m), age -ie (V-central). v. habe " Dv, que parece considerar age-ia, como var. de abe. Cf. GOI-HAGA (s.v. 1 goi), ALBO-HAGA (s.v. 1 albo). v. 1 habe.
Zu izan zara, ta izango zara, Euskaldunen ondragarria, agea, jabea, sendotzallea ta Kantabro fiña, naturala, prestua ta egiazkoa. GGero 6 (Ax 5 (V 2) habea). Ezne goriek barruek erreta miñen miñez, lurrean sakea artute, goragoratan ei-ebizen buruekaz goiko ageak yoten eudiezala. Akes Ipiñ 30. Ipiñeko eleixearen korupean dagoan ageak luzarien amaika metro deukoz. Ib. 23.
azpiadiera-2.1
(Fig.).
Lenago, nerau etxeko ageak yo ta atsegin zitzaidanean aberritik yaurtia izatea, ez nun nai izan esker ori egin, gura zunari. "Sufría con mis desgracias personales" . Zait Sof 127.
azpiadiera-2.2
" Agia dauka etxe orrek, esan oi dozube (Astar)" H. " Agea dauko etxe orrek, les viene de casta; litm., esa casa tiene viga (msOch)" A. " Agatik datorkio, le viene de casta (V-arr)" A EY III 249.
Sarri ikusi izango dozube etxadi edo familiya batekuak diriala debotuak, [...] bestekuak limosnarijak, bestekuak ordijak [...], eta alan esan oi dozube, agia dauka etxe orrek. [...] Modu onetan dator oitura on, edo dongia, antxinako asabetatik. Astar II 99.
sense-3
3. "Perche d'arpenteur" Lh.
Hagak negurri bat duelarik, zenbat haga da luze eta zenbat zabal eremu bat? Hartarik atheratzen da negurria, zenbat sagar-lur diren. Lander (ap. DRA).
azpisarrera-1
HAGA-HARRI. "Aga-arrija" Mg PAb 134 (sg. Azkue: "zócalo, pedestal de una columna"). "Piedra sobre la que se golpea el hierro" Zubiau Burd 105 (que dice tomarlo de Mg PAb).
azpisarrera-2
HAGA-ERDI.
Ikuriñak aga-erdiraño igota ipintzen diran egunetan. "A media asta" . EAEg 31-5-1937, 1729.
azpisarrera-3
HAGA-JOTZE.
"Tunda de palos, item, aga, makil jaitea " Lar ( in Aq 1465; Fita da jaitthea ).
azpisarrera-4
HAGA-KATE.
" Haakate, zuhaitza arrastaka ekartzeko katea" ZestErret . " Haakatian ekarri, kate berezi batez loturik zuhaitza arrastaka ekartzea [...]. Aakatian arrastaka ekartze zan " Ib.
azpisarrera-5
HAGARA EGIN. "Aga(r)a eiñ e(r)o aga(r)a galdu (gaztaiñia), la castaña se hace o se pierde en los pocos días anteriores a recogerla" Iz ArOñ.
azpisarrera-6
HAGATARA. A varear.
Madalenaz bero, hagatara gero. (G-goi). EZBB II 51.
azpisarrerakoSense-6.1
Santa Madalen eguna horeatue (hodeitua) baldin bada, gaztaina-hagaik egin beharrik ez; oskarbi bada, berriz, gaztaina hagata(r)a. . (G-goi). EZBB II 106.
azpisarrera-7
HAGETAN (Llevar, traer...) en andas. "Hagetan eria daramate, on emporte le malade sur un brancard, dans une litière" Dv.
Lau gizonek ekhartzen diote hagetan eri ezindu bat. Arb Bok 327s. Gizon gazte batzu ere bai, baziren, bizkarrean edo hagetan zaramazkatenak beren buraso eriak. Prop 1892, 166s.
haga
<< haboro 0 / 0 hainbeste >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper