Harremana

    OEH - Bilaketa

    738 emaitza bertso bilaketarentzat

    Sarrera buruan (34)


    Sarrera osoan (498)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    kezka.
    sense-1
    1. (V-ple-m-gip, G, AN-erro, L-ain, B, BN-baig-ciz; Lar, Añ (G), vEys (G), Dv (G), H (V, G), Dgs-Lar 7), keska (V-gip; Dv, H), kizka (V-arr-och) Ref.: A ( kezka, kizka ); EI 343; Iz ArOñ; Etxba Eib; Elexp Berg; Gte Erd 19, 230 .
     Preocupación, inquietud; recelo, escrúpulo; preocupación, tema que ocupa el pensamiento. "Cuidado, recelo, solicitud" Lar, Añ. "Aprehensión, temor", "escrúpulo", "recelo" Añ. "Remordimiento, [...] biotzaren [...] kezka " Ib. "Soin, sollicitude, souci" vEys A.. "2.º inquietud, remordimiento; 3.º escrúpulo" A. "Inquietud con remordimiento" Iz ArOñ. " Kezkia daukat zuk esaten destazuna eitteko " Etxba Eib. " Kezkekin nago ze pasatuko ote den (AN-5vill)" Gte Erd 230. " Ez kezkarik ukan (BN-ciz)" Ib. 29. AxN explica asaldatuak (439) por kezkas beteak. Tr. Documentado al Sur desde la primera mitad del s. XVIII; al Norte se encuentra en Birjin, Duhalde, J. Etchepare, Mirande, Lafitte, Xalbador y Larre. Emplean la forma keska E. M. Azcue, Apaolaza y Aguirre (Kr 32), y kexka Zaitegi, parece que sin valor expresivo. Con inicial aspirada se encuentra en una ocasión en Duhalde. Para 'preocupación de si, preocupación de que' emplean construcción con relativo, Cardaberaz (Eg III 349), Lardizabal, Iturzaeta (Azald 163), Etxaide (JJ 169), Ugalde (Iltz 16), N. Etxaniz (LBB 228) y M. Manterola (109); con -(e)lako , Larramendi, Moguel (CC 107) e Inza (Azalp 121); cf., con un sentido algo distinto, Alz Ram 68: Eskutitzik artzen ez nituelako kezkak . Con -(e)la se encuentra en Auspoa 39, 87 y en Uztapide (Sas 93), con -(e)neko en Erkiaga (BatB 167) y con -tutako en Anabitarte. En DFrec hay 119 ejs. de kezka . Para 'preocupación sobre, preocupación de', la construcción habitual es con genitivo; así en Cardaberaz (Eg III 347), Aguirre de Asteasu (II 193), Lardizabal (503), Arrue (GB 50), Aguirre (G 303), Enbeita (181), Otxolua, S. Mitxelena (Aranz 163), N. Etxaniz (Antz 13s), Etxaide (JJ 238), Orixe (Aitork 160), San Martin (Zirik 16), B. Enbeita (NereA 232), Basarri (74), Zaitegi (Plat 35), Villasante (Jaink 82), Berrondo (Kijote 118), A. Zinkunegi (139) e Insausti (268). Con -t(z)eko lo emplean Soroa (Bar 24), Txirrita (B II 24), Etxaide (JJ 42) y Orixe (Aitork 348). Con instr. lo encontramos en Olea (32) y Larre; cf. infra algún ej. de -z kezketan (egon) .
    Gutxi nai ziolako kezka samiñ batek utzitzen etzion pakean. Lar SAgust 14. Barreneko beren kezka ta naigabea kenzeagatik. Mb IArg I 278. Ondo konfesatu nai ditut kezka edo eskrupulo guzietatik libratzeko. Cb Eg III 230. Ziraiki ta barneko khezkak suntsituz. "Les peines intérieures" . Birjin 416. Konzienzijako kezkiak obligetan dituz zerbait esatera. Mg CO 248. Orregaitik bizi da kezka baga soseguz. Añ LoraS 32. Utzirik emengo kezka, lan eta arazoak. AA II 44. Ala orduan kezka latzak jasateko baititu. Dh 134. Atera bear nazu / kezka onetatik. It Fab 19. Zeure bijotzeko kezka ta artegatasunak. Ur MarIl 87s. San Pablori eman zion [...] iges-egin bearra izango ote zuen kezkak. Lard 515. Ez dezazula kezkik iduki gure jolasen gañean. Sor Bar 109. Ta keska ori dute beren zori (apurra) ez gozatzeko. Ag Serm 377s. Kezka guztiak baztarreratu. Alz Ram 33. Bertze kezkarik deus ez dugu buruan, Loiolaren ikustea baizik. JE Ber 7. Ezeren kezka baga ta txarrik aurkittuko eztozunen ardura barik. Otx 6. Zuek kezka gabe egon-araziko zaituztegu. Ir YKBiz 525. Ausartuak izan diran eta kezka gitxi euki daben askok, aldi laburrean irabazi izugarriak egin dabez. Eguzk GizAuz 35. Burukide oneri kezka bizienak demaizkion arazoa. EAEg 16-2-1937, 1078. Barruko kezka arinduxe zitzaion gizonari. Mde HaurB 70. Kortxoa gogorregi sartutako kezka asi zitzaion. Anab Poli 34. Kexka larriak zituzten soin-gogoen garbiketa zala-ta. Zait Plat 60. Ez dute herriaren onaz bertze kezkarik beharko. Lf ( in Zait Plat XVII ). Kant-en kezkari erantzunaz. Vill Jaink 29. Kezka errenkuratsuaren eztenak zulatu. Erkiag BatB 62. Gazteko kezka ments guziak kondatzen nauzkitzun zuri. Xa Odol 19. Aitari bere kezkak agertzen beti. JAzpiroz 42. Aurreko egunak kezka gogorrekuak. Gerrika 92. Arnoaz ez ginuen kezkarik, etxe guziek baitzuten aski mahasti. Larre ArtzainE 57. Duela hamabost urteko kezkak eta asmoak ez daude hain zaharkituak. MEIG VI 123.
    v. tbn. VMg 30. Gco II 38. fB Olg 23. JJMg BasEsc 163. Izt C 83. Bil 120. Arr GB 92. JanEd I 22. Moc Damu 36. Itz Azald 179. Urruz Zer 102. EusJok 145. Inza Azalp 121. Jaukol Biozk 84. Enb 210. Lab EEguna 67. Tx B I 155. MendaroTx 268. Laux BBa 118. Ldi BB 62. ABar Goi 52. TAg Uzt 119. EA OlBe 56. JAIraz Bizia 62. Etxde AlosT 91. Or QA 143. Txill Let 58. Basarri 127. Ugalde Iltz 16. Izeta DirG 41. Zait Plat 35. MAtx Gazt 9. Gazt MusIx 185. Salav 78. Ibiñ Virgil 118. Uzt Sas 93. Etxabu Kontu 139. Ataño TxanKan 128. Onaind STeresa 59. BBarand 149. Keska: Belaus Andoni 9.
    azpiadiera-1.1
    Atención.
    Len beretzako ziran arreta, keska ta begiruneak menditarrentzat zirala orain. Ag AL 146.
    sense-2
    2. (Vc ap. A ), keska.
    "Pendencia, disputa" A. cf. KEZKAN.
    Kanarioak ta jilgeroak... bitzuak / keskea euken euren kantean... ganean. Azc PB 262. Balio dabe [iostunak] gaur izateko / erriko kesken botoiak. Ib. 362. Zuen arteko kezka txikerrak / iñoz gogotik ez artu, / bata besteak egindakoa / biotzetikan goratu. FEtxeb 124.
    sense-3
    3. " Keska, caprice" Dv.
    azpisarrera-1
    KEZKA-ANTZ.
    (Estar) preocupado.
    Beti kezka-antza --ba dakizu--. Or Eus 232.
    azpisarrera-2
    KEZKA HARTU.
    Preocuparse; llenarse de escrúpulos. "Montar en cuidado" Lar. " Ollarra janda gero, kezkia artu eben pekatu ez ete zan burduntzixa jatia " Etxba Eib.
    Ez kezkarik artu guk bear degun janaz. AA I 600. Alan ez dabee kezkarik artuten [...] okasinoietan ikusi arren eureen mendekuak. JJMg BasEsc 15s.
    azpisarrera-3
    KEZKA-EMAILE.
    "(Está de) cuidado este enfermo, eri au kezka emallea dago " Lar.
    azpisarrera-4
    KEZKA EMAN.
    Preocupar, inquietar; remorder (la conciencia).
    Zeinbat esankizun geldituko dira gero kezkia emongo dabeenak? Mg CO 6. Noisian bein kezka emoten eutsun [konzienzijak] . Ib. 265 ( CC 178 kezkatzen ziñan ). Baña [bekatuak] kezkarik ematen ez duanean ez da biotzetik damutuko. AA III 562. Kezka ematen zioten diruak biurtu zituan. Bv AsL 69. Beste zor bat da guri kezka eman bear diguna. Inza Azalp 145. Etzigutek geiago kezkarik emango. NEtx LBB 167. Kezka ematekoa da. Uzt Sas 354.
    v. tbn. Anab Poli 71. MAtx Gazt 51.
    azpisarrerakoSense-4.1
    (Con determinantes).
    Oh zenbat kezka eman didazun! Arr GB 66. Ainbeste zalanz eta kezka zemaion oldarraren etorkizunaz aaztruari itandu ziyon. J. M. Tolosa EEs 1913, 209. Kezka gogorra eman oi die / langillia unitziak. MendaroTx 125. Arazu guztiak gure gain izatiak kezka gogorra emoten euskun. Gerrika 139. Baña neri etzidan arek kezka aundirik ematen. Albeniz 234.
    azpisarrerakoSense-4.2
    Dar reparo, dar escrúpulo; dar vergüenza. "Escrúpulo, reparo. Iñon soñekuak kezkia emoten dau, baña an ez zan olako bildurrik " Etxba Eib.
    Taberna eta sagardotegietan bai bertso bikañak, bañan plazan kantatzeak kezka ematen. MMant 32s.
    azpisarrera-5
    KEZKA GABEKO.
    Despreocupado.
    Beldur ta kezka gabeko bizitza. VMg 14. Baña kalearen erdian keska bagekoaren antzera agertzeko ustean. Ag Kr 113. Kezka gabeko atsedena. TAg Uzt 278. Banoa kezka gabeko gabera. NEtx Antz 106.
    azpisarrerakoSense-5.1
    "Inescrupuloso. Gizon kezkabakua, erozertara prest beti zana " Etxba Eib.
    azpisarrera-6
    KEZKA-MIN.
    Celos.
    Ai maitasunaren baitan bizi zeraten kezka-miñ / zorrotz nagusitzarrok! Berron Kijote 157 (v. tbn. 108, 154).
    azpisarrera-7
    KEZKAN.
    azpisarrerakoSense-7.1
    a) Luchando.
    Katua dirudie / keskan saguagaz. Azc PB 237.
    azpisarrerakoSense-7.2
    b) Con preocupación.
    Pitxi polit bat galdu degu ta / emen gaude danok kezkan. Olea 214. Kiebra jo ezkero / kezkan da ajolan, / bat azkar sartutzen da / motxaille eskolan. Insausti 271.
    azpisarrera-8
    KEZKAN JARRI.
    "Montar en cuidado" Lar.
    azpisarrera-9
    KEZKAPEAN.
    Con preocupación.
    Kezkapean edo maiteberoaldian ondatuta oeratu danak. TAg Uzt 247. Ni kezkapean larritu nairik. NEtx LBB 117.
    azpisarrerakoSense-9.1
    Bizirik ala illotzik arkituko ote zun zalantza larriaren kezkapean. Etxde JJ 261.
    azpisarrera-10
    KEZKAREN KEZKAZ.
    A causa de las preocupaciones.
    Gure barneko satsukeria kaxkarrenera ietxirik lazterka, kezkaren kezkaz. Or Aitork 383.
    azpisarrera-11
    KEZKATAN.
    Con preocupación, (estar, etc.) preocupado. . KEZKETAN.
    Beti kezkatan bizi da. Gco II 90. Non arkitzen ziran [...] Maisuari zer gertatuko ote zitzaion kezkatan. Lard 513. Toki onean egoala ta ez beragatik keskatan egoteko. Ag Kr 116. Nire gogoa artega ta kezkatan yarri dute. Zait Sof 77. Orrek zeukan kezkatan. NEtx LBB 28. Illak bajoiazan aurrera eta beti kezkatan, noz zer entzungo. Gerrika 64. Euskararen etorkizunaz kezkatan dabiltzan euskaldunek. MIH 183.
    v. tbn. Txill Let 32. Vill Jaink 183.
    azpisarrera-12
    KEZKATAN SARTU.
    Preocuparse.
    Ametsezko buruhausteekin kezkatan sartzen hasteko. MIH 81.
    azpisarrera-13
    KEZKAZ.
    Con preocupación.
    Keskaz begiratuaz. Apaol 107. Biarko egunaz ez degulako bizi bear kezkaz. Inza Azalp 144. Ez egondu ez-bai, / itxasokoen kezkaz, / itzuliko ote zai. SMitx Aranz 206. Gerraren kezkaz bizi bagera. Basarri 191. Asaldau samar ta erdi kezkaz, esan eban orduan neskatoak. Erkiag BatB 77. Bonaparteren zeladoreak / kezkaz jarraitzen diote. NEtx LBB 286.
    v. tbn. Or Eus 203. Gazt MusIx 68. Bilbao IpuiB 27. BEnb NereA 258. Ibiñ Virgil 60. FEtxeb 198. Gerrika 125.
    azpisarrera-14
    KEZKAZKO.
    De preocupación.
    Nekezko, kezkazko, naigabe garbizko ta lan onezko gurutze bat. Mb IArg I 93.
    azpisarrera-15
    KEZKETAN (V-gip, G-azp-bet, AN-gip, B; -sk- H) Ref.: Gte Erd 19, 230; ZestErret .
     " Ni bereala kezketan jarten naz (V-gip)" Gte Erd 19. AxN explica gogan behartsu (250) por kezketan. v. KEZKATAN. Con preocupación.
    Ez ibilli kezketan jateko, edateko eta janzitzeko bear dezuenaren gañean. AA II 169. Jose kezketan zegoan. Lard 55. Kezketan nindukan gertaera orrek. Ldi IL 84. Piarresen bildur, ilko ote zun kezketan. Etxde JJ 267. Eta betiko kezketan jarri / etxeko bizimodua. BEnb NereA 163. Ortaz, bada, kezketan zagon. Izeta DirG 120. Senarrarekiko kezketan. NEtx LBB 82. Orain kezketan jarria nago zer ekarriko geroak. Xa Odol 269. Jateko kezketan etzaitez egon. TxGarm BordaB 56. --Ago lasai! --erantzun zidan. Baiña ni kezketan gelditu nintzan. JAzpiroz 177. Eiztariak kezketan daude uso gutxi sartzen dela. Ostolaiz 30.
    v. tbn. Bil 149. Alz Ram 124. Inza Azalp 100. FIr 149. Ir YKBiz 197. SMitx Aranz 236. Or QA 188. Basarri 170. MAtx Gazt 51. Uzt Sas 33. Berron Kijote 125. Ataño TxanKan 247.
    azpisarrerakoSense-15.1
    (Con adj.).
    Egon zara kezka andijetan, konzienzija baketuten etzan inos osoz. Mg CO 265 (v. tbn. CC 178). Xutitzen niz kezka saminetan. JE Ber 88. Kezka aunditan yartzen zan. Ir YKBiz 205.
    azpisarrera-16
    KEZKETAN SARTU.
    Preocuparse.
    Kezketan sartu zen, ezagutu baizuen bere emaztea nigarrez ari zela. Izeta DirG 120s.

    kezka

    kezka
    << 1 kaxatu 0 / 0 kito >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper