OEH - Bilaketa
125 emaitza bagina bilaketarentzat
Sarrera buruan (1)
Sarrera osoan (124)
- abia
- abil
- abildu
- abismo
- afari
- ageri
- ahalegindu
- akabo
- akitu
- aldeztu
- amodio
- anega
- apaiz
- arabera
- arrotz
- 2 arte
- asko
- aspaldi
- atake
- aurkeztu
- 1 ba-
- baldin
- behar
- beldur
- beltz
- bereizi
- bertan
- besarka
- bidaia
- 2 bide
- bihurri
- bizi izan
- bizitu
- bolondres
- brokal
- bueno
- denbora
- deseo
- desiratu
- disimulu
- elkar
- elkarte
- erdialde
- ere
- 1 eresi
- 1 erne
- 1 errai
- 1 esku
- espiritualki
- ezer
- fandango
- gaitz
- galdu
- gauza
- gerekoi
- 1 giro
- gora
- halaxet
- haragi
- harrimen
- hartarako
- 1 hartu
- hertsatzaile
- hobe
- hona
- 1 hori
- jabe
- kaikukeria
- konbertitu
- konpleto
- 1 kuku
- laguntzaile
- lijero
- limite
- lore
- losentxaka
- magina
- mainatsu
- 1 motel
- mutiko
- nahigabe
- 1 nahiko
- negar
- noiz
- nor
- ofizina
- oker
- omendu
- 1 on
- ondu
- ongixko
- orde
- ordubete
- oren
- oso
- otsotu
- oxala
- ozenki
- penitentzia
- 1 pentsu
- pigmeo
- presente
- sekula
- sikiera
- suerte
- sujetatu
- 1 tranpa
- tresmales
- trikilika
- ulertu
- zantarkeria
- zehetasun
- zentzatu
- zeremonia
- zeresan
- zeru
- zirikabide
- ziztrin
- zorion
- zorzale
- zurikeria
- zurrutero
- zutitu
- zuzen
goiburua
desiratu.
sense-1
(L, BN, S; Volt 26, SP (sin trad.), Urt I 154, Ht VocGr 426, VocBN
, Gèze, Dv),
deziratu
Ref.:
Lh;
Lrq
.
(Aux. trans. bipersonal o tripersonal). Desear. "Je vous souhaite le bon jour, egun ona desiratzen darotzut " Ht VocGr. "Désirer, souhaiter, convoiter" VocBN . Leiçarraga (Decl ã 7v) da desiratzea como equivalente suletino de guthiziatzea. v. DESIRA IZAN, desideratu, deseatu. Tr. Propio de la tradición septentrional; se documenta en prácticamente todos los autores (salvo, al parecer, Duhalde) hasta la 2.a mitad del s. XIX; su uso disminuye al Norte a partir de entonces, si bien se extiende al Sur en la 2.a mitad del s. XX. En DFrec hay 9 ejs., 3 de ellos septentrionales.
Orai begietan dizit desiratzen nuiena. E 177. Eztitiagu intenzione hartara egin ez desiratu behar. Lç Ins E 4r. Zein zinez desiratzen zaituztedan zuek guziok Iesus Kristen afekzione kordialez. "Je vous désire" . Lç Phil 1, 8 (He, Dv maite, TB maithatzen ). Eztüziela deziratzen ükheitera zien errege iaunaganik komisionerik. Etchart 5.1r (la <-z-> tal vez represente aquí una sibilante sonora /ź/; cf. ib. 1.1v desira-). Ardiets dezadan zure ganik desiratzen dudan barkamendua. Mat 236. Azkenean ethorri duk desiratu orena. EZ Man I 83. Zuk desiratzen nauzun bezalakatuko naiz. Harb 369. Baitirudi ezen han dela parabisua, eztela zer gehiago desira. Ax 429 (V 278). Bertzeren esposik eztuzu desiraturen satsuki. FPrBN 7. Nik behinzat deskansua / badiot desiratzen. Hm 129. Orobat desiratzen dut, ô ene Iainkoa, zure desira sainduez sustatua izateaz. Arbill IV 17, 10. Hi herori desiratzen aut, / zeru plazerez bethea. Gç 169. Eziñ aski desira eta bilha daitekena. Ch III 10, 6. Baldin nihork desiratzen badu aphezpikutasuna. He 1 Tim 3, 1. Jinen düzü ordia, zuñtan egün bat edo oren bat desira beitziniro hunialat ützültzeko. Mst I 23, 5. Eta desiratu ziotzaten milla benedikzione. Lg I 249. Zük nitarik desiratzen düzünaren egiteko. Mercy 3. Desiratzen dugun kontentamendu hura. AR 31. Besteren esposik ez dezu desiratuko lizunki. Ub 170 ( CatLuz 6). Bere emaztetako / likezü desiratzen. Xarlem 84. Desira baino zeruan / aboro da gozoa. Monho 102. Hartü nin emaztia aitak desiratia. Etch 140. Aragiazko obra desira eztezala ezkuntzez baizik. CatS 7. Jainkoak emanen dio [...] desiratzen eta bilhatzen duen zorion osoa. Lap 44 (V 24). Ez diotegu zorigaitz bera desiratzen? HU Zez 201. Gaizkirik desiratu zaionetz. CatJauf 16. Denbora hek berriz desiratzen ditinat, ene bihotz guziez. JEtchep 70. Begien aurrean jartzen zaizkion gauzak desiratzen ditu. Vill Jaink 113. Bihotz onez deraizut / Ori desiratzen. LuzKant 125. Zerutik ukan ondoan desiratu guzia. Xa Odol 182. Ainbeste desiratzen zuana. Berron Kijote 45. Hori ez zen, Hiribarrenentzat bederen, gaitza desiratzea. MEIG VI 63.
v. tbn. CartUrruñ 134. Jaur 120.
(Aux. trans. bipersonal o tripersonal). Desear. "Je vous souhaite le bon jour, egun ona desiratzen darotzut " Ht VocGr. "Désirer, souhaiter, convoiter" VocBN . Leiçarraga (Decl ã 7v) da desiratzea como equivalente suletino de guthiziatzea. v. DESIRA IZAN, desideratu, deseatu. Tr. Propio de la tradición septentrional; se documenta en prácticamente todos los autores (salvo, al parecer, Duhalde) hasta la 2.a mitad del s. XIX; su uso disminuye al Norte a partir de entonces, si bien se extiende al Sur en la 2.a mitad del s. XX. En DFrec hay 9 ejs., 3 de ellos septentrionales.
Orai begietan dizit desiratzen nuiena. E 177. Eztitiagu intenzione hartara egin ez desiratu behar. Lç Ins E 4r. Zein zinez desiratzen zaituztedan zuek guziok Iesus Kristen afekzione kordialez. "Je vous désire" . Lç Phil 1, 8 (He, Dv maite, TB maithatzen ). Eztüziela deziratzen ükheitera zien errege iaunaganik komisionerik. Etchart 5.1r (la <-z-> tal vez represente aquí una sibilante sonora /ź/; cf. ib. 1.1v desira-). Ardiets dezadan zure ganik desiratzen dudan barkamendua. Mat 236. Azkenean ethorri duk desiratu orena. EZ Man I 83. Zuk desiratzen nauzun bezalakatuko naiz. Harb 369. Baitirudi ezen han dela parabisua, eztela zer gehiago desira. Ax 429 (V 278). Bertzeren esposik eztuzu desiraturen satsuki. FPrBN 7. Nik behinzat deskansua / badiot desiratzen. Hm 129. Orobat desiratzen dut, ô ene Iainkoa, zure desira sainduez sustatua izateaz. Arbill IV 17, 10. Hi herori desiratzen aut, / zeru plazerez bethea. Gç 169. Eziñ aski desira eta bilha daitekena. Ch III 10, 6. Baldin nihork desiratzen badu aphezpikutasuna. He 1 Tim 3, 1. Jinen düzü ordia, zuñtan egün bat edo oren bat desira beitziniro hunialat ützültzeko. Mst I 23, 5. Eta desiratu ziotzaten milla benedikzione. Lg I 249. Zük nitarik desiratzen düzünaren egiteko. Mercy 3. Desiratzen dugun kontentamendu hura. AR 31. Besteren esposik ez dezu desiratuko lizunki. Ub 170 ( CatLuz 6). Bere emaztetako / likezü desiratzen. Xarlem 84. Desira baino zeruan / aboro da gozoa. Monho 102. Hartü nin emaztia aitak desiratia. Etch 140. Aragiazko obra desira eztezala ezkuntzez baizik. CatS 7. Jainkoak emanen dio [...] desiratzen eta bilhatzen duen zorion osoa. Lap 44 (V 24). Ez diotegu zorigaitz bera desiratzen? HU Zez 201. Gaizkirik desiratu zaionetz. CatJauf 16. Denbora hek berriz desiratzen ditinat, ene bihotz guziez. JEtchep 70. Begien aurrean jartzen zaizkion gauzak desiratzen ditu. Vill Jaink 113. Bihotz onez deraizut / Ori desiratzen. LuzKant 125. Zerutik ukan ondoan desiratu guzia. Xa Odol 182. Ainbeste desiratzen zuana. Berron Kijote 45. Hori ez zen, Hiribarrenentzat bederen, gaitza desiratzea. MEIG VI 63.
v. tbn. CartUrruñ 134. Jaur 120.
azpiadiera-1.1
(Con comparativo).
Nehork debeku den gauza, sori eztena, desiratzenago du. Ax 359 (V 238).
Nehork debeku den gauza, sori eztena, desiratzenago du. Ax 359 (V 238).
azpiadiera-1.2
(Con orac. subordinada).
Gram. Gralmte. se construye con sust. verbal (-t(z)ea), subjuntivo o ba-. El sust. verbal va siempre en alativo en Leiçarraga y Haramburu (Harb 181), junto a -t(z)ea en Etcheberri de Ziburu, Pouvreau (Phil 388) y Maister (III 9, 1). Pouvreau emplea tbn., si bien menos frecuentemente, -t(z)eko (v. p. ej. Phil 387; cf. tbn. el siguiente ej. de Bordel 35: Urte on degu desiratzen ta / Jainko Jaunak laguntzeko). Sólo en Etchahun hemos encontrado el part., precisamente cuando coinciden el sujeto de principal y subordinada.
Desiratuz gaixtoari hel dakion gaizkia. E 247. Desiratzen gaituzuelarik ikhustera, guk ere zuek bezala. Lç 1 Thess 3, 6. Bethi batez punitzea xoill desiratzen dute. EZ Man I 110. Arimak dire hain pena garratzetan khexatzen / zerengatik illkhitzera baitute desiratzen. Ib. 121. Aitzitik, desiratu behar genduke lizen handiago. Ax 461 (V 300). Oren batean garenean, bigarrenean bagina desiratzen dugula. Ib. 160 (V 107). Hagitz desiratzen badu kargu batetan sartzera. SP Phil 386s (He 391 desiratzen... izatea ). Ezta munduan gizonik jakitea desiratzen eztuenik. ES 175. Hark zinki desiratzen du, gu osoki dohatsu errendatzea. CatLav 110. (V 61) Bere jüjamentiari egoitera desiratzen eztiana, gizonen lotsarik batere gabe izanen da. Mst III 46, 3. Zoin mezetara prinzipalki Elizak desiratzen dü joan giten? CatLan 101. Orduan desiratzen luke bertzela pasatu balitu bere denborak. Brtc 118s. Bizkar ezürra hauts baliezo / beneiko desiratzen. Xarlem 253. [Anderek] desiratzen ere zuten gizon izatia. FrantzesB I 26. Desiratzen dut, o ene Jainkoa, ene heriotzea izan dadin [...] bekhatuen borratzeko sakrifizio bat. JesBih 446. Desiratzen lükila enzün zunbait üskaldün koblari. Etch 522. (Desiratuz) nahiz bere diszipulu S. Timoteo izan zahin bere Elizan Aita izpiritual perfekt bat. LuzSerm 278. Sar eraz etzatzü dohatsien egongian, zuintara heltzia ezinago desiratzen beitie. CatS 126. Gartsuki desiratzen du zure errezebitzea. CatJauf 19. Donado gelditzerik, / Mattin, ez desira. Xa EzinB 99. Ez dakit harek desiratu guziak gertatu zitzaizkon. Etchebarne 48.
Desiratuz gaixtoari hel dakion gaizkia. E 247. Desiratzen gaituzuelarik ikhustera, guk ere zuek bezala. Lç 1 Thess 3, 6. Bethi batez punitzea xoill desiratzen dute. EZ Man I 110. Arimak dire hain pena garratzetan khexatzen / zerengatik illkhitzera baitute desiratzen. Ib. 121. Aitzitik, desiratu behar genduke lizen handiago. Ax 461 (V 300). Oren batean garenean, bigarrenean bagina desiratzen dugula. Ib. 160 (V 107). Hagitz desiratzen badu kargu batetan sartzera. SP Phil 386s (He 391 desiratzen... izatea ). Ezta munduan gizonik jakitea desiratzen eztuenik. ES 175. Hark zinki desiratzen du, gu osoki dohatsu errendatzea. CatLav 110. (V 61) Bere jüjamentiari egoitera desiratzen eztiana, gizonen lotsarik batere gabe izanen da. Mst III 46, 3. Zoin mezetara prinzipalki Elizak desiratzen dü joan giten? CatLan 101. Orduan desiratzen luke bertzela pasatu balitu bere denborak. Brtc 118s. Bizkar ezürra hauts baliezo / beneiko desiratzen. Xarlem 253. [Anderek] desiratzen ere zuten gizon izatia. FrantzesB I 26. Desiratzen dut, o ene Jainkoa, ene heriotzea izan dadin [...] bekhatuen borratzeko sakrifizio bat. JesBih 446. Desiratzen lükila enzün zunbait üskaldün koblari. Etch 522. (Desiratuz) nahiz bere diszipulu S. Timoteo izan zahin bere Elizan Aita izpiritual perfekt bat. LuzSerm 278. Sar eraz etzatzü dohatsien egongian, zuintara heltzia ezinago desiratzen beitie. CatS 126. Gartsuki desiratzen du zure errezebitzea. CatJauf 19. Donado gelditzerik, / Mattin, ez desira. Xa EzinB 99. Ez dakit harek desiratu guziak gertatu zitzaizkon. Etchebarne 48.
azpiadiera-1.2.1
Zer desiratzen dautan / Barnetik bihotzak? / Denek berdin egitia / Eskualdun solasak.
(1964).
LuzKant
121.
azpiadiera-1.3
(Part. en función de adj.).
Hura zela ethorri behar zen hanbat desiratua. Lç Adv ** 4r. Ene anaie maiteák eta desiratuák. "Bien aimés & désirés" . Lç Phil 4, 1 (TB maite, Dv guziz onhetsiak ). Portu desiraturaño. EZ Man II 147. Zure baithan ediren beza bere fabore desiratua. Harb 401. Gaiza desiratiak oro batetan, zure goguaren araur dütükezü. Mst III 49, 6. Printze desiratua. Monho 160. O gai desiratia! UNLilia 11.
v. tbn. CatLan 4.
Hura zela ethorri behar zen hanbat desiratua. Lç Adv ** 4r. Ene anaie maiteák eta desiratuák. "Bien aimés & désirés" . Lç Phil 4, 1 (TB maite, Dv guziz onhetsiak ). Portu desiraturaño. EZ Man II 147. Zure baithan ediren beza bere fabore desiratua. Harb 401. Gaiza desiratiak oro batetan, zure goguaren araur dütükezü. Mst III 49, 6. Printze desiratua. Monho 160. O gai desiratia! UNLilia 11.
v. tbn. CatLan 4.
azpiadiera-1.4
(Part. activo).
Abariziosekien da, ordean, Mammona, / hark punitzen tu sobera desiratuak ona. EZ Man I 93. O, Iesus, bakea hanbat aldiz gomendatua, / apostoluei halaber hura desiratua. Ib. II 109.
Abariziosekien da, ordean, Mammona, / hark punitzen tu sobera desiratuak ona. EZ Man I 93. O, Iesus, bakea hanbat aldiz gomendatua, / apostoluei halaber hura desiratua. Ib. II 109.
azpisarrera-1
DESIRATZEKO
(Urt II 189). Deseable, (ser) de desear. v. desiragarri.
Ezta deus hain desiratzekorik, nola haren irudira konforme izatea. Lç Ins D, 5v. Urrea baño dirade / desiratzekoago. EZ Eliç 374s. Hain ontasun preziatu eta desiratzeko baten ardietstea. SP Phil 138. Ala desiratzekoa bai zare! Brtc 226. Ongi desiratzeko laitekela Erretorek [...] izan dezaten artha berezi bat. MarIl 129. Ba othe da nihor zeinaren errekonpentsak gehiago desiratzekoak baitire [...]? Jaur 410. Ezen da desiratzeko / yustizia konplitzeko, / obendunen daitekena / dadiñ kaztigu dukena. Gy 158s. Zakur bati ez baita desiratzeko hemengo bizia! Larz Iru 96.
Ezta deus hain desiratzekorik, nola haren irudira konforme izatea. Lç Ins D, 5v. Urrea baño dirade / desiratzekoago. EZ Eliç 374s. Hain ontasun preziatu eta desiratzeko baten ardietstea. SP Phil 138. Ala desiratzekoa bai zare! Brtc 226. Ongi desiratzeko laitekela Erretorek [...] izan dezaten artha berezi bat. MarIl 129. Ba othe da nihor zeinaren errekonpentsak gehiago desiratzekoak baitire [...]? Jaur 410. Ezen da desiratzeko / yustizia konplitzeko, / obendunen daitekena / dadiñ kaztigu dukena. Gy 158s. Zakur bati ez baita desiratzeko hemengo bizia! Larz Iru 96.
desiratu
-
desiratu....
-
(L, BN, S; Volt 26, SP (sin trad.), Urt ...
-
(Con comparativo). Nehork debeku den gau...
-
(Con orac. subordinada). Gram. Gralmte. ...
-
(Part. en función de adj.). Hura zela e...
-
(Part. activo). Abariziosekien da, ordea...
-
DESIRATZEKO (Urt II 189). Deseable, (ser...
<< deseo 0 / 0 disimulu >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
