Harremana

    OEH - Bilaketa

    437 emaitza aro bilaketarentzat

    Sarrera buruan (53)


    Sarrera osoan (384)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    2 une.
    sense-1
    1. (V, G ap. A ; Izt 42v, VocCB →Dv (V, G), H, Zam Voc), una (V-gip ap. Elexp Berg ).
    Momento, instante; momento, ocasión. "En aquella ocasión, une artan " Izt 42v. "Moment de faire une chose" Dv. "Intervalle de temps, distance d'un temps à un autre. Ezaguera sortutzeko unean (Mg), [...]. Senditu guzien ildura [...] eraman bear dan une edo denporan (Mg), [...]. Moment, instant. Ordu onetako une gustiak indazu enplea ditzadan egiten zure borondate, [...]. Ardoa konsagratzeko unean, [...]. Izatearen lenbiziko unetik jatorrizko pekatuaren mantxa gabe sortua, [...]. Disposition du moment. Une onean, txarrean dago, il est de bonne, de mauvaise humeur" H. "3.º (V, G) ocasión; 4.º (V), instante, momento" A. "Rato, momento. Una baten egon nitzuan elizatik urtetzeko be, sermoia etxauan aguantatzeik eta " Elexp Berg. . Tr. Documentado desde Ubillos en autores meridionales. Al Norte lo emplean Xalbador y Larre (ArtzainE 180). La forma una se documenta en San Martín y T. Etxebarria. En DFrec hay 212 ejs. de une, todos menos uno meridionales.
    Ogi guzia aldatzen da bereala une artan bertan Jesu-Kristoren gorputz izatera. Ub 201. Une ezin obian dator. Mg PAb 189. Ijeliak badaukaz une luziak agoe aldi bakotxian, ta emoten jako astija lo aldijak egiteko. Ib. 129. Erijotzako une edo tranzeraño. Mg CO 82 (v. tbn. en contexto similar AA III 468 eriotzaren une, AA III 456 y AB AmaE 5 eriotzako une). Sazerdoteak ostia konsagratzeko unean. Mg CC 202. Sortua izan zan une edo instantetik. Gco I 172. Naiago izango zenduke une onetan mendi guziak zure gañera erortzea. AA III 459 (v. tbn. 524). Sakramentua gaizki artu zuan unean sartu zitzaiola Satanas. AA I 430. Ebanjelioa [...] entzun izan zuten une berean. Izt C 211. Une edo instante atan bertan. CatBus 43. Edozein une edo instantetan pekatu egin neike. Ur MarIl 24 (60 une edo instante). Mariak itz egin zuen une berean Ama egin zan. Lard 363 (v. tbn. 164). Eldu zedilla nosbait zorijoneko une eta instantia. (1866). BBatzarN 233. Negarrez ta zizpuruz / gengozan unian. EE 1880a, 277. Une artan bertan argitu zan bere espiritua. Bv AsL 187 (v. tbn. 116). Ondo emandako puntu edo une batek, gloriaren malla bat geiago geitu legiket. Arr May 32. Une eta aldi guztietan. Itz Azald 76.
    ( s. XX) Une atatik aurrerantzean. Ag Kr 209. Une edo instante bakar bateko pakerik gabe. JBDei 1919, 314. Ume maitea: oraindik une batzuetan Sagrario aurrean geldi zaite. ArgiDL 41. Une (momentu) txarrak be ixan nebazan. Altuna 58. Usteik gitxien dogun unian / itxirik emen lurbira. Enb 91. Une bakartxu baten be ixiltzen eztirala. Kk Ab I 60. Orain ez det zure aldamenetik une bat ere aldendu nai. Alz Ram 74. Arinka yabilk unia! "Los instantes corren muy ligeros" . Laux AB 78. Eztu geigo, une batean ere egon nai. ABar Goi 68 (v. tbn. 70). Agian, ez da gaurkoa burnibide guziaz jabetzeko une egokia. EAEg 30-10-1936, 170. Txunditurik gelditu zan une bat. Etxde AlosT 28. Gorputz bat une berberean bi tokitan arkitzea. Or QA 55. Bere bizitzan, zugaitzaren bear ez dun unerik ez du gizonak. Munita 141. Une aietan bere aitatasuna aitor nai lioke. Etxde JJ 228. Ezin ninteke une bat gehiago zure arnasik gabe bizi. Ib. 110. Ergai (une) labur bat zalantzan egon nintzen. Mde Pr 115. Eta beste gizon biur ninteken une ua urbillago ta ni izutuago. Or Aitork 205. Zizkua atera ta une artan neraman diru guzi-guzia eman diot. Txill Let 64 (v. tbn. 39). Iritxi da alkarri agurtzeko unea. Ib. 34. Asarratuteaz zer besterik yaukoat une mingotz bat baiño? Bilbao IpuiB 200. Une batez miñakin aaztuta. Gand Elorri 148. Joandako unea, barriro biurtu eziña. Erkiag BatB 201. Una libreak urri dituen bizi-modu estu baten sarturik. SM Zirik 6 (v. tbn. 92). Une ontantxe esan diteke / zeru erdian gaudela. Basarri 23. Azken-uneetan ordea, iltzear zanean [...]. Zait Plat 105. Bizitzako aro eta une guztietan eztugu ala uste. Vill Jaink 127. Ixildu egin ziran biak une labur batean. Osk Kurl 26. Une bateko atsegiñak, bizitza guziko negarra! MAtx Gazt 43. Atzo ondiño izan zenduzan / une larri ta estuak. BEnb NereA 210. Eta nere andrea une artan etorri izan ez balitz [...]. Lab SuEm 191. Une bateko kontua izan zan. NEtx LBB 23 (v. tbn. 122). Onelako unetan itz-erdi bat naikoa izaten da gizona ondatzeko. Ib. 81. Eta orduan une aretan bertan arri eginda gelditu ei zan. Alzola Atalak 41. Noiznai ez dira igaro izan / olako une pozgarriak. Uzt Noiz 18. Oraingo unian baño geiago / gu ezin giñezke goza. Ib. 113. Una aretan, [...] eriotzia naixago eban. Etxba Ibilt 488. Une artako artzaien poza / ez da ez nolanaikua. Uzt Sas 63. Barka nik erran hitzak une garratz hunetan. Xa Odol 183. Izan al liteke, agian, une berean / uste on eta beldur? Berron Kijote 154. Gogoan det, une ontan balitz bezelaxe, zeiñen aur ederra zan. JAzpiroz 29. Zenbat egongo zan une artan / Jaunari dei egitera? FEtxeb 38. Abiatzeko ez da, beraz, une hoberik aurkituko. MEIG VII 116. Lege sinkronikoek, oraingoek, hizkuntzaren une jakin batekoek. Ib. 175.
    v. tbn. VMg 69. Aran SIgn 24. Zab Gabon 102. AB AmaE 98. A Ardi 56. ForuAG 325. Belaus Andoni 13. Inza Azalp 77. TP Kattalin 192. Otx 106. Ldi IL 100. TAg Uzt 166. EA OlBe 26. SMitx Aranz 169. JAIraz Bizia 50. Anab Poli 89. Onaind in Gazt MusIx 155. Lasa Poem 92. Etxabu Kontu 167. Ataño TxanKan 209.
    azpiadiera-1.1
    (En la expr. zen une batean 'érase una vez').
    Zan une baten gerra tin itzal bat / Españarrakaz Frantzesen artean. Zav Fab, RIEV 1907, 534.
    azpiadiera-1.2
    Momento, época.
    Txipreko ugarteraño, zeña une artan Veneciatarrena zan. Aran SIgn 37. Ponzio Pilatos, Judeako agintari edo nagusi zan unian irago ebala Jesu Kristok pasinoerik itzaltsubena. Zav ( in Egan 1957 (5-6), 317; Astar I 64 nagusi zan denporan ).
    azpiadiera-1.3
    Momento, ocasión propicia.
    Unea eukan makala diru-apur bat boltsilloratuteko. Bilbao IpuiB 29. Txakurrak lo, artzaia be lo. Une bat baeukan aproposago bere asmakizunak betetako! Ib. 52.
    azpiadiera-1.4
    Momento, rato.
    Kanta ariñak abestuaz, une gozoa emon eban taldeak. Erkiag Arran 122. Ospakizun ta jaien aintzitiko egun luzeak eta une amaitu eziñak. Ib. 30.
    sense-2
    2. (V, G, AN, L, BN, S (ü-); Dv (V, G), H, Zam Voc ), una (V-gip) Ref.: A; Lh; SM EiTec1 (erreten); Iz ArOñ; Elexp Berg (una).
    Tramo, zona, espacio, trecho. "Distance, espace" Dv. "Intervalle d'un lieu à un autre" H. " Erretena, unaren baten zulatuta izan biar dok urak igesixa jaukak-eta " SM EiTec1 (s.v. erreten). " Úne bat, únia, (el) punto del espacio" Iz ArOñ. . " Una bat, únia, un trecho, el trecho" Ib. " Basarriko bidia una baten ziero ondatuta dago " Elexp Berg. .
    Eta abere-taldeak bijoaz bat-banaka, edo batagandik besteagana zerbait bitarte edo une dutela. Lard 42. Ingeles liburuek dinoe ze iretargiek [...] begirekune bategaz ikusten dauela lurreko ta itxasoko une andie; ta une orretan dabilzan gauzek ikusteko, eztaukela zirkin egin bearrik. A BGuzur 155. Elizatik eta bide-erreal bitarteko une batean gazte batzuek zebiltzan dantzan itxu-soñuan. Urruz Zer 97. Une zurijan ipiñi biarko dira izki ta zenbakijok. ForuAB 97. Eta dakije ezer ixarren unian? "¿Sabrán de este amor las estrellas del cielo?" . Laux BBa 16. An solo edarra egin eben, une lau-laue zan eta. Gerrika 24.
    azpiadiera-2.1
    " Atzo Pello tabernan ikusi aluban? Bai, gure unian uban (gure ondoan zan, gure inguruan zan) (G-bet)" Zt.
    sense-3
    3. (Lar, Hb, H), ane (Hb) "Desigualdad [...] en lo tejido, unea, meatsunea" Lar (s.v. desigualdad en plano). "Acanillado, paño texido con desigualdades, uneak dituen oiala, oial uneduna" Ib. "Une, inégalité, varieté en fil, en teinture" Hb. "Ane, inégalité dans le tissu" Ib. (tal vez error por u-). "Il se dit d'inégalités dans un ouvrage, pavé, dans un tissu. Uneak dituen oiala, étoffe qui a d'inégalités en son tissu" H.
    sense-4
    4. (H), una (V-oroz ap. A Apend ).
    "Il se prend pour raie, séparation de cheveux. Buruko uleetan egiten dan unea " H. "Canal pequeño" A Apend. .
    sense-5
    5. "(BN), üne (S), rincón" A.
    azpisarrera-1
    UNEAN UNEAN.
    azpisarrerakoSense-1.1
    a) De vez en cuando.
    Katillukada bi salda aurretik, [...] aza-lapikoa, [...]; arto-erregutadaak ugari edo iori, unean unean txakoliña. A BeinB 45s. Unean unean euskerazko ereziren bat entzun eragin euskuen. A Ezale 1897, 40a.
    azpisarrerakoSense-1.2
    b) "Unean-unean da lerro-lerro daukaz mastian landarak sartuta, [...] (V-m), de trecho en trecho y en líneas rectas [...]" A.
    Tornu bi jarriko zituen mai orretan [...]. Beste aldean, olak an bere, ormearen kontra, eta unean unean, untzeak untze. Erkiag BatB 60.
    azpisarrera-2
    UNE BATEAN. En un instante, en un momento, en seguida. v. PUNTUTIK UNERA.
    Une baten Yainkoaren Semeak ainbeste oben ikaragarri / dakus ta ordaintzeko yasan bear dauna. GMant Goi 55. Une batean edo bat-batean, begien iste batean [...] illak berriz piztuko dira. Inza Azalp 82. Une batean gozatuko dituk gaitz guztiak. NEtx Antz 109. Une batean, maitasun ura gorroto bizi biurtu zan. Ib. 83. Une batean korrika agertu ziran etxeko bi alabatxoak. Anab Poli 73 (v. tbn. 16). Une batean ezkutatu zan anaia nere begien aurretik. AZink 22.
    azpisarrera-3
    UNE BATETIK BESTERA. De un momento a otro, en un instante.
    Geratu ziñaitekez une baterik bestera demonio bat eginik. Ur MarIl 27. Une batetik bestera etorri litekezan gure kanpamentua artutera. Bilbao IpuiB 106. Andre Kattalinen bildurrez, une batetik bestera sar baitzitekean. Etxde JJ 109. Ta jaialdi bat antolatzean / bada denbora bustia, / une batetik bestera aixa / ondatutzen du guztia. Insausti 206.
    v. tbn. Enb 82.
    azpisarrera-4
    UNEKO (Adnom. de (1)).
    Beti ni / uneko. / Beti zu / betiko. 'Siempre yo tan contingente' . Gand Elorri 86. Uneko jai aldiz, / elorri loreak, / arantzen erdian, / pozez txundituta. 'En breve fiesta' . Ib. 152.
    azpisarrera-5
    UNE ORO, UNORO. A cada instante, en todo momento. v. unero.
    Eta ordu eta uneoro Franzesari illtzen ziozkaten langille asko. Izt C 330. Bixitza nork txastau leikian unoro! Laux BBa 2. Une oro itzal berri bat ateratzen da. Or Mi 63. Geitzen da une oroz orro izugarri bat. Ib. 130. Uneoro al dan añean, erritarren eta Agintarien ongi-naia eta laguntza merezi dute gudariok. EAEg 30-12-1936, 682. Bere semea gogoan dauka ordu oro ta une oro, egun eta gau. Or QA 151. Umeon aurpegia, unoro / gaztetzen badoan bezela. Gand Elorri 51 (210 tbn. unoro). Eta orduan egiñiko ziña egunero ta uneoro berritzen diat. Etxde JJ 43. Uri aundietako begitarteak, une oro jente barria. Erkiag BatB 175.
    v. tbn. Unoro: J. Gerrika-Etxebarria in Onaind MEOE 704.
    azpisarrera-6
    UNE OROKO. Continuo, constante.
    Nola diteke uneoroko arnas artze ori? Errekastoaren marmar bizia. MAtx Gazt 90.
    azpisarrera-7
    UNERIK GALDU GABE, UNERIK GALTZEKE. Sin perder ni un instante, al instante.
    Unerik galdu gabe jarraitu zion Anjelek Franziskori. Bv AsL 71. Unerik galdu gabe, Piarresek kargatu zun berriro xixpa. Etxde JJ 156. Auzi ura unerik galtzeke zuritu bear zula ta. Ib. 124.
    azpisarrera-8
    UNERIK UNE. Por momentos, rápidamente.
    Mendi-egalak unerik-une mandire zuri biurtzen ari ziran. Etxde JJ 254.
    azpisarrera-9
    UNETIK UNERA.
    azpisarrerakoSense-9.1
    a) (Añ (G), Dv (que cita a Lard), H (que cita a Izt)). Cada poco (tanto en sentido temporal como espacial), de vez en cuando; de trecho en trecho. "Instante, momento, cada punto, (V) pitian pitian, [...] (G) unetik unera" Añ. "Unetik unera gazteluak jaso zituzten (Lard), ils élevèrent des forts des distance en distance" Dv. "1. [...] Unetik unera, de place en place, par intervalles; 2. [...] Unetik unera, de temps en temps, par intervalles" H (s.v. unea).
    Probinzia onetako mendietan unetik unera or emen arkitzen dira menasta balio andikoak. Izt C 63. Adunan unetik unera daude, ur garbia iori ematen duten iturriak. Ib. 77. Erri-barru onetan unetik unera ikusten da iturri eroso naierakoa. Ib. 104. [Katamotza] bere pikort beltx distiatuakin unetik unera or emen txit egoki apaingarritua. Ib. 193. Jakobek zotz berde batzuek artu, eta unetik unera azala kendu zien, azala kendutako lekuan zuri eta gañerakoan berde gelditzen zirala. Lard 38. [Uria iru] murru lodirekin itxia zan: unetik unera dorre txit goratuak zeuzkan. Ib. 541. Anaiari zazpi aldiz agur egin zion, unetik unera auzpez jarriaz. Ib. 43. Unetik unera, oartzaka bezala, garagar-buru batzuek bota zitzatela, Rutek bildu zitzan. Ib. 160. Erosi zioten [...] muxaltxo bat, unetik unera beñepeiñ gañean joan zediñ Españara bitartean. Aran SIgn 76. Gisa onetan indar guztiaz San Franziskok bere semeai itz-alditxuak eginaz unetik-unera, birtutiari gogoz jarraitu zioten. Bv AsL 193. Unetik unera edo momentutik momentura, iduritzen zait, aditzen dedala tronpeta beldurgarriaren ots ikaragarria. Urruz ZeruA 118.
    azpisarrerakoSense-9.2
    b) Por momentos.
    Asi zan tronpetaren otsa eta unetik unera aziaz zijoan. AA II 6. Amorio au unetik unera andiagoa zan. AA III 73. Unetik unera bere ezagueraren jabetasuna galtzen ari zala igarri zion. Etxde JJ 243.
    azpisarrera-10
    UNE-UNE.
    Momento preciso.
    Alan egon zan azkenengo arnasa emoteko, une-unea etorkiola ezagutu eban arte. Belaus Andoni 19.
    azpisarrera-11
    UNE-UNEKO. Momentáneo.
    Une-uneko garaipenak zenbait lurraldetan lortu izanik. EAEg 26-11-1936, 393.
    azpisarrera-12
    UNEZ UNE.
    azpisarrerakoSense-12.1
    a) (Dv, que cita el ej. de EE). A cada instante.
    Unez un (por momentos) berriz jende berria / Botatzen zion ontzira. EE 1881a, 131. Orduz-ordu ta unez-une, geroko bizikera narotsuaren amesez gabiltz. Ibarg Geroko 14.
    azpisarrerakoSense-12.2
    b) Trecho por trecho.
    Ibili dabilena alderik alde dabil, aldean beste dabil [...] tarte bateko tinirik tini (unez une, puntuz puntu), alegia, ta ala muga gabeko tai-bageraino. Zait Plat 41.

    une

    une
    << uhal 0 / 0 1 urre >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper