OEH - Bilaketa
16 emaitza auskalo bilaketarentzat
Sarrera buruan (1)
Sarrera osoan (15)
goiburua
marru.
tradizioa
Tr. Documentadado en Etcheberri de Ziburu y en textos meridionales desde Lizarraga de Elcano. La forma general es marru ; hay marrua en Arrue y Etxegarai, marroa en Lizarraga de Elcano, marroi en unos versos guipuzcoanos de medaidos del s. XX y marrau en Gerrikagoitia (marrauz ). En DFrec hay 6 ejs. de marru .
sense-1
1.
(G-goi-to; O-SP 230, SP, Dv (G, AN), H),
marro (G, AN; Aq 343 (AN)),
marrua (G-azp),
marroa,
marroi
Ref.:
A (marru, marro);
Iz Ulz (marro);
ZestErret
.
Bramido, mugido, rugido; aullido.
Kobrezko zaluiak eta guphela itzez betheak, // eragiten daroztela damnatuei husuak / zaldi arin eta zezen munduaren marruak. EZ Man I 103. Altabiskarko inguruetan sentitzen dire otsuen marruek. (AN-gulina). Orreaga 53. (G, AN-larr marru; L uhuria, S orro, G-nav garrasi, G-nav julu, AN-araq julubas, AN-ulz marraska, AN-5vill auri, L-sar horroaka, B, BN-baig marruma, AN-erro harrama, AN-arce, Sal añuri, Ae ulubio, R marraka) Bazetorren zakurra [...] alboraka, makur baño makurrago, ulua ta marrua [...] amorruzko pitsa ta lerdea zeriola. Ag G 154. Bi idik [...] bei gazte beltz guria otalurrean ikusi orduko maite-marrua ateratzen dute. Or Mi 58. Zintzarri, marru, beka ta karaka legor, / iñongo musikari onek ez dio zor. "Mugidos" . Or Eus 130. Marru estua ateratzen due beiak. TAg Uzt 24. Sasi eta arkaitz baizik ez ager, ez eize-marrurik. "Rugidos de fiera" . Or Poem 520. Zezen bentzutuaren marru arroa / eta uxo alargunaren / urruma gaixoa. Berron Kijote 153. Aberetzarren / marru ikaragarria. "Baladro" . Ib. 153. Ango bei-marru ta zarata! Ataño TxanKan 133.
Bramido, mugido, rugido; aullido.
Kobrezko zaluiak eta guphela itzez betheak, // eragiten daroztela damnatuei husuak / zaldi arin eta zezen munduaren marruak. EZ Man I 103. Altabiskarko inguruetan sentitzen dire otsuen marruek. (AN-gulina). Orreaga 53. (G, AN-larr marru; L uhuria, S orro, G-nav garrasi, G-nav julu, AN-araq julubas, AN-ulz marraska, AN-5vill auri, L-sar horroaka, B, BN-baig marruma, AN-erro harrama, AN-arce, Sal añuri, Ae ulubio, R marraka) Bazetorren zakurra [...] alboraka, makur baño makurrago, ulua ta marrua [...] amorruzko pitsa ta lerdea zeriola. Ag G 154. Bi idik [...] bei gazte beltz guria otalurrean ikusi orduko maite-marrua ateratzen dute. Or Mi 58. Zintzarri, marru, beka ta karaka legor, / iñongo musikari onek ez dio zor. "Mugidos" . Or Eus 130. Marru estua ateratzen due beiak. TAg Uzt 24. Sasi eta arkaitz baizik ez ager, ez eize-marrurik. "Rugidos de fiera" . Or Poem 520. Zezen bentzutuaren marru arroa / eta uxo alargunaren / urruma gaixoa. Berron Kijote 153. Aberetzarren / marru ikaragarria. "Baladro" . Ib. 153. Ango bei-marru ta zarata! Ataño TxanKan 133.
azpiadiera-1.1
"(G-to), balido"
A.
Zer da ots oi? [...]. Mendiko urbolada da, Andresaroko ar-taldean marrue da. (AN-larr). Orreaga 51. (L, S, G-nav, AN-5vill-ulz-arce-erro, BN-baig, Ae, Sal, R marraka, V beedi, G-nav bee otsa, AN-araq balaka, AN-5vill yanba, L-sar meea, B beoiua) Orko ardi-arkumeen marru ta orrua. AZink 20.
Zer da ots oi? [...]. Mendiko urbolada da, Andresaroko ar-taldean marrue da. (AN-larr). Orreaga 51. (L, S, G-nav, AN-5vill-ulz-arce-erro, BN-baig, Ae, Sal, R marraka, V beedi, G-nav bee otsa, AN-araq balaka, AN-5vill yanba, L-sar meea, B beoiua) Orko ardi-arkumeen marru ta orrua. AZink 20.
azpiadiera-1.2
+
marro
(G ap. A),
marrao
(Vc, G ap. A),
marrau
(B ap. A; H (L, BN)).
Maullido.
"
Katamotzaren marrau izigarria, le terrible miaulement du tigre"
H.
Gathu, marrau-ederra, pare gabekoa, / etxeko jaun anderen maite kholkokoa. (BN). Michel LPB 388. Deabruek bakarrik uler dizaketen marru ta kisketots eta pio pio ta itz-erdiak ziren. 'Miaulement' . Or Mi 76.
v. tbn. NEtx LBB 228.
Gathu, marrau-ederra, pare gabekoa, / etxeko jaun anderen maite kholkokoa. (BN). Michel LPB 388. Deabruek bakarrik uler dizaketen marru ta kisketots eta pio pio ta itz-erdiak ziren. 'Miaulement' . Or Mi 76.
v. tbn. NEtx LBB 228.
azpiadiera-1.3
(H),
marro (Gc ap. A).
Grito (humano). "Quejido de dolor" A.
Ango zure lamentuak eta márroak eta desesperázioak. LE Doc 226s. Atra zire demoniak beltz batzuen idúrian emánes iskiritu ta márroa ikaragárriak. LE JMSB 287. Au esandakoan asi zan marru ikaragarriak ematen. Ant ZerBid 412. Gora! Bera! Abajo! Txaloak, oiuak, marruak. Ag G 355. Kalerik kale bazijuazten / irrintzi eta marrua / [...] ez ikaratu, Julimas'tarrak, / konponduko da karrua. Tx B I 250 (v. tbn. B 244). (Algara ta marru aundiak atereaz) Ori ere ba-degu! Lab EEguna 117. Etxe osoa bete ditek marruz, iskanbillaz ta dunbateko gaitzez. Ldi IL 18. Barreneko lotsaren marrua aditzeko. "Bramido" . Or Eus 34. Laister ziran atzetik oju-marruak. Alkain 54. Zaurituen antsiak eta marruakgatik. AZink 106. Gurasoek erakutsi zigutenez, marrurik ozenenak ez dira beti saminenak. MIH 138.
v. tbn. Jaukol Ipui 18. JAIraz Bizia 123. Anab Poli 115. NEtx LBB 17.
Grito (humano). "Quejido de dolor" A.
Ango zure lamentuak eta márroak eta desesperázioak. LE Doc 226s. Atra zire demoniak beltz batzuen idúrian emánes iskiritu ta márroa ikaragárriak. LE JMSB 287. Au esandakoan asi zan marru ikaragarriak ematen. Ant ZerBid 412. Gora! Bera! Abajo! Txaloak, oiuak, marruak. Ag G 355. Kalerik kale bazijuazten / irrintzi eta marrua / [...] ez ikaratu, Julimas'tarrak, / konponduko da karrua. Tx B I 250 (v. tbn. B 244). (Algara ta marru aundiak atereaz) Ori ere ba-degu! Lab EEguna 117. Etxe osoa bete ditek marruz, iskanbillaz ta dunbateko gaitzez. Ldi IL 18. Barreneko lotsaren marrua aditzeko. "Bramido" . Or Eus 34. Laister ziran atzetik oju-marruak. Alkain 54. Zaurituen antsiak eta marruakgatik. AZink 106. Gurasoek erakutsi zigutenez, marrurik ozenenak ez dira beti saminenak. MIH 138.
v. tbn. Jaukol Ipui 18. JAIraz Bizia 123. Anab Poli 115. NEtx LBB 17.
azpiadiera-1.4
(H).
Bramido, rugido (del mar). " Haizeen, ekhaitzaren, itsasoaren, ibaiaren, garren [...] marrua, le mugissement des vents, de la tempête, de la mer, du fleuve, des flammes" H (s.v. marruma).
Nundikan dator, itsas aldetik / alako marru gogorra? EE 1894b, 209. Itsaso guzia guregana zatorren zurrunbiloan, orro ta marru, odeitzarrez bildurik. 'Beuglant' . Or Mi 130. Ol-karraska ta itxas-marrua. 'La mer qui mugit' . Ib. 8. Urian, itxaso asaldauaren marru asarrearen antzekoa sentidu da. Erkiag BatB 147.
v. tbn. Anab Poli 130.
Bramido, rugido (del mar). " Haizeen, ekhaitzaren, itsasoaren, ibaiaren, garren [...] marrua, le mugissement des vents, de la tempête, de la mer, du fleuve, des flammes" H (s.v. marruma).
Nundikan dator, itsas aldetik / alako marru gogorra? EE 1894b, 209. Itsaso guzia guregana zatorren zurrunbiloan, orro ta marru, odeitzarrez bildurik. 'Beuglant' . Or Mi 130. Ol-karraska ta itxas-marrua. 'La mer qui mugit' . Ib. 8. Urian, itxaso asaldauaren marru asarrearen antzekoa sentidu da. Erkiag BatB 147.
v. tbn. Anab Poli 130.
azpiadiera-1.5
Rugido (del tren).
Aditu zituztenian trenen / txistua eta marruak, / geientxuenak saldu zituzten / iriyak eta karruak. Tx B II 113.
Aditu zituztenian trenen / txistua eta marruak, / geientxuenak saldu zituzten / iriyak eta karruak. Tx B II 113.
sense-2
2.
(Lcq 80→A).
"Ruido, chasquido" A.
Marru mintxo ark belarrietan / furrunda gaizto dagio. "Ruido" . Or Eus 397.
"Ruido, chasquido" A.
Marru mintxo ark belarrietan / furrunda gaizto dagio. "Ruido" . Or Eus 397.
azpisarrera-1
MARRU ARI IZAN.
Rugir, bramar.
[Aize zakarrak] ezigaitz, asarre-astalka, marrao bizi ari dira mendi-sabelean. EG 1956 (5-6), 105.
[Aize zakarrak] ezigaitz, asarre-astalka, marrao bizi ari dira mendi-sabelean. EG 1956 (5-6), 105.
azpisarrera-2
MARRU EGIN (G-goi ap. A).
Bramar, rugir, mugir.
Egiten zue marroa zezenak bekala (24). LE-Ir. Arpoia sartuta, / marru egiten zuan / arek [baliak] miñ artuta. Arrantz 32. Afrika ta Amerikako abere guztiak orroa, marru, zaunka, txistu egiten duten. "Braman". Zink Crit 79. [Zezenak] gorputza okertzen du ta aserrez marru egiten du ta odol apar ta kei dario. Or Mi 49. Beiak dagi marru. "Muge. Or Eus 13.
Egiten zue marroa zezenak bekala (24). LE-Ir. Arpoia sartuta, / marru egiten zuan / arek [baliak] miñ artuta. Arrantz 32. Afrika ta Amerikako abere guztiak orroa, marru, zaunka, txistu egiten duten. "Braman". Zink Crit 79. [Zezenak] gorputza okertzen du ta aserrez marru egiten du ta odol apar ta kei dario. Or Mi 49. Beiak dagi marru. "Muge. Or Eus 13.
azpisarrerakoSense-2.1
Gritar, gemir, chillar.
Iesus, zu bazoaz ta / Zer egin bia-ugu. / Nigar, zinkuri, zotin, / ai-ai eta marru. Iñarra Ezale 1897, 175. Negar-malkoz eta marru egiñaz. Alkain 130. Soinua jotzen ere ikasi zuen [zinemak]. Are gehiago, marraka, marrua, kurrinka [...] eta arrantza egiten ere bai. MIH 328.
Iesus, zu bazoaz ta / Zer egin bia-ugu. / Nigar, zinkuri, zotin, / ai-ai eta marru. Iñarra Ezale 1897, 175. Negar-malkoz eta marru egiñaz. Alkain 130. Soinua jotzen ere ikasi zuen [zinemak]. Are gehiago, marraka, marrua, kurrinka [...] eta arrantza egiten ere bai. MIH 328.
azpisarrerakoSense-2.2
(Con determinantes).
"
Beiak marrua batzuk iñatik, ezkendun susto handik hartzen
"
ZestErret.
"
Umiak marrua earrak indittu
"
Ib.
Abereak ere orroi eta marru izugarriak egiñaz zebiltzan. Lard 72. Marru aundiyak egiten ditu / Españiako leoiak. Afrika 141. Inziria eta marrua izugarriak egiñaz, buruaz pareteak puskatu-bearrean abiatzen zan. Arr GB 142. Itsasoa-re marrua ikaragarriyak egiñaz. Etxeg EE 1883b, 552. Baliak egindako / salto ta marruak. Arrantz 106. Ugiñek eta aizeak marru ikaragarri egiten dute. Or Mi 150. [Kontrarioa] eratxi zuan, ta izugarrizko / marrua egin zuan lurrian. MendaroTx 431. Nere biotzak marru bizi zegin ene iduripen guzien aurka. Or Aitork 153s. Berreun da amar antzuma / zitun eramanak, / marroi tristia pranko / egiñ zuten amak. Auspoa 39, 80. Auskalo zer marruk eta mañak egingo nituan. JAzpiroz 122. Makiña bat marru egin zigun. AZink 42.
Abereak ere orroi eta marru izugarriak egiñaz zebiltzan. Lard 72. Marru aundiyak egiten ditu / Españiako leoiak. Afrika 141. Inziria eta marrua izugarriak egiñaz, buruaz pareteak puskatu-bearrean abiatzen zan. Arr GB 142. Itsasoa-re marrua ikaragarriyak egiñaz. Etxeg EE 1883b, 552. Baliak egindako / salto ta marruak. Arrantz 106. Ugiñek eta aizeak marru ikaragarri egiten dute. Or Mi 150. [Kontrarioa] eratxi zuan, ta izugarrizko / marrua egin zuan lurrian. MendaroTx 431. Nere biotzak marru bizi zegin ene iduripen guzien aurka. Or Aitork 153s. Berreun da amar antzuma / zitun eramanak, / marroi tristia pranko / egiñ zuten amak. Auspoa 39, 80. Auskalo zer marruk eta mañak egingo nituan. JAzpiroz 122. Makiña bat marru egin zigun. AZink 42.
azpisarrera-3
MARRU ETA MARRU.
Gritando continuamente.
Eztarri dena urraturikan (sardiña saltzalea) / zen marru eta marru. ZArg 39, 245 (ap. DRA ).
Eztarri dena urraturikan (sardiña saltzalea) / zen marru eta marru. ZArg 39, 245 (ap. DRA ).
azpisarrera-4
MARRU-HOTS.
"Ganaduaren, bereziki behi, txahal, idi etab.en oihu edo orroa" ZestErret .
"Ganaduaren, bereziki behi, txahal, idi etab.en oihu edo orroa" ZestErret .
azpisarrera-5
MARRUZ,
MARRUAZ.
Gritando, chillando, berreando; gritando de dolor, gimiendo.
"
Beiak marruaz ai dia
"
ZestErret.
Tr. Las formas en -az -- que pueden ser tanto determinadas como correspondientes a un tema en -a-- son las más empleadas; marruz se encuentra sólo en Orixe.
(Infernuan) dago aies, oius, marroas, ozkatzen, zatikatzen bere burua. (323). LE-Ir. Klamatuko dú, márroas egonen dá ezin sufrítus. LE Doc 273. Aurrak ziran, illunabarrean asi ziran marruaz ojuka. Part ( in Bil 172 ). Negarrez arrantzaka marruaz asten da eta etortzen da serenua. Sor Gabon 48.
v. tbn. Arr GB 92 (marruaz).
(Infernuan) dago aies, oius, marroas, ozkatzen, zatikatzen bere burua. (323). LE-Ir. Klamatuko dú, márroas egonen dá ezin sufrítus. LE Doc 273. Aurrak ziran, illunabarrean asi ziran marruaz ojuka. Part ( in Bil 172 ). Negarrez arrantzaka marruaz asten da eta etortzen da serenua. Sor Gabon 48.
v. tbn. Arr GB 92 (marruaz).
azpisarrerakoSense-5.1
(marruz G-to, AN-gip)
Ref.:
A Apend (marruz);
Gte Erd 247
.
Bramando, mugiendo. " Beiak marruz daude (AN-gip), beia orroka ai de (B)" Gte Erd 247.
Batista, zer du beiak orrela marruaz? Sor Bar 51. Oilloak etxerantza, marruz dabil ergi. "Muge" . Or Eus 34. Jeiki adi marruz legorra gaintzeko itsasoan, ura! "Bramando" . Or Poem 527.
Bramando, mugiendo. " Beiak marruz daude (AN-gip), beia orroka ai de (B)" Gte Erd 247.
Batista, zer du beiak orrela marruaz? Sor Bar 51. Oilloak etxerantza, marruz dabil ergi. "Muge" . Or Eus 34. Jeiki adi marruz legorra gaintzeko itsasoan, ura! "Bramando" . Or Poem 527.
azpisarrerakoSense-5.2
Aullando.
Arkaitz-zuloetako sasi baltz tartean otsoren bat marruaz. Ag AL 105.
Arkaitz-zuloetako sasi baltz tartean otsoren bat marruaz. Ag AL 105.
azpisarrerakoSense-5.3
Llorando.
Batere biotzik baldin badu, jo gabe ere jarriko det nik ura marruz. Tx B 184. Mutilla asi da marruaz, uzten etziyotelako etzaten luze luze lurrian. Iraola 64. Gizagajoa ia marruz asi zitzaidan. Alkain 94.
Batere biotzik baldin badu, jo gabe ere jarriko det nik ura marruz. Tx B 184. Mutilla asi da marruaz, uzten etziyotelako etzaten luze luze lurrian. Iraola 64. Gizagajoa ia marruz asi zitzaidan. Alkain 94.
azpisarrerakoSense-5.4
Motorra marrauz bai, baña aberi gogorrik barik.Gerrika 154.
azpisarrerakoSense-5.5
Ikusirikan, Peillok / mendien barrena / txistu, marru ta keaz / igarotzen trena.
EA Ezale 1899, 120.
marru
-
marru. Tr. Documentadado en Etcheberri d...
-
1. (G-goi-to; O-SP 230, SP, Dv (G, AN), ...
-
"(G-to), balido" A. Zer da ots oi? [...]...
-
+ marro (G ap. A), marrao (Vc, G ap. A),...
-
(H), marro (Gc ap. A). Grito (humano). "...
-
(H). Bramido, rugido (del mar). " Haizee...
-
Rugido (del tren). Aditu zituztenian tre...
-
2. (Lcq 80→A). "Ruido, chasquido" A. M...
-
MARRU ARI IZAN. Rugir, bramar. [Aize zak...
-
MARRU EGIN (G-goi ap. A). Bramar, rugir,...
-
MARRU ETA MARRU. Gritando continuamente....
-
MARRU-HOTS. "Ganaduaren, bereziki behi, ...
-
MARRUZ, MARRUAZ. Gritando, chillando, be...
<< 1 maina 0 / 0 mozorro >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
