Harremana

    OEH - Bilaketa

    738 emaitza bertso bilaketarentzat

    Sarrera buruan (34)


    Sarrera osoan (498)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    eginahal.
    sense-1
    1. (L, BN, S; SP, Dv; -nal G-azp, Sal, R; Lar ( -ñal ), Añ ( -nal )), einahal, inal Ref.: A ( egin-ahala ); Iz R 402; ZestErret ( egiñalak in ) .
     (Lo) posible; empeño, esfuerzo. (Empleado frecuentemente en la expresión eginahala(k) egin ). "(Todo lo) possible [...], egiñal guzia " Lar. "Esmero" Añ. "Procurar, hacer diligencia, (c.) eginala, alegiña egin " Ib. " Eginála éginen diár (R-is), haré lo posible" Iz R 402. La trad. "faculté, pouvoir de faire" que da Duvoisin y recoge Azkue, no parece referirse a otra acepción, a tenor de los ejs. que aduce. v. ahalegin. Para los ejs. del tipo nik egin ahal guztia v. ahal (IV). Tr. Documentado ya a finales del s. XVI, se emplea tanto al Norte como al Sur. En DFrec hay 16 ejs. de eginahal, 3 de eginal, 2 de egiñal y uno de egiñaal .
    Asegura bedi, Jauna, eginalik <-allic> estalzen <ez-> eztuela karta bidaldu duenak. CartEsp 445. Eta zuk ene aingeru / Begiraille leiala, / Ziñez enplega ezazu / Zeure egin ahala. 'Poder' . EZ Eliç 76. Iainkoaren benediziñoa ezten lekhuan nihoren egin ahalak ezpaititezke suma. Harb 136. Ezin daidienak nahi bezala, begi egin ahala. "Ce qu'il pourra" . O Pr 588. Egin ahala eginen dut debozioneari itxekitzeko. SP Imit IV 4, 4. Egin dut egin ahala haren beldurraren zure bihotzaren barnian sar-eraziteko. Tt Onsa 158. Egizu eginala, eta egor bereala. CartBasa 131. Nahi dut egin dezaten egin ahala, bitartean ordea berandu zaie. ES 181. Zure egiñ ahal guziak egitzu zeruko erresuman lekhu baten izateko. Ch III 58, 7. Uhuren jardiesteko egin ahalaren egitia. Mst I 1, 4. Nekaldi guzietan egin-ala egiten dutenak. Mb IArg I 209. Aien guzien egiñala baño geiago beti merezi duela. Cb Eg II 34. Ez dutela zeren kondatu bere egin-ahal flakoen gainean. Lg I 214. Ein ahalak oro eiten tizi. AR 28. Egin behar due egiñ-ala eren aldetik dotriña ikasteko. Ub 197. In bada inala. (248). LE-Ir (s.v. in ). Egiñ alak eginda bere. Mg CO 293. Egiñ al guzia egin bazuan ere. AA II 215. Horien egin ahal guziak asko aldiz alferretan doazi. Dh 200. Egin ahalak egiten baditugu ihes egiteko. Jaur 123. Ikusi dira ondo beren egiñ-alak. Izt C 242. Egin alak egin zituzan sartuteko. Ur MarIl 69. Ez esan oiekin, ez lengo egin-alakin iritsi zuen Jesusi pakean uztea. Lard 452s. Azken egin-ahalak egitea. Dv LEd 237. Garziak bere egin ahalak egin zituen lan hortarik Iñazioren gibelatzeko. Laph 17. Egin dualarikan / egiñalik aski. Xe 183. Alperrak izan dira egiñ alak danak. AB AmaE 273. Enperadoreak egin ziozkan egin-ahalak bere jainkoen adorarazteko. Jnn SBi 175.
    ( s. XX) Zuzenki eta gizonki egin-ahalak oro egin ditu beti. HU Aurp 168. Atzeneko egiñalaz igo eban zerbait gorago. Echta Jos 339s. Iru aldiz etxeratzeko eginalak egin. A Ardi 141. Egiñalak egin-arren. Kk Ab I 80. Egiñala baño lan geiago eragiteko. GMant LEItz 62. Zazpi egin ahalak egiten zituen bada. Barb Sup 34. Santa Cruzen izena nola belztu egiñalak egiñ arren. Or SCruz 107. Egiñal latz askoen bidez. Ldi IL 62. Egin bear du bai egiñala [...] bear dituen gauzak biltzeko. Ir YKBiz 132. Bere egin ahalak eginen zituela Juduen alde. Zerb IxtS 73. Bere zazpi egin-ahalak egiten ditu barnerat utz dezatentzat. Mde Pr 103. Egiñalak eginda ere naiko lana baziok. Anab Poli 42. Ontan saiatu zan ahal guzizaz, eginalik bizkorrenez. Zait Plat 89. Gizon xoilaren egiñalak uste den baiño gutxiago dezake. Vill Jaink 171. Gure egin ahalak egin ditugu Gizonaren agerian ezartzeko. Ardoy SFran 281. Egiñal danak egiñagatik / bat benik ez nun aurkitu. AZink 154. Da, egiñalak egin, ez zituan lortu al izan da. Gerrika 219. Inon makurrik ikusten baldin badut, orain hizkuntza egungo premietarako egokitzeko darabiltzagun eginahaletan ikusten dut. MEIG VIII 103.
    v. tbn. Hm 168. Gç 193. He Gudu 83. AstLas 36. CrIc 111. Xarlem 663. Monho 66. VMg 54. Añ CatAN 72. Gco II 88. Astar II 134. Zav Fab RIEV 1907, 533. CatB 46. Echag 52. CatLuz 41. MarIl 120. UskLiB 68. Hb Egia 17. Arr GB 17. CatS IX. ChantP 392. JanEd I 14. Bv AsL 144. Elzb PAd 48. Zby RIEV 1908, 88. Elsb Fram 72. Ip Hil 210. Ag AL 86. Mdg 136. EusJok II 153. Inza Azalp 90. Muj PAm 76. Ox 52. Altuna 24. FIr 184. Zub 34. Etcham 36. Tx B II 81. Yanzi 50. Eguzk GizAuz 187. JEtchep 60. Arti Tobera 279. Izeta DirG 48. Osk Kurl 199. Larz Senper 82. Salav 102. NEtx LBB 121. Olea 29. Mattin 80. Uzt Sas 57. Berron Kijote 176. Alkain 55. Larre ArtzainE 274. Albeniz 261.
    azpiadiera-1.1
    Baña, egiñalak-ein ez eben billatzen durorik. SM Zirik 54.
    azpiadiera-1.2
    eginahala.
    Egiñala guziya / egingo dizut nik. Tx B II 103. Elizgintzaren alde egiñala guzia egin bear zala. SMitx Aranz 169.
    sense-2
    2. +egial.
    Potencia, facultad de hacer.
    Ematen ditu [penitenziak] bekatuaren anditasunari eta bekatariaren egin-ahalari begiratzen diola. Ub 209. Nundik jatorke indar, edo egial au? CrIc 169. Konfesore jakintsubak begiratuko deutse bakotxaren biotz ta eginalai. Ib. 103. Arima onek daukaz iru egial, zenzun, edo potenzija. Astar I 28. Animen salbazioagatik sakrifikatu zituen [Jesu-Kristok] bere indar, egiñal, pensamentu, obra eta bere izatea. Ant JesBi 113.
    azpisarrera-1
    EGINAHALA .
    (Adv.). Todo lo posible; con todas las fuerzas. Cf. Lar: "Batalla campal, batalla egiñala, diandez diande"; cf. tbn. Etxba Eib: "Eiñ-ala (modo adv.), tanto como pueda hacerse, a discreción. Matio Eiñ-ala esaten zetsen bati, eiñ-ala biar beti eukitzia zalako bere arrokerixia". Para laister egiñala (Or Mi 120), alde egin-ala (Etxde JJ 151), galde egin-ala (Zait Plat 128), kontuak egin-ala (Erkiag BatB 71), etc., v. AHALA (s.v. 2 ahal). Tr. Documentado desde mediados del s. XIX, generalmente en autores de la tradición septentrional.
    Bihotzez egin ahala / Madarikatzen nuela. Gy 219. Egin ahala lanean hari gare etxeko guziak. Hb Egia 20s. Mentu onak billatzen / saia egiñala. PE 130. Egin-ahala lagundu zuen. Jnn SBi 39. Egin ahala klarki. (In Lap pról. ). Beti seta txarra, / ari da egiñala. AzpPr 72. Bethi arizan behar haatik ephe hortan, erran nahi deat egin ahala eta ixilik. JE Bur 114. Pirka pirka zoazin, inahala azantza guti eginez. Leon GH 1924, 301. Egin ahala pipa eta pipa. Barb Sup 35. Ein-ahala kontsolatu. Etcham 227. Inhala, bururik altxatu gabe. Zub 98 (91 egin ahala ). Bethi begiratu zituzten egin-ahala herriko intresak. Lf Murtuts 23. Begiak egin ahala zabaldurik. JEtchep 25. Egin ahala bilatuz beti / familiako bakia. Mattin 77. Bertso auek egin ala gipuzkoeraz jarrita daudela. Xa EzinB 60. Eta esan dit: "Oraiñ / saia egiñala!" . Olea 75. Lurra ardi ungarriz ongi hundurik eta inahala prekozionerekin ereiten dut. Etchebarne 41. Ni joatekotan, egiñala al badet irabaztera joango nauk. Albeniz 115.
    azpisarrera-2
    EGINAHALAKO .
    (Adnom.).
    Egunaro geunkazan egiñalako lanak. Echta Jos 96. Nekez, arriskuz beterik, / Egiñalako egiñalakaz. Ib. 101. Eiñalako euriak artuta. SM Zirik 47. Goizean meza kantatua, inhalako guziek parte hartzen ahalko duten gisan emana. Herr 10-3-1966 (ap. DRA ). Egiñ aaleko guzian. Berron Kijote 63.
    azpisarrera-3
    EGINAHALAZ.
    Todo lo posible; en la medida de lo posible.
    Edozein gudutarik egin ahalaz aparta beitea. Harb 441. Bertzek-ere ohora zezaten egin ahalaz entseiatzen ziren. ES 165. Bethi egin ahalaz gure beithan pensamendü hunak erabiliz. CatLan 67. Ein-ahalaz guziek / Detzagun ohora. Monho 90. Egin alaz bekatuek gogora ekartea. Añ CatAN 47. Egin ahalaz egün oroz Meza enzün ezazü. UskLiB 74s. Egin-ahalaz bermatu behar da atheka txarretik ilkhitzera. Dv Lab 158. Saiatzen da egiñalez. Xe 238. Munduan egin ahalez / emotzue graziak. (In SMitx Aranz 198 ).
    azpisarrerakoSense-3.1
    " Ene eginahalaz lagunduko zaitut, je vous aiderai de mon mieux" Dv.
    Bera bakarrik Gorputz ta Arimeko egin alaz adoratzea. Añ CatAN 36.
    azpisarrera-4
    EGINAHAL BIZIAN.
    Con todas las fuerzas.
    Egiñal bizian, beraren jarraian ekiten zioten. Elizdo EEs 1925, 213.
    azpisarrera-5
    EGINAHALEAN (V, G-bet, AN-5vill) Ref.: A EY III 325; Gte Erd 2 .
     " Eginalean da euria (V)" A EY III 325. " Egiñalian ari da (G-bet), está haciendo todo lo que puede" Zt (comunicación personal). " Egiñalean darame (AN-5vill)" Gte Erd 2 (junto a oso bizkor, azkar, aguro de otras zonas). Cf. EGINAHALETAN, EGINAHAL GUZTIAN. Tr. Documentado en autores de la tradición meridional desde mediados del s. XVIII.
    Bildu bear du, egin alean, bere bihotza. Mb JBDev 107. Ontzi erdi-autsiari egin-alean lagunduaz. Lard 528. Ekiñ zion [...] animen onera ere egiñ-alean begiratzeari. Aran SIgn 89. Sartu zan egiñalean ondarrera. Ag Kr 64. Begira nola dijuan egiñ-alan, zezena atzetik duala. Urruz Zer 143. Egiñalean aritu arren, uts eta putz-askoa atera zitzaidan. Ldi IL 32. Orok egiten dute lan egiñâlean. "Según su capacidad" . Or Eus 275. Arnas batean zijoan egiñalan eskalea. TAg Uzt 255. Jatorrizko auleria ori egiñalean erremediatzeko. Vill Jaink 132. Bularka dagi egiñ / alean. "Esfuerza, opone el pecho" . Gazt MusIx 121. Danak ixil-ixilik / ta egiñalean. Uzt Sas 97. Propaganda egiten dau / etxura apalean, / konbentzitu gurean / gu egiñalean. FEtxeb 150. Bereizkuntzak gehi ez daitezen eginahalean saiatuz. MIH 141.
    v. tbn. Muj PAm 22. EA OlBe 97. SMitx Aranz 95. Etxde AlosT 48. Anab Poli 102. NEtx LBB 66. Berron Kijote 146.
    azpisarrerakoSense-5.1
    Biotz osotik otoitz / gure egiñalean. Echag 267. Orduan, nork bere egin-alean, igesegin genduen. Lard 470. Ala ere, onik erten nintzan nere egiñalean. AZink 105.
    azpisarrera-6
    EGINAHALETAN (egiñaletan AN-gip, egiñalatan G-azp).
    Con todas las fuerzas; a toda velocidad. " Egiñaletan dioa (AN-gip)" Gte Erd 2. " Etzan egiñalatan iya egunero ibiltzekua " ZestErret. Cf. EGINAHALEAN.
    Aterpekoak baziarduen egiñaletan Berrio-Otxoaren bizitzea ereztuten. Ag Kr 98. Ekaitza indarrean eta egiñaletan gañera badatorkio. Ag G 152. Eta egiñaletan an joan zan Pernandoren billa. Muj PAm 59. Egiñaletan saia gaitezen. SMitx Aranz 96. Berengana noa egiñaletan. Txill Let 139. Arraitxoak arri-azpitik atera ta egiñaletan biurtzen ziran. Anab Poli 14. Ofizinan egiñaletan ari ziren gauzak antolatzen. Izeta DirG 103.
    azpisarrera-7
    EGINAHAL GUZTIAN (eginala guztian G-goi-azp, eginal guzietan AN-gip) Ref.: Gte Erd 2 .
     Con todas las fuerzas, lo máximo posible; a toda velocidad. Cf. EGINAHALEAN.
    [Bekatu] oriek egin al guzian bere baitatik edo beregandik kenzen ez dituena. Mb IArg I 215. Gozarotuko du egin-al guztian, adiskiderik amatuena balu bezalaixen. Izt C 227. Egin-al guzian arreba alaitu nai izan zuen. Lard 194. Goazen bada egiñal guzian bertara. Arr GB 126. Alabatzera nua / egiñal guziyan. Xe 174. Abiatu naiz egiñal guztian beregana. Ill Testim 27. Iñal guzian burrukan ari direla. TP Kattalin 194. Lotu ziren nekazariak beren lurrari egin aal guzian. Izeta DirG 111. An asi zan ezkutari gizajoa bi bideetatik ustutzen egiñ-aal guzian. Berron Kijote 189.
    azpisarrerakoSense-7.1
    Gure egiñ al guztian burua kendu bear genioke. AA III 628. Nere egin-ahal guzian bilhatu dudala [...] guzien ona. Jnn SBi 132.
    azpisarrera-8
    EGINAHAL GUZTIAZ.
    Con todas las fuerzas, todo lo posible.
    Egiñal guziaz saiatzen zan. Arr GB 16. Makilakin lurrean jotzen du iñal guziz. TP Kattalin 183. Ogen-ematen zioten egiñal guziaz. Ir YKBiz 488.
    azpisarrerakoSense-8.1
    Alde orotarik eta bere egin-ahal guziaz zu damuztatu zaituen jendeaz. Dv LEd 93. Bere egiñal guziaz ere ezin aurrera eraman zezakean. Arr EE 1882a, 100.

    eginahal

    eginahal
    << egia 0 / 0 egokiera >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper