OEH - Bilaketa

5756 emaitza bada bilaketarentzat

Sarrera buruan (58)


Sarrera osoan (500)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
aizina.
etimologikoa
Etim. De origen románico: cf. bearn. aysine, "facilité, occasion favorable"; arag. "aizina, medios. Ayzina, ocasión" Tillander 261s. "Ayzina, opportunitas. Aizina, ocasión, comodidad" VMayor Euskariana IV 5.
sense-1
1. (BN, Ae, Sal, S, R; Lar, VocBN , Gèze, Dv (BN, S), H (BN)), aizna (Sal), ainzina (R-uzt) Ref.: A (aizina, aizna, ainzina); A Apend ; Lh; Lrq /aizina/; Satr VocP ; Gte Erd 27.
Tiempo libre o disponible; oportunidad, ocasión favorable. "Tiempo, espacio, lugar, beta, astia, muga, artea, aizina. No tengo tiempo, betarik eztet, mugarik, astirik, arterik, aizinarik eztet " Lar. "Loisir" VocBN, Gèze, Dv y H. "Huelgo, tiempo desocupado. Se dice más bien aidzina y su significación más propia parece 'tiempo, espacio, ocio' como asti y beta. [...] Enat aizinarik (Sal), no tengo tiempo" A. " Aizna (Sal), ocio" Ib. " Eztud ainzinarik korren egiteko, no tengo tiempo para hacer eso" Ib. "Tiempo libre, hora disponible. Cuando al que llama a la puerta se le contesta aitzina!, éste a su vez replica: Balin bada aizina " Satr VocP. . " Eztaukagu denbora galtzeko astirik (G-azp), [...] ez dut aizinarik (BN-ciz-arb)" Gte Erd 27. v. asti. Tr. Documentado, ya desde Dechepare, en autores suletinos (tbn. en Leiçarraga y Oihenart) y bajo-navarros. Tbn. se encuentra en un ej. de Lizarraga de Elcano.
Elas othoi orok egin orai penitenzia / Behar orduian eztukegu gero agian aizina. E 35. Iudizio jeneralaz nola orhit eztira, / Bekhatutan bizi dira bethi bere aisira; / Egun hartan gal ezkiten aitzinetik begira / Han orduian eztukegu ehork ere aizina. Ib. 49. Perileki baiezila ezin noake hargana / eta agian hark orduian ezpaituke aizina. Ib. 135. Jendiak so daudia bethi gugana? / Nihaur sekretuki nator zugana, / Zuhaurk dakikezu noiz den aizina; / Neke etzaitzula jitia nigana. Ib. 205. Eta geroztik aizina bilha zabilan hura tradi lezanzat. "Opportunité" . Mt 26, 16 (He atiza, TB parada on, HeH bide, Dv paradaketa zabilan, Ur mugona, Echn okasio on, Hual okasione faborable; cf. Lç Lc 22, 6: denbora propiren bilha zabilan, y Mc 14, 11 denbora moldezkoz). Eta iateko aizinarik-ere etzutén. "Loisir" . Mc 6, 31 (He, TB, Dv astirik). Oraingotz habil, eta aizinarik dudanean deithuren aut. Act 24, 25. Ban' alas! hanbat dizut hugu / Zureki minzatu ezina, / Zeren iagoitik ezpaitugu / Bi hitzen erran aizina. 'L'occasion de nous dire deux paroles' . O Po (ed. Michel) 231. Anderia, eztizut aizina zure etxera ioaiteko. Tt Arima 121. Hantik Errelijioneko misterio prinzipalen inoranzia <inno-> damnagarri bat, zoin mündüko egitekuen enbrasiak adin abanzatiago batian hanbatenaz gaitzago erreparatzeko errendatzen baitü, zenbatenaz ezpaitü kasik üzten aizinarik hartako. CatLan 3.
( s. XIX) Batek dió, eztút zeréki [...]. Berzeak dió, eztút aizináik. [...] Berzeak dió, eznaute utzinái Elizará ere. LE Urt (ms.) 155r. Bena artzañ auherra ez duala hara, / Ezpeitüke aizina egoiteko hala. 'Car il n'aura pas le temps de rester ainsi' . Etch 616. Phezian eta khuntietan zer eztie hek [ilhaginak] ebasten? / Horiekila behar düke Jinkuak aizina ükhen. 'Avec eux il faudra que Dieu ait du loisir' . Ib. 308 (tbn. en ChantP 184 y Or Eus 282). Gutik lukete asti eta aizina gauza heien guzien irakurtzeko. Etcheberry VIIs. Bena zure egin bidiak [...] egin dütükezünian, aizina badüzü, sar zite zihaur baithan. Ip Imit I 19, 5 (Leon aizinarik gelditzen bazaitzu). Zeren eta heiek baitukete aizinarik edo astirik gehiena [...] bertzeeri irakasterat artzeko. Arb Igand 31. Astia edo aizina dutelarik. Ib. 31. [Laketgarri izanen baita] han artzeko aizina eta gogoa duketenentzat! HU Zez 117. Halako tokietan diren apez bakarrek ere, badute zorigaitzez aizina edo astia frango. Ib. 31.

( s. XX) Akulazalerik ez denean, badute liburuek aizina; bertzalde, hotzarekin, oinak bezala gogortzen zauzkitzu eta lokhartzen buru-muñak, ezin baitezakezu ikas deus, irakurtzeko bereko nagi baitzira. JE Bur 75. Oraikoan, lan hortako, berak aizina gehixago. Ox 194. Laket zitzaion hango eremuetan barna zonbait egunen artetan iragaitea. Oinez zabilan ardura, aizina osoarekin. JE Ber 5. Orobat hor egin zukeen lanak ez zion aizinik edo astirik utziko bertzalde egin duen lanarentzat. Lf ELit 280. Presatua niz. --Aizina duzu, aizina, gaixo Maiana! --Beranta ba, izaitekotz! Lf Murtuts 52. Aizina zuen beraz. Kadiran exeri zen berriz. Mde HaurB 16. --Noizko duzu galdea? --Zortziak eta erditako. --Aizina duzu. JEtchep 82. Beraz adixkide maiteak, zerbaiten hartzerat gomitatzen zituztet hiruak. Aizina duzue? [...] --Oren erdiño bat badugu. Ib. 85. Ateratu da bulegotik lan horren segitzeko aizina eskasian. Herr 5-5-1977, 3. Santa Grazia enian / haiñbeste ezagütüko, / Ez bagünian aizina / hartü nuizpait behatzeko. Casve SGrazi 164. Badiagü franko aizina. Ib. 30. Zuri behatzean hartzen duen astia edo haizina. Larre ArtzainE 217.
sense-2
2. Retrete (cf. fr. aisances).
Non dire aizinak? "Où sont les latrines ou privés?" . Volt 168.
sense-3
3. (R ap. A ).
Esperanza. " Banian zerbait aizina deuri oilten zaitadala, askazia bainion (R), tenía yo cierta esperanza de que me había de enviar dinero [...]" A.
Emengo neke liperrak egundoko atsegin betea dakarkigu. Olako aizinak (esperanza) ona izateko indartu bear zentzuna duena. Ayerb EEs 1912, 179.
sense-4
4. "(R), cuidado, preocupación. Eztiak aizinarik deusengatik, no me importa por nada, nada me preocupa. Korrek eztu aizinarik, ese no se preocupa" A.
sense-5
5. (Tiempo)libre.
Hirur gauza badirade zuin gaitzago: segretu baten begiratzia; afruntu baten pharkatzia eta denbora aizinaren untsa igaitia. Egunaria 1956. (ap. DRA)
azpisarrera-1
AIZINALA (S ap. Lh y Lrq). "/aizinala/, à loisir" Lrq.
azpisarrera-2
AIZINARILAN. "(S), à temps perdu" Lh.
azpisarrera-3
AIZIN ARTE. "/aizinarte/, moment de loisir (S)" Lrq.
azpisarrera-4
AIZINAZ. "Aizinaz, à loisir" VocBN. "A placer" A.
Hartako behar diizi haren berthute guziak, bedera bedera aizinaz goguan erabili. AR 183. Jiten zauzkigun seindimendu hunak eztitugula azaletik eta lehiataka hartu eta utzi behar [...] bena behar tizi nehork egin eta ar-egin aizinaz, bai eta hetan egon seindi artekan hetzaz bihotza hunkitia eta untsa betia diela. Ib. 136.
aizina
<< 1 aitzurtu 0 / 0 aizkora >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper