Harremana

    OEH - Bilaketa

    738 emaitza bertso bilaketarentzat

    Sarrera buruan (34)


    Sarrera osoan (498)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 irun.
    tradizioa
    Tr. Documentado en todas las épocas y dialectos desde Leiçarraga. Irun es la forma general. Hay iruin en Aguirre de Asteasu, Iturriaga y Orixe (en éste junto con irun ). Los roncaleses y suletinos emplean urun y ürün. Hallamos ihun en J. B. Etcheberry. El sust. vb. es iru(i)te- . Hay iruntze- en Aitzol (in Ldi UO 7). Encontramos algún ej. de forma sintética en Hiribarren (dirute ). En DFrec hay 3 ejs. de irun .
    sense-1
    1. (V, G, AN, L, BN, Sal, S; Volt 79 (<irontea>), SP (+ h-), Urt III 30, Añ, VocBN , Dv, H, ZMoso 68), iruin (G-goi-bet, AN-araq, B; iruñ Lar), urun (R; Lecl; ürün BN-mix, S; Gèze, Dv (S), H (S)), iru (A), ihun Ref.: A (iruin, irun, iru, urun); Lh; ZMoso 68; Iz Als (ariya), ArOñ, R 313.
    Hilar (sentidos prop. y fig.). "Irutea, filer. [...] Nolako irun, halako iaunts [...] cual hilamos, tal andamos. Aphurka aphurka atsoak iruten du liñoa [...], hila la vieja el copo. [...] Irunez, en filant" SP. "Ontsa iruteko behar dire iruteko tresna onak, pour bien filer, il faut des bonnes machines à filer" Dv. "Liho edo arkol edo seda iruteak eztu lan bera, filer du lin, ou de l'étoupe ou de la soie [...]. On dit filer un fuseau, une quenouille. Ardatz bat edo khilo bat irun duzuneko, nekhatuko zira. [...] Ardatztara bat, khilotara bat irutea. [...] Iruten hari nuzu, khilua gerrian: je file, la quenouille à la ceinture. Holako lihotik holako haria iruten da. Par anal., filer en parlant d'araignée, de ver à soie: Nork irakhatsi dio armiarmari iruten zein nahi irulek irun eztezakeen bezala?" H. "Iru (G, Ur)" A (pero no encontramos este part. en dicho autor). "Úrutako, para hilar" Iz R 313. Cf. irundu.
    Eztute iruten. "Ils ne filent" . Lç Lc 12, 27 (He, TB, Dv, Brunet, Leon, IBk, IBe iruten; v. tbn. Samper, Echn, SalabBN, Ur Mt 6, 28 iruten, Hual urutan, Ip ürüten). Neskea azi din legez, kirrua irun din legez. RS 195. Gau eta egun ifernua hari da gaitz iruten. EZ Man I 115. Irunez oihaldun da gur'andrea ez alfer egonez. O Pr 281. Ardatzak eragitzue / itzeez irutekotzat / bañan irunen den tela / izanen dela hunentzat. Gç 78. Jainkoaren pisuan nola gauzak pisatzen diran! Ah zeñ meea aria an iruten dan! Cb Eg III 287. Zein me iruten dabeen gizon oneek! Baña, ze ari ederra! Mg PAb 175 (ref. a la brillantez de una explicación o exposición). Billatu zuan lana eta lioa eta gogotik iruiñ zuan bere eskuz. AA I 579 (v. tbn. II 91 iruin). Diabrubak irundako matasa naastauba. fB Ic III 317. Aphaintza sobraniek sarea dirute. Hb Esk 183. Hitz hautarik bakotxa zenbat piruz den iruna ikustetik xehe-xehea zer behar zuen harek? HU Aurp 207. [Bi galtza] neuk irutako eunez egiñak. Ag G 50. Andre ardo zaleak / eztit [linoa] ongi irungo. JanEd II 41. Burkuilaz urutan dena zukuna da, torneaz urutza dena, bilbea. A Ronc 395. Zoroak artillea iruin uste ta belarra iruin! Or Mi 74 (v. tbn. II iruin; 10 iruten). Martin bere aria iruten ari zan. Al zuan bezin ongi eta egoki zetorkion guztitan, bere naia Mirelerentzat zala erakutsi nai zion. Anab Usauri 41. Ikhusten dü emazte xahar bat üüten ari. J. B. Mazeris GH 1932, 506. Liñua iruten. And AUzta 97. Oihala ihuten duzunaz geroz, etzinuke ihuten ahal ilhekia? Etcheb MGaric 128. Ardatzean, arigiñan, gero iruteko. Ataño TxanKan 60. Bilintx gosea, bizi zeino ondorerik gabeko amets xuri-gorriak iruten ihardun zuena. MIH 298. Gero eta bertso biribilagoak iruten dituela. MEIG III 109. Perpausak iruten eta ehaiten diharduen autoreek. MEIG IV 80.
    v. tbn. SP Phil 380. He Phil 384. Brtc 13. Dh 272. Gy 77. Lard 384. Arr GB 15. ChantP 124. Elsb Fram 137. Urruz Urz 50. Barb Sup 186. Or Eus 103. Ir YKBiz 281. Ol Ex 35, 25. SMitx Aranz 22. Lf ELit 130. Etxde AlosT 86. Arti MaldanB 191. JEtchep 18. NEtx LBB 351. Ibiñ Virgil 114. Iruin: It Fab 162. Ürün: Egiat 114. Canc. pop. in Eskual 17-7-1913 (ap. DRA).
    sense-2
    2. (SP (+ h-), H) .
    (Sust.). " Iruna, filé. [...] Othe duzu irunik? en avez-vous de filé?" SP.
    Erakusten dute bere aldagarri urre irunez iosiarekin. SP Phil 180 (He 182 urre irunez).
    azpisarrera-1
    IRUN-HARI.
    Irun-ariz ta sendakiñ ukenduz. "Hilas y ungüentos" . Berron Kijote 53.
    azpisarrera-2
    IRUN-HAZI. "Eau ou salive avec laquelle une fileuse mouille son lin ou son fil" H.
    azpisarrera-3
    IRUN EGIN (V-gip ap. Iz ArOñ y Etxba Eib). Hilar. "Irunittia, el hilar" Iz ArOñ. "Irueiñ, hilar. Aztu ziran irueiñ eta irueñak gu gaztiak giñanerako. Etxba Eib.
    Garazik irun egiña / Mikelek argi egiña. "Hilada por Engracia y alumbrada por Miguel" . Or Eus 358.
    azpisarrera-4
    IRUN-LAN. Trabajo de hilado.
    Irun-lan asi zuten lêndanez bestela. "Había comenzado a hilar con brío" . Or Eus 356.
    azpisarrera-5
    IRUTEKO. "Hirutekorik ez izaitea, n'avoir que filer" SP. "Irutekoa akhabatua dugu, nous avons épuisé la matière à filer, littér. ce qui était à filer" Dv. v. irungai.

    irun

    irun
    << irrikoi 0 / 0 isilune >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper