Harremana

    OEH - Bilaketa

    1057 emaitza baga bilaketarentzat

    Sarrera buruan (8)


    Sarrera osoan (495)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    geratu.
    tradizioa
    Tr. Documentado desde Lazarraga, aparece en textos vizcaínos y (en bastante menor medida) guipuzcoanos; menos frecuente que gelditu (tbn. en los primeros) hasta principios del s. XIX, aumentando su uso a partir de esta época; entre los guipuzcoanos el período de mayor frecuencia parece ser la segunda mitad del s. XIX. Hallamos el part. gerau sólo una vez, en Enbeita (141), y la forma de futuro gerako en unos versos del s. XX. La forma de sust. vbal., que suele ser geratute en los textos vizcaínos (y más modernamente geratze ), es gereta en Betolaza, el catecismo de Zubia y Urquizu (42). En DFrec hay 403 ejs. de geratu, todos ellos meridionales.
    etimologikoa
    Etim. De cast. quedar .
    sense-1
    I. (Vb.).
    azpiadiera-1.1
    1. (V, G; Lcc, Lar, Añ, Dv, H), garatu (Sal, R) Ref.: A (gera, geratu, garatu); Bon; Iz ArOñ; Gte Erd 135 .
     Quedarse, permanecer (en un lugar, estado, etc.). "Quedar [...]. lat. manere, remanere" Lar. "Empantanarse [...], zingiran geratu " Ib. Harriet trae además la forma keratu, de la que no hallamos ningún otro testimonio (cf. keraldi s.v. geraldi). v. gelditu (2) .
    Jainkoari nai ez dakiola zu joan da ni eben gera nadila. Lazarraga A, 1151v. Ordu onean gera zatez. Ib. A, 1146r. Geretan zala birjina. Bet 9. Semea jaio eta amea birjina geratu. CatAnz 4. Gorputza geratu zan sepulturan. Zubia 151. Erritxo batean geratu zan, ta Ama Birjiñaren Ermita bat bere kontura artu zuen. Cb Eg III 344. Leena geratuko da, ta igituko ez da ezertara. Mg PAb 204. Agur gizonak, gera zaiteze ondo. Ib. 187. Ez gaitezen geiegi onetan geratu. AA III 263. Zuen gorputz-illak bakardade onetan geratuko dira. Lard 92. Emen bertan gera zaitia. Bil 78. Gaba egiten geratu nintzan / bertan atx zulo batian. AB AmaE 19. Zaratarik andiena non dagoan entzuten geratutea. Ag Kr 19. Biok gerako al gera / bost bat eguneko? Gaztelu ( in Tx B 113 ). Ori ezta geratuko azearen azpian. (V-m) "Ese es muy resuelto" . A EY III 222. Itxaropena piztu, ordea, "kizun" geratzeak. Txill Let 102. Millaka erritar bere gorputzaren zai geratu ziran arratsean. Ugalde Iltz 54. Basoak eskuetan artu genituenean, nagusi aiek ez dakit zer pentsatuko zuten: geratu egingo giñala edo. Zendoia 219. Bigarrena [jazoera] goguan geratu jatana au da. Gerrika 17. Arantzazun egin ziren lanak [...] joango dira geratzen edo joaten; hori geroak [...] esango du. MEIG IX 56.
    v. tbn. VJ 6. Oe 31. fB Olg 166. Astar II 227. Zav Fab RIEV 1907, 542. Añ EL2 203. CatBus 8. Ur MarIl 46. Aran SIgn 88. PE 139. Itz Azald 36. Echta Jos 186. Kk Ab I 94. Altuna 15. Or Tormes 31. Anab Usauri 122. Otx 49. Enb 45. Tx B III 97. Mde Po 88. Etxde JJ 197. Bilbao IpuiB 24. Arti Tobera 266. Erkiag BatB 174. Gand Elorri 221. Ataño TxanKan 185. 104. TxGarm BordaB 175. FEtxeb 28.
    azpiadiera-1.1.1
    (V-gip; Lar).
    Quedar, restar. "Fincable, que queda en ser, geratzen dana, gañerakoa " Lar. " Gutxi-askua geratu da, poco o mucho ha quedado" Iz ArOñ.
    Zerren [Salbatierra] jarri da / guztia destruidurik. / Ez da geratu / barruan etse galantik. Lazarraga A28, 1202r. Garbietea anz guztiak pekatuenak, inoranziaz edo nagitasunez geratu oi iakuzanak. Cap 66. Geretan jakela au jakin eben persona guztiai errosarioen debozino andi bat. Urqz 26. Batere aien aztarnarik geratu gabe lur-gañean. Lar SAgust 9. Geratu jakozan lojak, zepa ta txatarrak. Mg PAb 127. Bekaturen bat ez bat konfesatzagarik geratu eztakidan. Añ EL2 164. Zer geratuten jatzu egin baga ni salbetako? Ur MarIl 48s. Begi bat ateratzen badidate, geratzen zat bestea. Arr May 22. Denpora gitxi geratuten jakola. Itz Azald 167. Enparau geratu yatan diruba. Kk Ab I 78. Zailena izanen zen hori geratzen zitzaizkien eginkizunetan. Mde HaurB 95. Motor bat, bitatik, geratu zitzaion ontziari. Anab Aprika 103. Bizirik geratzen jatazan urteak. Etxabu Kontu 126. Erodes ori il jakun baiña / Pilatos geratu. Ayesta 85. Mendian ere zuten / ondo begiratu, / ikusten zanik etzan / an ezer geratu. Insausti 232. Zeri lotu behar diren ez dakigun hari albainuak geratzen dira beti. MEIG VI 175.
    v. tbn. Astar II 145. Lard 201. Zab Gabon 100. Ag AL 126. Echta Jos 326. GMant Goi 56. Altuna 60. Or Tormes 47. BEnb NereA 48. Akes Ipiñ 25. Arti Ipuin 67s. Gerrika 53.
    azpiadiera-1.1.2
    "Retener" Lar, Añ.
    azpiadiera-1.1.3
    Posar, reposar.
    Ez dau geure erri idalgubeetan inos oinik geratu ez judeguk, ez morok, ez herejek. fB Ic I IV.
    azpiadiera-1.2
    2. (V-gip; Lar, Añ, H) Ref.: Iz ArOñ (nekániko); Etxba Eib; Elexp Berg.
    Quedar(se), resultar. "(Quedar sin) sentido, kordebage geratu " Lar. "Parar, llegar a algún término, eldu, etorri, geratu " Ib. " Bitoriagaz geratu, rester victorieux" H.
    Oi ta kapa bat emunagaiti / ez nax geratu piloxik. Lazarraga A23, 1195r. Geretan zala leen Iaungoikoa zana bakarrik gizon bere eginik. Zubia 149. Geratu zan andrau, hazienda da ezer baga. Urqz 24. Eta bere gorputza nola geratu zan? CatBurg 18. Batbatetan illa geratu arren. Cb Eg III 319. Enzun baga geratu bada. Añ EL1 130. Engañatu zuan Rakelek bere Aita, ta geratu zan bere idoloakin. AA III 632. Esanda geratu da. fB Ic I 39. Ezer ezean ez doa dana geratzera? AB AmaE 173. Naierara geratuko zerala. Arr May 182. Ago-bete agiñegaz geratu dirala. Kk Ab I 104. Zure pekatuak barkaturik geratzen zaizkitzu. Inza Azalp 107. Ija lotan geratu naz. Altuna 57. Arrituta geratu zan. Bilbao IpuiB 67. Orretan geratu da erloiuaren auzia. Erkiag BatB 160. Sasikumea jatorriz garbi geratu zan elizan. NEtx LBB 29. Itzik gabe geratua. Uzt Sas 139. Goiz aldera, ondoeza eginta, gorputz geratu uan. Ataño TxanKan 45. Danok geratu giñan / oso arriturik. Ayesta 31. Ni, eta hau garbi geratzea nahi dut, ni Gobernuaren alde nago. MEIG IX 83.
    v. tbn. CrIc 30. Mg PAb 107. Zav Fab RIEV 1909, 31. CatLlo 25. CatBus 16. Ur MarIl 55. Lard 185. Bil 165. Aran SIgn 34. Zab Gabon 94. Itz Azald 56. EusJok 67. A BeinB 76. Echta Jos 326. ArgiDL 163. Or Tormes 107. Enb 43. MendaroTx 353. Laux AB 90. Mde Pr 173. Txill Let 64. Ugalde Iltz 23. Arti Tobera 271. BEnb NereA 177. Akes Ipiñ 8. Gand Elorri 175. And AUzta 59. Osk Kurl 24. Alzola Atalak 57. Lasa Poem 65. Etxabu Kontu 88. Onaind STeresa 7. BAyerbe 66. FEtxeb 19. Zendoia 163. Gerrika 15. Insausti 332.
    azpiadiera-1.2.1
    Quedarse en, convertirse en.
    Konfesinoeko Sakramentuagaz parkatuten dala pekatua, eta kastigu betikoa geratuten dala kastigu denporazkoan. Itz Azald 149.
    azpiadiera-1.3
    3. (V-gip; Lcc, Lar, Añ, Dv, H) Ref.: Iz ArOñ; Etxba Eib; Elexp Berg.
    Parar(se); cesar. "(Hacer) alto, araldeak geratu, gelditu " Lar. "Cesar" , "detener", "parar, no pasar adelante" Lar y Añ. " Lókixak geratu, paralizarse (v.gr. con un dolor de muelas) el movimiento de las mandibulas" Iz ArOñ.
    Iratzartuten dala soñuba geratuten bada. Mg PAb 130. Etzan geratu gaitzera kuturtu zuan artean. AA III 532. Iñusturi eta besteak geratu ziran. Lard 70. Euria jausten zan geratu baga. AB AmaE 364. Pestea laster geratuko zalako. Arr May 157. Biotzaren taupadak ezin geratuaz. Ag G 339. Denboraren igarotzeak berak geratuta zirudien. Txill Let 60. Goizetik gabera, geratu barik, ebillen lanean. Bilbao IpuiB 68. Josuek eguzkiari esan eutsala geraketako. (V-gip). (In Vill Jaink 42 ). Erdi geratu egin da uiol bizia. Erkiag BatB 146. Sarritan geratu nau / kalien erdian. BEnb NereA 202. [Ibildeuneko] danak batera asi ta batera geratu. Etxabu Kontu 85. Baña [kotxeko] esamine errez egitekue: agindu eutsan geratzeko eta buelta emoteko. Gerrika 163.
    v. tbn. fB Olg 67. Bv AsL 188. A BeinB 89. Itz Azald 97. Echta Jos 340. Enb 207. Ugalde Iltz 41. Anab Aprika 57. Osk Kurl 146.
    azpiadiera-1.3.1
    (Con -t(z)en).Dejar de.
    Ez dala geratuten sekula edaten [itxasoa] . AB AmaE 328.
    azpiadiera-1.3.2
    "Retardar, diferir" Lar.
    azpiadiera-1.4
    4. Quedar en, convenir.
    Geratu zan biaramon goizean joateko zaldi ganean Sabasen etxera. Echta Jos 318. --Orduen orretan geratzen gara. --Baita, arrasteira arte ba. Kk Ab II 65. Maiatzerako aldaketa egiteko geratu zan Joxe. Ugalde Iltz 59. Illeta eguna [...] eguenian izateko geratu giñan. Gerrika 143.
    azpiadiera-1.5
    5. Detener, arrestar.
    Agintaritzaren lanari bat geratutzea aski izango da bat-batean lan-sari eta lan-bide gabe uzteko. "La detención" . EAEg 26-11-1936, 394. Iñor geratu bearko dutenean. Ib. 6-11-1936, 228.
    azpiadiera-1.6
    6. "Sentar (la comida), asentar. Jandakoa gaizki geratu zaio " Gketx Loiola.
    sense-2
    II. (Sust.).
    azpiadiera-2.1
    Retención.
    Bidebagako eukiaz edo geratubaz. CrIc 82.
    azpisarrera-1
    GERATU GABEKO. Ininterrumpido, continuo.
    Erreguaren eginera geratubagako bat. Itz Azald 60. Geratubagako lanak laburtuten dabela bizitzea. Ib. 93. Burruka geratubagakoetan. Ib. 175.
    azpisarrera-2
    GERATU ERAGIN. Detener.
    Aopean zerbait jakineraziz, geratu eragin zion. A Ardi 49.
    azpisarrera-3
    GERATZEKE (V-gip), GERATZAKA (V-gip). Ref.: A (geratzaka); Elexp Berg. Sin parar, sin pausa.
    Wolfio gau guzi artan geratzaka jardun, eta egunsentirako prest zegoan. Arr GB 125. Hizkuntzaren bizian, geratzeke, erregela berriak badatoz eta zaharrak badoaz. MEIG VII 177.

    geratu

    geratu
    << geldi 0 / 0 gero >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper