Harremana

    OEH - Bilaketa

    11 emaitza zanpantzar bilaketarentzat

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 hor.
    sense-1
    (gral.; Lcc, SP, Mic 5r, Urt I 6 (hortik), Lar, VocS 137, Añ, VocBN , Gèze, Dv, H (+ or)), gor (AN-erro, Ae), kor (Sal, R) Ref.: Bon-Ond 171; A (kor, or), Morf 670; Mdg 148; Lrq; Etxba Eib; Holmer ApuntV ; Elexp Berg .
     Ahí, en ese lugar. "Ay, donde tú estás, or, i aguan lekuan " Lcc. "Tómate ésa, or dek ori " Lar. "Ten ahí, eutsi or " Lar, Añ. "Apártate de ahí, ken adi ortik " Lar. "Xaque, en el ajedrez, jakea, altxa ortik, ken ortik " Ib. "Ahí está, kór dago, kór diozu, kór diok, kór dion " Mdg 148. Cf. Etxba Eib: "Or-ezpengo (or ez baengo), nombre que le quedara en Eibar a una propiedad poco afortunadamente situada. Balinguan eta Sansaburun bittartian zan Orezpengo" (cf. el mismo nombre en Murelaga, sg. A Morf 26 nota). Tr. Documentado en todas las épocas y dialectos. Los salacencos y roncaleses usan la var. kor. En DFrec hay 506 ejs.
    Orko elexaen bere gomuta izango gara. fJZ 98. Hor balego, gaztiga iro ihaurk berze guzia. E 245. Ezen baduála hor Balaamen doktriná edukiten dutenetarik. Lç Apoc 2, 14 (He, Ip, Dv, BiblE hor). Konbenturik konbentu dabilela, / or ase, eben bete bigardoa. Lazarraga B15, 1182v (cf. HOR-HEMEN). Hor Ondarrabian egondu zen ingles bati. CartEsp 464. I ezar eit'or edatera. PasqTo 33. Akhabatuko direla zuen horko penak. Ax 604 (V 388). Ortik jan ezkero [...] izanen zarazte Jangoiko beraren gisako doatsu zori onekoak. Mb IArg I 261. Ezpadezue nai Jaun onek dagien or bertan zuek illak uztea. Mb IArg II 301. Ai uso baten egoak banitu egaka igo, ta or atsedeteko! Cb Eg II 60. Baldin behiak Israelgo bideari lotzen bazaizko, hortik ageriko da Israelgo Jainkoak zehatu gaituela. Lg I 258. Zer ari zare hor? MarIl 107. Bereala or naiz. It Fab 72. Inazio or dago, beti ernai dago. Ib. 201. Hor berean sortzen dire / asko bertze gaitz traidore. Gy 74. Nor da hor? Hb Esk 58. Topau eutsan zer jana an, or edo emen. AB AmaE 293. Noiz naiden maitadein kortik, oil beztad direzionia nora biar daudan eskribitu. Mdg 141. Orko edo ango neskatilleak ezkonsari ona daroalako. Ag Kr 130. Or jausi ta emen jagi. Echta Jos 24. Nik ez dizut jarriko eskurik ez or eta ez beste iñun. Iraola 131. Ago puxka batian eta beriala nauk or. Urruz Zer 122. Aitarik or, Californian, ezpalu, emen leukake bat. A Ardi 21. Or gelditzen zerate. Ni banua. Alz Txib 90. Kantazak horgo mendi, bortu ta pentzetan. Ox 151 (v. tbn. horgo en Etcham 226, Zub 104, JEtchep 48 y Larre ArtzainE 202). Txo, ago or. Or Tormes 71. Geldi or! Otx 34. Zerk zaramazte or gora? SMitx Aranz 29. Kristauak or arkitzen du pozaldi Zuk emanda. Or Poem 539. Besteak or barruan dabiltz. NEtx Antz 36. Ik artu astoa ta or goiko etxe zar orretan gordeko dok. Bilbao IpuiB 23. Joan adi ortik! And AUzta 45 (cf. HORTIK). Zu or eta ni emen. Vill Jaink 163. Baziren hor ere eriak. Ardoy SFran 193. Gu or giñan garaiko kontuak nai ditut jarri. BBarand 55. Hortik datorkio gure artean hartu duen deitura. MEIG IV 93. Euskal literatura aztertu zuen hor Lafonek. MEIG VI 180.
    azpiadiera-1.1
    Neure biotza or daukazu, / ondo kateaz loturik. Lazarraga A16, 1184r. Rikeza andiren artean zerbitza eta ones diaitekezu Jaungoikoa gauza guziak beño geiago, kor diaudezu Job, Dabid, Abran. ZarSerm 162. Kor daukazie goardiara. Samper Mt 27, 65 (Hual kor ). Or daukazu zure gurasoen etxea, zure anai madarikatuak saldu zuana. Apaol 86. Non nahi altxatuak hor ditugu aderailuzko jauregi panpina batzu. Barb Sup V. Hor ditugu Vinson, Ulhenbeck [...] eta beste, mintzairen zeretan geien dakitenak. Zub 18. Hor dugu beraz beste berdintasun bat bi hizkuntzen artean. Mde Pr 220. Or ditugu lekuko berak idatzi zituen idazti zoragarriak. Zait Plat 6. Or ditugu gorago aipatu genituen erri primitivu direlako oiek. Vill Jaink 24. Or dago kontzientzia deritzaion ori ere. Ib. 103. Beldur edo ez, egia hor da. Ardoy SFran 92. Zure seme alabak hor daude lekuko, / zuk eman etsenplurik ez dela galduko. Xa Odol 190. Gehiago nahi baduzu hor daukazu Oinatiko Batzar ondoan argitara zuten liburu lodia. MIH 221.
    azpiadiera-1.1.1
    Or dago kontua. It Fab 67. Beste etxeok ez dagiela su artu. Or dago untzea. Erkiag BatB 12. Or dago giltza. Vill Jaink 111. Or tzion ba koxka. Berron Kijote 174. Or dago guztiz harritzen nauen koxka! (In MIH 217 ).
    v. tbn. Zav Fab RIEV 1909, 36. Enb 146. Or QA 60. Gazt MusIx 164.
    azpiadiera-1.2
    He ahí. "Ahí, enfático. Or zure ibilleren ondoria! " Etxba Eib . v. HARA HOR, HORRA HOR.
    Oiñez ezin doanarentzat / or Zanpantzar-en gurdi. Or Eus 158. Uste dezakegu are bizigabeak ere edermiñik badutela... Or arria, bere burua edertu-bearrez, aitzurdin (marmol) biurtu. Ldi IL 125. Or, ba, Aimon zure seme ta aldaska gaztena! Zait Sof 179. Or ba nire etorreraren arrazoia. Etxde JJ 123. Or Iainkoa ta Iainkoak egiñak. "Ecce Deus" . Or Aitork 159. Or, ba, or, ba, nora eldu garan azkenian. SM Zirik 41. Or ba, jauna, Rozinante emendik ez mugitzeko agindu du zeruak. Berron Kijote 218. Gure lür barnetan / jarririk hor etsaiak. Casve SGrazi 84. Or nun dakartzun erriaren mallakeri orrek zeure sendi barrura beste bat. Gerrika 186.
    v. tbn. Osk Kurl 64.
    azpiadiera-1.2.1
    He ahí (que). " Bilhatzen zutelarik, hor agertzen zaiote bera aitzinera, pendant qu'ils le cherchaient, voilà qu'il apparaît lui-même devant eux" Dv.
    Gizon batek or daroa / inozentea besoetan. Lazarraga A25, 1197v. Herioa hor heldu duk eskuetan gezia. EZ Man I 25. Gau etégun hor dabiltza / beretu beharrez herria. Monho 38. Bi xoriek liskar hor altxatzen dute. Gy 311. Hor heldu zaiok ahora zintzurrean gelditua zuen hezurra! Elzb PAd 63. Hor abiatzen dire emazteak harmen hartzen. Elsb Fram 72. Gabero or dijuaz tertuliara. Urruz Zer 42. Muniziua gastatu arte / or jardun dira tiroka. Noe 75. Ari naizela, ari naizela, / or ikusten det Txirrita. PE ( in Tx B 103 ). Hor, Laminek eskuetan hartu zuten azken harria. "Voici que" . Barb Leg 25. Mendixka batean zoalarik, bet-betan, hor, sekulako burrunba aditzen du. "Voici que" . Ib. 134. Arin, or duaz kantari. Laux AB 51. Or atera zaigu Simon, bazterka, zer-ikusi. Or Poem 546. Or ekiten diote Elizan dauden guzti-guztiok elkarren leian, velut agmine facto kantuari. Lek SClar 103. Eldu buztanetik eta or daroa Peruk etxerantza bere besigua. Bilbao IpuiB 44. Or etorri giñan aiek [baratxuri-kordak] geren lepotik zintzilik genituala. Salav 51. Peillo ikusten duaneko, or asiko zaio: [...]. NEtx LBB 177. Hor hasi zen Frantses meza emaiten... Ardoy SFran 239. Andre gazte xarmantak / hor hartzen du ezpata. Balad 139. Ankaz gora or bota dute gu / len bizi giñan lekua. Uzt Sas 39. Or bota zituan goraka tripa guziak bere nagusiaren gaiñera. Berron Kijote 202. Hor ganbaran sartu eta erakusten daut ohea. Etchebarne 78. Baztarretara begiratzeko geldituta zegoala, or azaltzen omen da zakurra. JAzpiroz 26.
    azpiadiera-1.3
    (Seguido de non, nola ). " Or nun, he ahí. Or nun dozun zeure gaiztokerixen ondoria! " Etxba Eib. .
    Bainan burua hedatzean soka-lasterrerat, hor non korapilioa barraiatzen den! Hb Egia 45. Guk lotu geuntzen buztarritzarra bota gurean, / or nun dabiltzan buztarpetuak alegiñean. AB AmaE 443. Or non datorren gure Mikaela. Apaol 27. Txakur orren bixitza / olantxe izan da, / eriyotza be or nola / neskatxak emanda. Noe 96. Pelegriñoak, besoak zabal, / or nola agurtzen zaituzten! SMitx Aranz 134. Or nun degun Ermita berria. NEtx Antz 66. Or nun asi zan gure Pernando egarriaren egarriz iturriak ez-eze errekak be agortu biarrian. SM Zirik 18. Or nola librau zan etxia. Etxba Ibilt 468. Begira or, Santxo Panza lagun, non ageri diran ogei t'amarren bat erraldoi-tzar. Berron Kijote 93.
    azpiadiera-1.3.1
    Gazte sasoikuak da / gañera lerdenak, / lanik ez eitearren or nun / sartu zeratenak. Uzt Auspoa 10, 112.
    azpiadiera-1.4
    (Seguido de barna, gaindi, zehar... ). " Zoazi hor gaindi, allez par-là, par ce chemin" Dv. " Hor gaindi iragan da, il a passé par là" H.
    [Gathabutea] hire baithan eman zien / Jaunak bere gorphutza, / hor barna ehorsten bahu / harekiñ ene bihotza! Gç 83. Eskandala izigarria / zalu zabiltza hor gaindi. Monho 38. Josta bedite gero hor gaindi oro elgarrekin. HU Zez 72. Ementxen geunden oien eztaia or zear igaro zanean. Ag G 235. Zer berri da hor gaindi? Barb Sup 10. Banua, banua ortik ziar! Altuna 85. Eztago gaua or barna ibiltzeko. Izeta DirG 27. Ezen saindu guti zen hor gaindi! Ardoy SFran 184. Iragan dut hor gaindi zonbait gau egun on. Xa Odol 231. Hor barrena ibiliko ginelakoan geunden. MIH 59. (MEIG IV 96 hortik barrena)
    v. tbn. Hor gaindi: Gy 9. JE Bur 208. Ox 29. Etcham 54. Zub 41. PierKat 48. JEtchep 61. Larz Iru 136. Or zear: A BGuzur 153. Ldi IL 81. Erkiag Arran 138. Berron Kijote 79. Or ziar: Enb 195. Etxba Ibilt 455. Ortik zear: Zait Sof 25. Lek SClar 102. Ortik ziar: Kk Ab I 34. Hor geindi: Herr 19-6-1958, 2.
    azpiadiera-1.4.1
    Elizan ibiltzea hor gaindiko paganoer etsenplu onaren emaiteko. Ardoy SFran 159. Ez naute gero ahalgetuko / hor gaindiko zonbait lilik. Xa EzinB 116.
    azpiadiera-1.5
    "Comme interjection, hor! hor! remplace le latin euge qui est tiré du grec et répond à 'bien! bien!'" Dv.
    azpiadiera-1.6
    En eso.
    Hor konforme naiz, zeharo, erabat. MEIG IX 82.
    azpisarrera-1
    HAN-HOR. Aquí y allí. v. HOR-HAN.
    An-or larrean / etzanda dauden / arkume zurien eran. Jaukol Biozk 18. Basora naiz. An-or, / goldiozko ogean, / yoan-elurte gaitzaren / ondarrak nabari. Ldi BB 108. An-or <-on>, ugin-tartean / agertzen dira arkumeak. Or Eus 391. Zaldiak an or bedarra jaten. Erkiag BatB 117. An-or, xurgatzen ibiltzen dira gurbiz-ondoetan. Ibiñ Virgil 111. Gizunak dütügü han hor / hedatü txokho denetan. Casve SGrazi 138.
    v. tbn. Enb 181.
    azpisarrera-2
    HAN-HOR-HEMEN. Aquí y allí.
    Gurago dogu, ziñopak lez il / zatiturik an-or-emen, / piztitzar ori geure amatzat / artuko dogun baño len. Enb 135. Euretatik beste asko, an-or-emen ezkontzen ziran ango neskatillakaz. Kk Ab II 184. Escala móvil deritxoen aloger aldakorra ipiñi dabe an, or, emen ugazaba batzuk. Eguzk GizAuz 150. Zergatik egon bear dezute, ta noiz arte, an-or emen zuaizti batzuek jartzen asi gabe? Munita 129. Ogia, an or emen irabazten eban. Erkiag BatB 23. Basetxe zuriak ikusten ditu an or emen. Ib. 111.
    azpisarrerakoSense-2.1
    ( han, hor eta hemen ).
    Ekatxa igaro zanean, an, or da emen, atxetan ondartzetan, itxasoan da itxas-bazterretan agertu zirean ontziko gauza asko. Echta Jos 343. Uraixe iritxi nai dot / milla ageri gauzen / eder ta pozaren gain... / [...] an, or eta emen. Gand Elorri 170.
    azpisarrerakoSense-2.2
    Berak-be, andik, ortik, emetik, bakarrik ebillenean, gogotzu kantaten ebazan Josetxogaz ikasiriko kopla batzuk. Echta Jos 311. Joaten zan andik, ortik, emetik, bein batzukaz, urrengoan besteakaz. Ib. 207.
    azpisarrera-3
    HAN-HOR-HEMENKA. Aquí y allí.
    Orain bildu ditzagun an-or-emenka, nundik-nora ibilli geran eta zer ikusi degun errez gogoraziko diguten zotz batzuek. Munita 135.
    azpisarrera-4
    HARA HOR. v. hara.
    azpisarrera-5
    EMAZU HORTIK, EMAZUE HORTIK (...). Qué va, nada de eso. Cf. HORTIK (c).
    --Ai, jauna, aldi huntan akhabo dugu aitaso! --Emazue hortik! Nere othoitzekin sendatuko dautzuet oraino! Zerb GH 1922, 479. Enuxenta, emak hortik! / Birjina jausten zerutik / Hire ophilen jateko? / Jainkoaz, ixilik ago! Ox 52. --Ez dakizu Murtuts goseturik ihesi dugula? --Emazu hortik? --Hala baita ordean! Denak haren ondotik gabiltza. Lf Murtuts 7. --Zure beha egonen niz ez bazitut bederen jenatzen edo makurtzen. --Oi, batere! Emazu hortik! Adixkideak ikus eta libro niz. JEtchep 83.
    azpisarrera-6
    HOR-HAN. Aquí y allí. v. HAN-HOR.
    Or, an, zantzulariek Leitzara bidean / eskua sarri dute belarri-ertzean. "De trecho en trecho" . Or Eus 148. Or-an entzun eta ikasi dodazan gogai-batzuk, neure bijotzaren barnetik euzkeralduta, agertu dodaz. Laux BBa 142. Sasi ta txillar zearka, or, an / zotal loretu ezea. Gand Elorri 167. Bai, or-an dabiltzanak / milla zoragarri Zutaz diñostez. "Todos cuantos vagan" . Onaind ( in Gazt MusIx 204 ).
    azpisarrera-7
    HOR-HANDIK.
    azpisarrerakoSense-7.1
    a) De aquí para allí.
    Atsegin zaie or-andik ibiltzea, oin-geldirik gabe. Ol Ier 14, 10 (Dv oinen higitzea, Ker ara-ona ibiltea, BiblE harat-honat ibiltzea ).
    azpisarrerakoSense-7.2
    b) De aquí y de allí.
    [Ipuin] batzuk neure burutik atarata. Geienak, gaiez, or-andik artuta. Bilbao IpuiB 10s.
    azpisarrera-8
    HOR-HAN-HEMEN. Aquí y allí.
    Errupiño Pipermiñ deituten eutsen or-an-emen guztiak. Bilbao IpuiB 93. Bigarren bidea zabalagoa duzu, ots, or-an-emen barreiatutako egiaren apur bereiziak aukeratu nai ditu. Zait Plat 27.
    azpisarrerakoSense-8.1
    Or, an et'emen, egari baldan, / ainbat inguma dabiltza. Gand Elorri 61.
    azpisarrera-9
    HOR-HAN-HEMENKA. Aquí y allí.
    Bitartean, or-an-emenka, opamai ondoan, adiaz beren lorraldi gorriak urrundu-bearka diardute. Zait Sof 62.
    azpisarrera-10
    HOR-HANGO. De aquí y de allí.
    Or-ango barriak ekarriaz ez eutsen ba mesederik asko egiten azeriak? Bilbao IpuiB 200.
    azpisarrera-11
    HOR-HARA, HOR-HARAT. Por ahí. "Hor harat egorri dut, je l'ai envoyé (là, vers là bas) promener" H.
    Beren herritik asko / doazi hor hara / hiri-ta gobernuko / enplegu hoitara. Zby RIEV 1908, 770. Komentu guziak hetsi behar dituztela mintzo diren gizonek otoitzka galdatzen dituztela fraideak eta serorak hor-harat igortzeko. HU Zez 101. Jaun errientek araiz ez dute hanbat gutiziarik hor-harat joaiteko. Ib. 101. Hor harat airatzen direnek orok ez balin badute hatzemaiten zorion ez diru. JE Bur 206.
    azpisarrerakoSense-11.1
    Zer dira eskuarari begiratu eta, hor harat gure auzo-herrietako mintzaia eta erdara guziak? Arb Igand 32.
    azpisarrerakoSense-11.2
    " Or-ara, orra ta ara, batera ta bestera (V)" Zait Sof II.
    Eraiki zuretzat etxe bat Yerusalemen, artan bizitzeko, ta ez iritik or-ara irten. Ol 3 Reg 2, 36 (Dv harat eta hunat ).
    azpisarrera-12
    HOR EDO HEMEN. En algún lugar.
    Haur edo hura txerkhatzen badüzü, hor edo heben izan nahi bazira. Mst III 27, 2 (SP hemen ezpa hor, Ip han edo heben, Ol an edo emen). Ez da urtherik non hor edo hemen zenbait buru galtzen ezbaita, eta aldi batzuez hainitz. Dv Lab 214. Ete da euskaldun [...] irakurtzaleren ba, or edo emen, txokoren baten? Ag Ioan 91. Beste batzuk-be, aren antzera eukezan zauriak or edo emen. Echta Jos 92.
    azpisarrera-13
    HOR-HEMEN.
    azpisarrerakoSense-13.1
    a) (V ap. A (que cita el msOch); Añ, Izt 4r). "Allí y aquí" Añ. "Vagamundo, or emen dabillana" Ib. "A cada paso" A.
    Hor emen [sic] ari predikatzen eta sendatzen. Lç Mt 9, tí. Aspaldian nabila, / hor, hebe, laztan bila. O Po 30s. Hor hemen banaturik zeudezinak elkhargana biltzea. ES 193. Astiro zagozala, badabil or emen gogoa, ez itxi esku arterik librutxu au. Añ EL1 19. [Ze ondra eukiko dau] or-emen baztarrak loituten ditubanak? fB Ic I 276. Asten dira barriro su plaustadak, / ta yagi or-emen ke-lañokadak. Zav Fab RIEV 1909, 31. Artzanorak zebiltzan gañera or-emen. It Fab 261. Igesari bereala eman zioten, eta or-emen, ara-onara zebiltzala, lau milla il ziran. Lard 150. Bitima saindua abiatzen da mendia gora, hebaindua, hor-hemen erorikoka. Dv LEd 13. [Euliak] batez ere or-emen eroritako salda-pitin ta gozo apurretan mardokiro pillaturik. Ag G 324. Or-emen sakabanatuta. Altuna 43. Berengo mallakuak jarten ziran or-emen bitxabala jagoten. Kk Ab I 116. Emengo ipuin askoren sustarrak or-emen idoroko dozuz. Vill ( in Bilbao IpuiB 5 ). Or-emen, euskal-leiaketak ugaltzen ari zaizkigu. NEtx LBB 7. Itzak badira noski or-emen / billatu bearrekoak. Olea 81. Txabola moduko batzuk or-emen pasetan genduzan. Gerrika 222. Hala ere, hor-hemen zirrituak eta tarteak agertzen dira. MEIG IX 129 (en colab. con NEtx).
    v. tbn. Izt C 8. Arr GB 71. Aran SIgn 98. AB AmaE 45. Urruz Urz 60. Goñi 107. Mok 13. Jaukol Biozk 96. Enb 43. TAg Uzt 53. Or Poem 521. Munita 72. Erkiag Arran 79. Vill Jaink 183. BEnb NereA 54. Onaind STeresa 22.
    azpiadiera-1.1
    ( Hor-hemendik ).
    Baserritarrak or-emendik azokara bidean dijoazen garaian. TAg Uzt 313. Beingoan agiri zirean or-emendik gizon ta emakume aldra batzuk. Bilbao IpuiB 236.
    azpiadiera-1.2
    (Hor-hemengo).
    Igitariak or-emengo soroetan aldraka. TAg Uzt 77. Or dituzu hotel, restaurante, bar, chófer ta amaika beste itz, or-emengo izkuntzei artuak. NEtx Nola 6. Baña illuntzera agertu ziran or-emengo miñak, ez bildurtzekorik. Gerrika 167.
    azpisarrerakoSense-13.2
    b) (Sust.; pl.). Idas y venidas.
    Maria Magdalenak or-emen guziak txit denbora gitxian egin zituen, bada, eguzkia agertzerako bigarren aldian Jerusalen-era itzuli zan. Lard 469. Beste apostoluak oartu ere etziran Judas kanpoan izan zanik; bada, apostolu galdu onek or-emenak bereala eta isillik egin zituen. Ib. 437.
    azpisarrera-14
    HOR-HEMENKA. Por aquí y por allí. "Hor-hemenka barraiatuak dire, ils sont épars çà et là. Hor-hemenka ibili gare, nous avons couru par-ci, par-là" Dv. "Or-emenka, en diversas comarcas (V, G)" A EY III 262.
    Hor-hemenka ezarriak diren gurutzek. Dh 105. Sinheste berak biltzen zituen hor-hemenka barraiatu gizonak. Hb Egia 91. Orduan huts-arteak hor-hemenka gelditzen dira xaretan. Dv Lab 366. Hor hemenka uri zerbeit egin du. Prop 1876-77, 97. Zuzen itzatzu guttun onetan or-emenka diran okerrak. A Ardi IX. Or-emenka, lore-zimel gañetan, / ingumak ari, gozo-miazketan. Ldi BB 128. Agur egiten eutsen Don Fakundori or-emenka solo-lanetan ebilzanak. Bilbao IpuiB 134. Or-emenka ostera aundietan ibili izan zan. Zait Plat 52. So-izu nola astamatsak or-emenka arpea adalka (mordo) bakanez iantzi duen. Ibiñ Virgil 45. Egunkari ta aldizkarietan or-emenka argitaratuta daukozan irakurgai batzuk. Alzola Atalak 91. Gero ta geiago, bizi-bafada arnasgarri lez, or-emenka edatuko dan jainkozko bizitza. Onaind STeresa 70. Beste zugaitz tartean, or-emenka, nik [agin] asko ikusi ditut. Ostolaiz 81.
    v. tbn. Lap V (V 1). TAg Uzt 73. Or Poem 524. Gerrika 183.
    azpisarrera-15
    HOR ETA HEMEN. Aquí y allí.
    Or da emen banakatuak agiri ziraden patxara ederreko [etxeak] . Apaol 21. Or eta emen, ibarraren zabalera guztian, [...] etxe txiki txiro ta garbiak. Ag AL 10 (60 or da emen). Len baño zoliago, biziago, nabarmenago jarrai zioten, ezker eskui, or ta emen, ongi ta gaizki. Ag G 105. Or eta emen, ai! banatuak / dabiltzan nere bertso gaxuak. Jaukol Biozk 1. Lorratzak or ta emen. Onaind ( in Gazt MusIx 153 ). Bildu dituzu or eta emen / izkutaturik zeudenak. Olea 40. Or da emen jakiten alegindu giñan postien ordaiñe zenbat oitzen zan. Gerrika 137 (ib. 115 or eta emen).
    azpisarrera-16
    HOR INGURU. Más o menos (como eso).
    Ulster: 12000 mintzatzaile edo hor inguru. Mde Pr 239. Ez baitago indoeuroparrik Europa Sartaldean Kristo aitzineko milurtekoa baino goizikago, edo hor inguru. Ib. 216.
    azpisarrera-17
    HORKO... HANGO...
    Onenbeste koltsoi, orrenbeste maindira, orko beia, ango moxala, goiko zelaia, beko iñaurkina. Ag G 41. Billa ta billa, orko baztarrak ikusmiratu, ango idi-zaiñari itaundu. Bilbao IpuiB 203.
    azpisarrerakoSense-17.1
    (Interj.).
    Gorantz tiruak, beso zartadak beerantz, orko aienea ta ango biraoa! Erkiag BatB 147.
    azpisarrera-18
    HOR KONPON. v. konpondu.
    azpisarrera-19
    HORKOTXO (Dim. de horko).
    Emengo artaldeak eztira orkotxoen irudikoak. A Ardi 3.
    azpisarrera-20
    HOR NOIZBAIT. Al fin.
    Hor noizpeit, aski laster, begiak gelditu ziren itzulika ibiltzetik eta atsegin hartu zuen Katalin gaixoak. Barb Sup 68. Muthil batek hor noizpeit salatzen dio xakurrek norapeit bethi baderamatela beren jatekoa. "Enfin" . Barb Leg 68.
    azpisarrera-21
    HOR NONBAIT.
    azpisarrerakoSense-21.1
    a) Más o menos (eso, como eso). "Hor nunbait, [...] gutxi gorabehera hortxe" ZestErret. .
    "Koziña abajo" etzekiat zer dan, baña gañerontzekoak or nonbait nik ere esango nitikek. Urruz Urz 33. Eun milla pezeta, or nunbait, eman zituzten. Munita 65. Har zazu Espasaren tomo bat eta luze-zabalean horrelakoxe bat edo milla orrialdekin (hor nonbait) izango da nere hiztegia. PMuj ( in MEIG I 95 ). Ez duela [italianoak] berdintasun hori izkribuz bakarrik lortu, ebakeran ere hor nonbait dabilela. MEIG VII 182.
    azpiadiera-1.1
    Más o menos lo mismo, algo así.
    --Gizon luze me bat bezela beaz [gariyak aurten]. Ezur asko ta aragi gutxi. --Or nunbait, jauna. Sor Bar 77. Txanpon baten gora-bera or nunbait izango al gera. Moc Damu 8. --Eztaukat etxerik eta gurasorik. --Sasikoa beraz? --Or nunbait. Ag G 321s. Eskari oien etorkizuna ta auntzaren gauerdiko eztula or nonbait ote diran. Ldi IL 21. Idorra naiz leorra, Pedrok erantzun, or nonbait bata-biok. Berron Kijote 134. Emen, batetik zigorra danean, bestetik ere or nunbait izaten da. Insausti 301.
    azpisarrerakoSense-21.2
    b) Por ahí, en algún lugar.
    Eta lo ere hor nonbeit eginen dute. HU Zez 72. Erosi or nunbait erorri dagokien txapel urdin biguñ andi bat. A Ardi 60. Lenago gure artean zeuden eta oraiñ ere or nonbait dabiltzan Agota oriek. Lh Yol 31. Hor nonbait, Lapurdin, ez dugu erranen non, bazterrak kexu ziren. Barb Sup 137 (Barb Leg 70 hor nonbeit ). Hor nunbait: Ainho ez bada, Udazubi. Ox 101. Hor nunbait kausituko duzu. Lf Murtuts 18. Lurpean, or nunbait, gordeta zegoan azi ari. SMitx Aranz 5. Billatuko zizuten or nunbait aundixkoren baten alaba. Etxde JJ 76. Or nonbait esana baitugu. Zait Plat 145. Or nunbait ba-direla eztakit nik zer zoragarritasunak. Vill Jaink 122. Zatiren bat edo beste agertu dira or nunbait. Ibiñ Virgil 23. Otzak baldin bazaude or nunbait duzu larru aundi bat. Lab SuEm 174. Or nunbait mendi-zulo batean egiña dute izugarrizko txondarra. Albeniz 16. 'Azpian', hor nonbait, 'dautzan' itxurapenen multzoa. MEIG VI 132.
    v. tbn. Hor nunbait: Const 37. SMitx Aranz 41. Onaind in Gazt MusIx 153.
    azpisarrerakoSense-21.3
    c) "Probablemente, [...] or nunbait (V)" A Morf 693.
    Eta begiko izan zitzaien or nunbait zerutarrei (iainkoei) [...] soro-zabalak gure odolarekin birritan gizentzea. Ibiñ Virgil 79.
    azpisarrerakoSense-21.4
    d) Pasablemente, no tan mal. "Konfiantzan sartu giñan geo, ta handik aurrera hor nunbait!" ZestErret. v. NONBAIT HOR (b).
    Gerritako oñaze izugarriak izaten nizkin. Lanean nenbillela, or nunbait. Baña oiera joandakoan, ezin artu gozamenik. TxGarm BordaB 61. Eguraldi onarekin or nunbait ibiltzen zan. Baña euria egiten zuanean, lokatz aundia sortzen zan. Albeniz 28.
    azpiadiera-4.1
    Oitura itxuskia dalarik, alkarri ez min ematekotan, or nonbait; ez, ordea, geren deun-izen ederrak baztartzeraño. Anab Usauri 88. a umekeritan bukatu balin badira, or nunbait! MAtx Gazt 34.
    azpisarrera-22
    HOR NONBAITEAN, HOR NONBAITEN. Por ahí, en alguna parte.
    Artuik zer edo zer or nunbaiten, da ioan adi etxera. Ag AL 25. Or nunbaiten egiñiko oial mengelak ingeles oial sendotzat emoteko. Ag Kr 100.
    azpisarrera-23
    HOR-NONBAITEKO.
    azpisarrerakoSense-23.1
    a) De alguna parte.
    Or nunbaiteko oiartzunak irriz erantzuten du. Vill Jaink 98.
    azpisarrerakoSense-23.2
    b) Regular, mediocre.
    Santxo Panzari eta Rozinanteri or-nonbaiteko olerki-jarioak. Berron Kijote 28.
    azpisarrera-24
    HOR-HONAK. "Ida y vuelta o ida y venida, decimos en bascuence orrona, idas y venidas orronak" Lar. "Orronak (orra + onak) (V, msOch), idas y venidas" A.
    azpisarrera-25
    HOR-HOR.
    azpisarrerakoSense-25.1
    a) "(Ni) más ni menos, doidoia, [...] or or" Añ.
    azpisarrerakoSense-25.2
    b) "(V) aproximadamente, poco más o menos" A. "Casi, or-or (V)" A Morf 693.
    Gu nola bizi geran Jaungoikoak daki. / Urtean bein or ortxe ziztor ta tripaki. Or Eus 370.
    azpisarrera-26
    HOR HORTXE.
    azpisarrerakoSense-26.1
    a) Ahí mismo.
    Jesus idoroteko eztaukezue zer igo Zerura, or ortxe zeuroen biotzean daukazue. Añ LoraS 70.
    azpisarrerakoSense-26.2
    b) Más o menos. v. HORTXE NONBAIT (s.v. hortxe).
    Gu nola bizi geran Jaungoikoak daki. / Urtean bein or ortxe ziztor ta tripaki. Or Eus 370.
    azpisarrera-27
    HORRA. v. horra.
    azpisarrera-28
    HORREAN. v. HORREREAN.
    azpisarrera-29
    HORRERA. v. horrera.
    azpisarrera-30
    HORREREAN, HORREAN. De ahí.
    Jagi zatez, Silvero, orrean. Lazarraga A, 1152r. Silvia, ken akit orrean. Ib. A, 1152r. Begiok irekazu gutxi baten, / eta inka ezazu orrerean / zeure sierbo onen biotzean. Ib. B3, 1154v.
    azpisarrera-31
    HORTIK... HEMENDIK.
    Aitzakia ortik, luzagarri emendik. Lar Fueros 226. Turmoiak ortik, tximist emendik / ikusirika. It Fab 141. Pik orti, pik emendi. A BGuzur 136. Zirikatu ortik eta ekin emetik. Echta Jos 196. Dirua ortik eta oiala emetik. Ag G 316. Asi yakazan eulijok kiña ortik eta kiña emetik. Otx 159.
    azpisarrerakoSense-31.1
    Ortikan zirri eta emetikan galde, aitortu eragin zioten. Apaol 98.
    azpisarrera-32
    HORTIK (Para los ejs. con el sdo. de 'de ahí' o 'por ahí', v. supra).
    azpisarrerakoSense-32.1
    a) Por eso. "Luego, de ahí. Jaungoikua oso ona da; gauza guztiak Jaungoikuak eiñak; ortik gauza guztiak onak izan biarra" Etxba Eib.
    Hortik diot Yainko zela. Hb Egia 93. Hortik, berriz ere diot Jainkoa osoki ederresgarri dela. Arb Igand 155. Hortik, Jaun kapitaina, zure erranari nere ihardestea. Ib. 150. Hortik eskualdunek Piarresi egin dioten esker berezia. JE Ber 100. Egun oietan osto ta abarrez egindako txaboletan bizi ziran yudutarrak. Ortik bere izena [etxola-yaia] . Ir YKBiz 462n. Ortik baso artako errekak ura beti neurri beretsuan eukitzea. Munita 104. Ortik, beraz, Titir-en bertsoak. Ibiñ Virgil 33n. Biotzean sartu eutson erraietaraiño, eta ateratzean, eurok erraiok zatika eroiatsazala iruditzen yakon. Ortik intziri ain aundiak! Onaind STeresa 56. Ortik pentsatzen det etzala oso argia egongo beintzat. BBarand 78.
    azpisarrerakoSense-32.2
    b) (Ejs. de valor temporal). Cf. HORTIK HARA.
    [Jaungoikoaren izatea] eta gizonarena alkarri lotu zaizkio bata bestearena izateko, biak bat berarenak izanez ortik aurrera. Inza Azalp 51. Ortik aurrerako otoitz ori Yesu Kristoren Apaiznausi-otoitza deitu oi da. Ir YKBiz 462n. Bein umeai bularra kendu ezkero, barriz, ortik aurrera ume guzti-guztien ardurea be estaduarena izango ei da. Eguzk GizAuz 41. Hortik hamahiru urteren buruan kolpe horrek behar zuen "kapitain" kuraios hortarik egin Jainkoaren soldado bat beldur gabea. Ardoy SFran 78. Zuek, ortik aurrera joka zazue bikain. NEtx LBB 8. Auzia trenkatu zen hortikan aurrera. Xa Odol 150. Ortik aurrerakoa ikas dezazuten ara: [...]. Berron Kijote 138. Ortik aurrera, neronek nai nuana egiteko denbora izango nuala. Albeniz 46.
    azpisarrerakoSense-32.3
    c) (Con imperativo). de una vez.
    --Tizana nahi duzu, Pattin, ala ura? / --Zoaz hortik, Kattalin, ez naiz yosta-gura; / Emazu berehala oilasko bat sura! Elzb Po 210. Ba, gizona, ba; bainan erdi zaite hortik; xigortua nago hemen; zer ote dukezun. HU Zez 56. Hets-kitzue hortik freradun, seroradun eskola hoik. Ib. 114. Zu... ororekin adixkide? Emazu hortik bakea. Ib. 85 (cf. EMAZU HORTIK). Utz beraz hortik auzoek Eskualdunak eskuaraz mintzatzerat. HU Aurp 214. --Zer duzu irakurtzeko molde hori zuk, jauna? --Emak bakea hortik, apho txarra. Zerb GH 1922, 479. Eian hortik ixtorioño bat, daut eskatzen irriz "Oihanarteko" andereak; iduri zait beharra baginukela, sekula ukaitekotz. JE Ber 33. Utzkitzu haurkeria horiek. Errazu zure zerbitzua nahi duzula egin, etzirela beldur. Are, iratzar hortik. JEtchep 94.
    azpisarrera-33
    HORTIK HARA. De ahí (en adelante).
    Orrela jantziak ikusten bait-ditut nik beste zenbait liburu [...] eta ortik-ara, irakurleek, arrituta, gizon eskolatutzat [...] artzen dituztelarik beren egilleak. Berron Kijote 18. Ortik-ara bere bizitze urrikalgarriaren ezin-besteari bukaera emateko. Ib. 150.
    azpisarrera-34
    HORTIK EDO HANDIK. De algún lugar.
    Norbait etorriko da, / ortik edo andik, / lagunduko dizuna / irteten emendik. It Fab 119.
    azpisarrera-35
    HORTIK EDO HEMENDIK.
    azpisarrerakoSense-35.1
    a) "Donde quiera que fueres, haz como vieres, ortik edo emendik, dakusan bezala egik" Lar. "Ortik edo emendik, dakusan legez egik (V, msOch), por ahí o por ahí haz como vieres; es decir, allí donde fueres haz lo que vieres" A (s.v. or).
    azpisarrerakoSense-35.2
    b) De algún lugar.
    Besteori diru pilloak ortik edo emendik laster irabazteko. Ag Kr 100. Edateko, ortik edo emetik, neronek aterako diat. Ag G 300. Ortik edo emendik iarriko zizun beti eztena txorrotx-txorrotx eginda. Zait Plat 90. Nunbaitetikan jana / betor sabelera, / ortik edo emendik / beteko al gera! Uzt Sas 86. Naigabe guztion artian be, ortik edo emendik eguzkiari asi ziran laño tarteren batzuk agertuten. Gerrika 109.
    azpisarrera-36
    HORTIK EGINAGO. "Ortik egiñago (V-ger), por ahí te pudras, arréglate como puedas" A.
    azpisarrera-37
    HORTIK-HEMENDIK. De aquí y de allí; por quí y por allí.
    Hainitzak iarten dire arinki iujeatzen, xoilki zeren plazer hartzen duten hortik hemendik asmuz minzatzeaz. SP Phil 344. Nik siñistuten dodaz ortik-emetik diñoezan berbak. Echta Jos 216. Ortik emendik lauko batzuk nundik irabazi. Erkiag BatB 27. Ortik emendik [...] ain polito isillean diru mortxakak eskuratzen. Ib. 158. Ortik-emendik, Europa aldetik, Gerra Nagusian atzera geratutako arma batzuk ekarri. Gerrika 59.
    azpisarrera-38
    HORTIK-HEMENDIKO. Mediocre, regular. "Ortik-emetiko (Vc), bada-ezpadako (V), de dudosa moralidad" A EY III 315.
    Gure auzoko dirudun ori zelan alangoa ta bada-ezpadakotxua ta ortik emendikoa ta guztia bearrekoa dala. A BeinB 65. Txanton bera baiño bere ortik emendikoagoa da. Ib. 59. Akerraren adarrak okerrak dira. Eta epaillearen bizarra ez izan ortik emendikoa. Erkiag BatB 195.
    azpisarrera-39
    HORTIK ETA HEMENDIK. De aquí y de allí.
    Hitz arrotz, hortik eta hemendik ebatsirik eskuarari juntatzen diotzatenak. ES 171. Asi ziran ienteak ortik eta emetik bata ta bestea esaten. Ag AL 76. Zegaittik dira ortik eta emetik entzuten direan aldarriak? Echta Jos 284. Da emen, tubuak ortik eta emendik, sueruak eta sastadak bestetik. Gerrika 267.
    azpisarrera-40
    HORTIK ETA HONA. De aquí para allí.
    Egun guztian ortik eta ona ibilli giñan. Ag AL 38.
    azpisarrera-41
    HORTIKO ETA HEMENDIKO. De aquí y de allí.
    Ortiko ta emetiko ingurumari guztiek arakatu eragin ostezan. A BGuzur 125.
    azpisarrera-42
    HORTIK HONAKO. Mediocre, regular " Len txarra bazan basua, horra hortik honeako lana bestia! " ZestErret. " Ba mutil horire hortik honeakua omen daba " Ib. v. HEMENDIK HORRAKO.
    Ortik onerako grazi baten bidez. Or QA 159. Iauna gogoz artze au ez da ortik onerako edo nolanaiko debozio bat. Ib. 157. Gure sasoia lenago etzan / ortikan onerakua. Uzt Sas 139. Egazkin-zelai zabal, polita, / ez ortik onerakoa. MMant 64. Ortik onerakoa / da Pello parea. Zendoia 110.
    azpisarrerakoSense-42.1
    " Bera (zeu...) ortik onakoa!, ¡mira quién habló!" (G, AN, comunicación personal).
    azpisarrera-43
    HORTIK HORRA.
    Komekatu ondoan gertazen da egotea Jaun dibinoa barnean atzendua bekala, dabilalaik bitarteo gogoa ordik orrat nai duen gauzetan. ' De aquí para allá' . (374)LE-Ir.
    azpisarrera-44
    HORTIK HORRANTZ. De aquí para allá.
    Zuaz ortik orrantz zeure auntz-bixarrakaz, zeure zeregiñak egitten. Otx 164.
    azpisarrera-45
    HORTIKOZ HEMENDIKOZ. "Ortikoz-emetikoz (V-m), entre éstas y las otras, de todas maneras" A.
    azpisarrerakoSense-45.1
    "Ortikoz ta emetikoz, entre una cosa y otra" (V-gip).
    azpisarrera-46
    HORTXE. v. hortxe.
    azpisarrera-47
    HOR ZERI HAGOKA. "Plantón, en la milicia, orzeri agoka, lat. jussus stare ultra assignatum tempus" Lar. No está claro si se trata de una frase sustantivada.

    hor

    hor
    << bezala 0 / 0 inaute >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper