Harremana

    OEH - Bilaketa

    240 emaitza ahalik bilaketarentzat

    Sarrera buruan (14)


    Sarrera osoan (226)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    izari.
    sense-1
    (L, BN, S; SP, Ht VocGr 385, Arch VocGr, VocBN , Gèze, Dv (BN, S), H (L, BN, S)), isari (BN-ad) Ref.: A; EI 116 .
     Medida (ref. a cosas materiales e inmateriales). "Mesure, neurria" SP. " Mahain hunen izariko harlauza bat, une dalle de la dimension de cette table" Dv. " Izaria galdu dut, j'ai perdu la mesure (que j'avais prise). Oinetako hauk zure izarikoak dira, ces souliers sont à votre mesure. Nere izarikoa da, il est de ma taille, de ma force, de ma capacité. 2. au fig. mesure, modération, prudence. [...] 4. au fig. Baditutzua bada bi izari? avez-vous donc (deux poids et) deux mesures?" H. Leiçarraga (Decl ã 7v) da izaria como equivalente suletino de neurria. Tr. Documentado en autores septentrionales desde mediados del s. XVII (cf. supra la ref. de Leiçarraga); se encuentra tbn. en F. Irigaray (159), Orixe (Poem 513) e Ibiñagabeitia (Virgil 88). En DFrec hay 11 ejs., 9 de ellos meridionales.
    Eskerdunari mukurru izari. "À celui qui est reconnaissant, faut donner la mesure comble" . O Pr 154. Hantik indazu edatera behar den izariak eta mesurak gainti eginik ere. Tt Onsa 46 (96 izaria eta mesura). Izari xipiegiz, gaistoa honaren edo kharioegi gaizak salzen dütienek. Bp I 100. Nik badit nunti zü phaka, izariak oro beno handiago den gisa batez. Mst III 47, 1 (Ip izari; Ch neurri). Bertsuak egitea izarietan ahalik yustuenak. Gy XI. Oh, izari zuzenean izar bagineza! Dv LEd 155 (Cb Eg II 83 pisu justuan guzia pisatzen bagendu ). Ezditeke yakin zein urrun diren [izarrak] izari guziez goitik dire. Hb Egia 39s. Gizonak gare mintzari ederrak nahi baduzue, bainan ez dugunak ikusten gizonen izariez urrunago. Ib. 56. Ez dire bi izaritan ikusten egintzak. Gezurra bethi gaizki da. Ib. 128. Batere izpirituan izari onik duenak ezaguturen du Konfuzius ximino bat dela. Ib. 69. Zerbitzatuko dira zientzat heientzat zerbitzatu zirateketen izari beraz. SalabBN Mt 7, 2 (Ip izari; Lç, He, TB, Dv, Ur (V, G), Hual, Ol, Or, BilbE neurri, Echn, Ker negurri, EvL mesura, Samper bara). Bada ordea, orotan izari bat; handik goiti, soberak sobera. HU Aurp 202. Nolako izari, halako sari. Arb Igand 125. Neurrigabea, deus izaririk ez duena. Ib. 117. Kabalek badakite gizonak baino hobeki beren indarraren izaria, eta ez dute gainditzen. JE Bur 61. Ez dut behinere ikusi haren soin-izari oneko gizonik. JE Ber 34. (Besta Berriz) gazteria, bero xutaren xutaz, bere urhatseko izariaren izariaz. SoEg Herr 17-71968 (ap. DRA ; la ref. es incorrecta). Despendioak nola diren ta / zer izaritan den moltsa. Mattin 66. Etxalde ttipittoak bastidarren gisan, artaldea etxeko lurren izarikoa gehienetan. Larre ArtzainE 63.
    v. tbn. Chaho AztiB 12. Lap 68 (V 152). Ip Hil 138. Barb Sup 186. Etcham 71. Larz Iru 60.
    azpiadiera-1.1
    Betha zazie zien aiten izaria.SalabBN Mt 23, 32 (Lç neurri). Izari ona, eta galkhatua eta iharrosia eta mukurru dohana emanen zaitzue. HeH Lc 6, 38 (Leon izari; Lç, He, Oteiza, Dv, Brunet, Ol, Ker, IBk, IBe neurri). Menturaz egiten duzien lehemiziko bekatiak beteko du izaria eta ordian ya ezta erremedioik zientzat. LuzSerm 277.
    azpiadiera-1.2
    "Au fig. le dû, le plein, ce qu'on a mérité. Nik behintzat ene izaria ukhenik banohazu, quant à moi, je m'en vais ayant reçu mon compte" H.
    azpisarrera-1
    IZARIA HARTU, IZARIAK HARTU (etc.). a) Medir. "Izaria har dezadazu, prenez-moi la mesure" H.
    Behin, bietan, hiruretan izariak har; gero berriz ere atheari so, eta alde guzietarik ikher eta hunki. Arb Igand 129. Metro bat eskuan, deneer izari hartzen. Zub 116. [Zeru-sundetan] ezarri dituzte gisa guzietako izarien hartzeko negurgailu bereziak. Herr 15-10-1959, 4. Guk han berean egon behar ginuen, urrunegi baztertu gabe, izarien xuxen hartzeko. Larre ArtzainE 87. (Fig.). Coger las vueltas, conocer el carácter.
    Halere, haste hastetik elgarren izariak hartu ginituen erakasle gazte, arrai eta omore oneko harek eta biek. Larre ArtzainE 118.
    b) Tomar medidas, adoptar disposiciones. "Bakhoitzak har bitza bere izariak, que chacun prenne ses mesures" H. "Kontseiluak izari hori hartu du, laborariak laguntzekotan (BN-lab)" Gte Erd. 230.
    Gure muthil gaztek phentsatuz izanen zirela kurios batzu beren sudurrak atheratuko zituztenak, hartu zituzten izari batzu, ezin gehiago onak, heien kukurazteko, nahi bazuten eta ez bazuten. Elsb Fram 137s.
    azpisarrera-2
    IZARIA ATXIKI. Guardar la medida.
    Ez dugu segur hortan ere Frantsesen apaltzerik, bainan zertako ez izaria atxik? "Pourquoi ne pas garder la mesure?" . Ardoy SFran 299.
    azpisarrera-3
    IZARIA EMAN. Poner coto, poner medida.
    Bere nahikunder izaririk eta xederik ezin emanez. AR 30.
    azpisarrera-4
    IZARIAN. a) "Izarian egina, fait conformement à la mesure" H. "Izarikoak ditut (BN-arb), izarian ditut zapeta hauek (BN-ciz)" Gte Erd 231.
    b) (Tras frase relativa). En la medida en que.
    Hil ondoan, gei diren izarian saristaturen dituelako [ustea]. JE Bur 104.
    c) Con mesura, en su justa medida.
    Langilea bai jendea, eta bere lanetik bizi zena, bainan beti neurriz eta izarian ari. Larre ArtzainE 63.
    azpisarrera-5
    IZARIAN EDUKI. Mantener en un límite.
    Plazer, gustu, gutiziak / [...] behar tu tenperantziak / izarian iduki. Monho 96.
    azpisarrera-6
    IZARI EGIN. "Izari oneizu, faites bonne mesure" VocBN.
    azpisarrera-7
    IZARIKO. (BN-arb ap. Gte Erd; H).
    a) De la medida, ajustado a la medida."Izarikoak ditut (BN-arb), izarian ditut zapeta hauek (BN-ciz)" Gte Erd 231.
    Guziek entsaiatzen dute [khoroa] / baiñan izariko batek ere ez duke. Gy 95. Zangoeri eman izariko zapatak. Zerb GH 1936, 417. Batzuk zetabe larriegia [...]. Bertzek aldiz, xehegia. Izariko zetabia emaguzu, izarikoa. Larz Senper 38. Azkenean denek hatzemaiten dute izariko zapeta (hablando de unas bodas que parecían irrealizables). DRA.
    b) Grande, espacioso.
    Etxaldeak arras izarikoa izanez, arranda gutiegi zuen haur andana baten hazteko. Othoizlari 44, 22.
    azpisarrera-8
    IZARIRA (Precedido de gen.) A la medida (de).
    Orai goibel, sarri iguzki, / idor orai, heze sarri. / Eta oro bere izarirat. Gy 141.
    azpisarrera-9
    IZARITAKO (Pl.). De la misma medida.
    Hola, ofizioetako ez zen izanen haundia ttipiarekin despare ezarria bainan oro izaritakoak bana-beste. Larre ArtzainE 166.
    azpisarrera-10
    IZARITAN.
    a) Con medida, con moderación, en su justa medida.
    Erreglatzen eta izaritan atxikiten ditü gure apetitiak. CatLan 65. Haize oro eztiak dire, uri oro aberatsak, otz ala beroa bethi izaritan. Hb Egia 31.
    b) En (a) la medida (de).
    Herrixka zenbeit bada naski bazterretan / eman ezditekenik bertzen izaritan. Hb Esk 87.
    c) En verso. "(S; Const), mesure, mètre, vers. Izaritan ezarri, mettre en vers" Lh.
    Ihurk ez dütü eretxeki [hitzak], bai izaritan ezari. Const 17.
    d) A medida.
    Izaritan bakotxarendako Beñatek egin espartina. Larre ArtzainE 99.
    azpisarrera-11
    IZARIZ (H). Con medida, con moderación. "Izariz mintzatzia bethi hobe duzu, il vaut toujours mieux parler avec mesure, en observant la modération, les ménagements et les convenances voulues. Guziak izariz, izarirekin egitea, faire tout avec poids et mesure. [...] Izariz emaitea, donner parcimonieusement, chichement" H.
    Abertitzen zaitut / andere gaztia, / izariz ar dezazun / banitatia. Bordel 72. Hekin osasunaren beiratzaile ona / bizi bethi izariz eraman dutena. Hb Esk 186. Jainkoak eman derauko gizonari arnoa, bainan izariz eta beharorduan edateko. Arb Igand 130. Jan eta edan dezagun xuhurki edo izariz. Elsb LehE 16. Badaki zentzuz mintzatzen eta izariz. JE Ber 47 (v. tbn. Hb Egia 84, HU Aurp 60 izariz mintzo). Airea epel da, baina izariz. Ib. 90.
    v. tbn. Dv LEd 85. CatJauf 93.
    azpisarrera-12
    IZARIZ GORAGOKO. Desmedido.
    Nihork ez zezaken erran haren aphaindurak izariz goragokoak zirela edo zela [Maria] hura urgulusa bat. Elsb LehE 5s. Izariz goragoko urgulurik gabe. HU Zez 67. Izariz goragoko balentriak ere egin-arazterainokoan zenbait aldiz. Larre ArtzainE 153.
    azpisarrera-13
    IZARIZ KANPO. Desmedidamende.
    Beharrik gabe, izariz kanpo, gu izan giten mundu guziaren ziriko piltzar, ezta zuzen. Eskual 18-9-1908, 2.
    azpisarrera-14
    IZARIZKO (Dv). "Qui est de mesure. Izarizko lana, izarizko jana: travail de mesure, nourriture de mesure, c.-à-d. on mérite d'être nourri suivant le travail que l'on fait" Dv.

    izari

    izari
    << istribor 0 / 0 jaiegun >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper