Harremana

    OEH - Bilaketa

    343 emaitza arnasa bilaketarentzat

    Sarrera buruan (56)


    Sarrera osoan (287)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    sendotu.
    sense-1
    1. (BN, S, R-is; Añ, Gèze, H), sendo (S), sontotu (R-vid-uzt) Ref.: A (sendotu, sontotu); Lrq (sendo); ContR 509 .
     Curar(se). "Convalecer" Añ. " Gízon bàt juàn zunién bégi batèn séndotra, min bízien bégian (R-is)" ContR 509. v. sendatu. Tr. Frecuente sobre todo en autores suletinos (hay part. sendo en algunos de ellos); al Sur se documenta en los vizcaínos fray Bartolomé y E.M. Azcue, y, en la forma sontotu, en Hualde y Mendigacha.
    Sarri sendoturen zira. E 191. Eriaren sendotzera. Bp I 87. Jesusen arroparen hatza bezik etzielarik hunki, sendotu izan zuzun. AR 201. Ta ze erremedijo onako gatxetati arimia sendotuteko? fB Ic III 275. Han sendotüren dira. Etch 152. Eri lüzaz egonik iruski sendua. Ib. 376. Eta ordu berartan bere alaba baratu zen sontotruk. Hual Mt 15, 28 (Lç sendatu). Laster osoki sendotia izan zen. Ip Hil 195. Sendotu denean, handizki eskolatzen dute. Arb Igand 88. Gaiso-oste baten sendotuteko / da osagarri bakarra. Azc PB 79. Min artu zionaz gero, betik nago xakin naiz sontotu zenez ote. Mdg 128. Lehen bai lehen sendotzeko jokoa atzeman ginuen. StPierre 24. Jaun mera sendoturik atheratu zen mirikuaren etxetik. Lf Murtuts 39. Zuendako sendotzen / nai naiz alegindu. Xa Odol 337.
    v. tbn. CatLan 121. Xarlem 540. Arch Fab 205. ChantP 318. CatS 26. UNLilia 18.
    azpiadiera-1.1
    Curar(se) (una herida, enfermedad, etc.).
    Ene mina sendo ez liro zuk baiezi bizian. E 191. Ergeltarzuna da sendo eztaiteen elharzuna. "Incurable" . O Pr 143. Haren ausiki gaixtoaren sendotzeko. Tt Onsa 38. Ütsümentü kasi ezin sendotzen den batetara. Mst III 6, 5. Eritarzün haren sendotü nahian. Egiat 232. Sendoren dut haren mina. Arch Fab 181. Haren heriozko zauria sendotü zen. Ip Apoc 13, 3 (Lç, He, TB, Dv, Ur (G), Echn, Ol, IBk, IBe (zauria, etc.) sendatu; Ur (V), Ker osatu). Bidajatzeko mina hari sendotüko. Xikito 6.
    v. tbn. CatLan 121. ChantP 164.
    sense-2
    2. (V, AN ap. A ; SP, VP 88v, Lar, Añ, Dv, H).
    Fortalecer(se), robustecer(se), reforzar(se); afianzar(se). "Rendre ou devenir fort" SP. "Cabecear, la ropa, esteras, &c., zerrendatu, zerrendaz ertzatu, sendotu " Lar. "Aplomar, soldar con plomo, berundu, berunez sendotu " Ib. "Fortificar" , "assegurar, poner segura alguna cosa" Lar y Añ. "Confortar" , "solidar, fortaleciendo", "reforzar" Añ. Tr. En la tradición septentrional sólo se documenta en autores antiguos. En DFrec hay 81 ejs. de sendotu.
    Borthiztasunaz faboratzen eta sendotzen gara Iainkoaren borondatearen konplitzeko. Mat 153s. Ikhatztobia, haize handiarekin, handitzenago eta sendotzenago da. Ax 463 (V 301). Han ilkitzen zara heriotze eternaletik, eta sendotzen halakotara ez erorzeko. Hm 201s. Beste sakramentuetan berrirotzen ta sendotzen da [sendotasun ori] . Cb Eg III 381. Konfirmaziñoak konfirmau, sendotu edo fuertetuten gaituz fedean. Oe 29. Fedian sendotuteko. CrIc 24. Argaldua sendotu. Mg CC 217. Gloriaráko azitzentú, / nola errége errealkí; / sendátzen, sendótzentú / ta sandútzen ederkí. LE Kop 146. Sendotu daizuzala fededunak. Añ EL1 100. Jesusen amodijuak sendotu eban bere bijotza. fB Ic II 287. Lenagoko asmo santuetan sendotzeko. Echve Imit V. Elbarri ezagutu dezuten gizon onen oñak sendotu dira, eta zuen aurrean sendatu da. Lard 483. Erregetzan irmotu eta sendotu zanean. Ib. 209. Arima sendotzeko deabruaren asmo ta tentazioen kontra. Legaz 46. Birtutian sendotu zitezen. Bv AsL 63. Goiko arnasa pozgarriagaz zuk sendotuta [biotza] . AB AmaE 438. Diabruaren asmo eta esetsien kontra arimea sendotutea. Itz Azald 167. Gure irizkera jazo batek aldezten badu bertan geiago sendotzen gera. "Nos afirmamos" . Zink Crit 46. Euskerea sendatu ta sendotu ta zabaldu daitean. A LEItz 131. Neure sinismen makal au indartu ta sendotu egidazu. KIkV 115. Sabela betetzeko ta aragia sendotzeko. Inza Azalp 143. Miren Sorkundez garbia, / eusko-abenda sendotu. Enb 108. Lenago nekez sendotutako / lurrak ai dira argaltzen. MendaroTx 91. Maitasun ori sendotzeko. ABar Goi 26. Lendakariaren eskubideak sendotu egiten ditugu. "Se refuerzan" . EAEg 8-1-1937, 753. Lengo adiskidetasun zaharra sendotu dezagun. Etxde JJ 78. Beren autoritatea segurki sendoturik. Mde Pr 227. Iakintzaren irrika bizia erabat sendotzeko ta gotortzeko. Zait Plat 87. Abe berriak sendotu ditu / etxeko sakape zarrak. NEtx LBB 368. Aski izan zan Don Kijote bere ustetan sendotzeko. Berron Kijote 48. Illea sendotzeko ta ugaritzeko erremedio au. Ostolaiz 54. Bere jakitea gehitzeko eta sendotzeko. MEIG II 96.
    v. tbn. CatB 56. Ur CatArrig 86. Arr GB 130. Ag Serm 419. Goñi 117. ForuAB 91. KIkG 69. Alz Ram 128. EArzdi in Kk Ab II 6. Ldi IL 75. Eguzk GizAuz 171. SMitx Aranz 15. Or Aitork 356. Osk Kurl 158. Ibiñ Virgil 115. BAyerbe 163.
    azpiadiera-2.1
    Confirmar, ratificar.
    Arrotzarekiko eleketak bere ustea sendotu zioten. Anab Usauri 144. Atsoak be sendotu eben eretxi au. Kk Ab II 13. Geroztiko gertaerak ez dute egin aren esanak [...] sendotu ta baietsi besterik. Lab EEguna 93. Artu nai orok len-agiri bat izendu bezate, onenbeste-ainbeste eman-agindua sendotzen dutelarik. Ldi IL 73s. Ala-olako gizonei oi zaienez, ez dizut eskatu nai zin-egotziz sendotzeko. Zait Sof 124. [Apezpikuek] berriro sendotu zunaten irakaskizun ori beste gutun batean. Or QA 77. Xalbatek ziona sendotzeko, bere aboz jaso bear. Etxde JJ 192. Mesmer-en usteak ere neurri batean jakintza berriak sendotzen ditu. Mde Pr 342. Mixiolariek Darwin-en epai ori sendotu besterik etzuten egin. Vill Jaink 17. Baiña artean sasikumearen eskubideak papeletan sendotuak agiri ziran. NEtx LBB 36. [Aita Santuak] on-etsi ta sendotu eban aitaturiko Alkartearen ebatzia. Onaind STeresa 126. Bateratsu gatozela ikusteak bakarrik sendotu dit nuen irudi eta ustea. MIH 373.
    azpiadiera-2.2
    Zerren urten gura leukeen egoera ez jakiñeko eta nekezko onetatik, eta sendotu edo seguratu betiko subertia. (1846). BBatzarN 165.
    azpiadiera-2.3
    Dar valor, envalentonar.
    Premina, estura ta besterik ezin egiñak sendotu daruaz bildurti ta kikildubenak. Mg PAb 207. Nola sendotu bear duzu nere barren beldurtia. Berron Kijote 19.
    azpiadiera-2.4
    Hacerse más potente, más intenso. " Haizea sendotu da (B)" Gte Erd 148.
    Izkai banako itzak ezdauke zer-sendotu ta zer-makaldu ta ezin sendogarririk euki daikee. A Gram 25. Añ samur-itxuran egiteban arrena, [...] baña gero [...] goi-goitik be beraño erazteban, eztakit nik zelan, bere itza, ta loditu, sendotu ta garraztuten jakon berealako batean. Ag Kr 133.
    azpiadiera-2.5
    (V-gip ap. Elexp Berg ).
    Hacerse grueso (no referido a personas ni animales).
    sense-3
    3. (B ap. A ).
    Agravarse. "Recrudecerse. Urdailla sendotuko zait, se me recrudecerá la hipocondría" A.
    sense-4
    4. "(B, Sal), ranciarse la comida" A.
    sense-5
    5. Basarse, fundarse.
    Aizeak erauntsi ta etxe ura yo arren, ez zan erori; aitz gañean sendotuta zegolako. Ol Mt 7, 25 (Lç fundatu, Dv asentatu).
    sense-6
    6. Confirmarse, resultar cierto, cumplido.
    Gañera, emendik urte bira, nere asmoa sendotuko ezpalitz, ertenbidea ba-daukat. TAg Uzt 298.

    sendotu

    sendotu
    << samur 0 / 0 sentikoitasun >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper