OEH - Bilaketa

198 emaitza isil bilaketarentzat

Sarrera buruan (39)


Sarrera osoan (159)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
isilik.
tradizioa
Tr. Documentado desde Dechepare (en la forma ixilik; tbn. ixilikan e ixilika (115)). En los textos meridionales, además de ixilik, de uso prácticamente general, se documenta tbn., aunque menos, isilik . El primer testimonio de exilik es de 1537; en Lazarraga aparecen ixilik y exilik . Hay además izilik en M. Elissamburu (junto a ixilik ) y F. Irigaray (145 izil-izilik ).
sense-1
1. (gral.; VP 38r, Lar), ixilik (V-gip, G-azp, S; SP, Urt III 34, Lar <ig->, Añ, VocBN , Dv, H), isilikan (Lar), ixilikan (H), ixilika, exilik, xilik (B) Ref.: A; Lrq (ix-); Izeta BHizt (xilik); Elexp Berg (ix-); Gte Erd 170, 277; ZestErret ( ixillik ) .
En silencio. " Isillik zaude, estate callado" VP 38r. "Silenciosamente" , "tácitamente" Lar y Añ. Cf. A: "Auxilin (BN-lab), estáte callando. Es uno de los más curiosos ejemplos que conozco de falsa analogía, tanto más notable que cuanto que ocurre en la médula misma de la lengua. [...] Está sustitución de -k en -n la han extendido en Hazparren, según se ve en el ejemplo transcrito, al sufijo -ik de isillik 'callando'. Auxilin (Contr. de ago isillin) es sustitución, al hablar a una mujer, de auxilik (Contr. de ago isillik). Se dice comúnmente y se debe decir ago isillik, con quienquiera que se hable". Tr. General en todas las épocas y dialectos.
Sainduak ere ordu hartan oro egonen ixilik. E 57. Ago ixilik juduori! (Frase en una comedia castellana de 1550). ASJU 2001 (1), 274. Zuen emazteak Elizetan ixilik beude. 1 Cor 14, 34. Arren, xoriak, exilik zaoz. Lazarraga A10, 1175v. Oi, arren, jauna, ixilik bego. Ib. A7, 1171r. Abisatu behar bidean ixilik egoitea. Mat 32. Ixilik eta geldirik. Ber Trat 28v. Egon bidi [...] exilik. Cap 142. Hekin edergaillu guziak beudez ixilik zure aitzinean. SP Imit IV 3, 4. Hasperen egin ixilik. Bp II 43. Batzarre gaixtuetan ixilik egoitia. Mst III 28, 1. Isillik sufritu bear zala. Cb Eg 374. Zagoz ixillik. Mg PAb 191. Auxilik alhaba! Etch 404. Isilik egoteko eskuarekin keinu bat egiñaz. Lard 507. Ezin egotu zen gehiago ixilik. Jnn SBi 116. Bertze lauek lanak ditugu ixilik ere. JE Ber 96. Ixilik dagoenak ez dio gezurrik. Zerb GH 1936, 228. Zaudete ixilik leluorrekin Jaungoikoarren. Etxde JJ 82. Mendi goietan ixillik dago / artzaiñen txistu alaia. BEnb NereA 131. Inguruak ixilik daude. JEtchep 46. Ixillik dagonaren berririk ez da jakiten. (AN-ulz) 'Aren aotik ez beintzat' . Inza NaEsZarr 1204.
sense-2
2. (G-azp, AN-gip, B ap. Gte Erd 170; VP, Lar, Añ, A), ixilik (SP, Añ, Dv, H), izilik, isilikan (Lar). En secreto, secretamente, ocultamente. " Isillik, en secreto" VP 38r. "Clandestinamente" Lar. "Furtivamente" . "Secretamente" Lar, Añ. v. isilean, isilka.
Ene eretxian oba da goarda ditean exilik. "En secreto" . fJZ 98. Igan zedin bestera, ez agerriz, baina ixilik bezala. Io 7, 10 (He gordeka, LE estalian, Dv, Or ixilka, Ol izkutuxean). Sinagogako Dotorak / ixillik deithu ditu. EZ Noel 65. Ea ezkondu zan ixilik. "Clandestinamente" . Cap 112. Bere oldea eta abantailla ixilik bilhatzen dute. SP Imit I 14, 2 (Ch gordeki, Mst gordallüz). Ixilik hartzen. Bp I 99. Pekaturen bat ixilik <ij-> eutziaz. OA 152. Artuta nator isilik lukainkea. Acto 418. Isillik Elizan sartu. Mb IArg II 302. Badoha Yerusalemerat ixillik bezala. Lg II 199. Ixilik uztekoa ez dana. Izt C 188 (cf. ISILIK UTZI). Rakelek ere bere aitaren idoloak isillik artu zituen. Lard 39. Egiten zituen gau eta egun, izilik, bere egin ahalak gorthearen kontra. Elsb Fram 69 (162 ixilik). Ixilik bere gei gaiztoaren konplitzeko. Ip Hil 150. Aztapar ukaldia ixilik eginez. JE Bur 164. Emon ezkero ixillik saria. Enb 162. Bataioa illunabarrean eta ixillik egin zuten. NEtx LBB 29. Ixillik gordeko ebana. Etxba Ibilt 482. Jokoa naikoa ixillik egin eben. Nik, beintzat, egin da egunetara jakin neban. Etxabu Kontu 169. Konpesioko gauzak ixilik. BAyerbe 142.
v. tbn. Cb Eg III 349. Mg CC 103. FrantzesB II 40. fB Ic I app. 18. JJMg BasEsc 53. Astar II 74. EusJok II 126. AB AmaE 236. ABar Goi 30. Or Eus 235. Mde Pr 295. And AUzta 62. Erkiag BatB 36. Alzola Atalak 136. Berron Kijote 183. Ixilik: Ax 243 (V 163). Tt Onsa 138. Gç 29. He Eph 5, 12. Cb CatV 77. Oe 105. CatLan 95. DurPl 99. Mg PAb 112. AA I 603. fB Ic II 200. It Fab 94. Hb Egia 86. Bil 95. Bordel 126. Prop 1876-77, 71. Arr May 20. Apaol 45. AzpPr 98. Echta Jos 133. Urruz Zer 29. Barb Sup 138. Const 33. Lab EEguna 103. Kk Ab II 139. Laux BBa 72. Etxde JJ 42. SM Zirik 107. Anab Aprika 54. Uzt Sas 114. Berron Kijote 184. Ataño TxanKan 53. Onaind STeresa 44. Gerrika 86. Ixilikan: Zby RIEV 1908, 770.
azpiadiera-2.1
ixilik (V-gip, BN-baig ap. EI 207 ; H).
En voz baja; cuchicheando.
Utra dulzero esan begio / bere penea exilik. Lazarraga A14, 1182r. Ixilik erraiten dira [orazinoak] . Harb 283. Deithu zuen ixillik Maria bere aizpa. "Silentio" . He Io 11, 28 (Dv ixilik; Ker e IBe belarrira). Isilik berba egiten. A BeinB 51. Bazi obeagaz yaten dok ik, esan neban ixilik. Or Tormes 81. Ixillik diardue izketan. NEtx LBB 200.
v. tbn. Erkiag BatB 156. Ixilik: Hm 182. Elsb Fram 122.
azpiadiera-2.2
(Tras gen.).A escondidas de.
Zeren behin elkhargana abiatuz gero, gaitz da handik pitzten den suaren iraungitzea: eta bai halaber iendearen ixilik edukitzea. Ax 404 (V 263). Ikusi zuen harekin ez izateak egiñen zioen damua: guziarekin haren ixillik tenpluan egon zen. Mih 124. Gurasuen isillik artua. CrIc 80. Aren isilik [...] alabak eraman ziozkan. Lard 40. Nik banizün maitetto bat mündü ororen ixilik, / mündü ororen ixilik eta Jinko jaunari ageririk. ChantP 190. Aurrak aziago-ta gurasoen ixillikago dagizte beren aurkeriak. Bera EEs 1914, 85. Baiña, guzien ta batezere Flamendarren ixilik, erregiñ ark ia bere erregea bazeukan. Lh Yol 15. Ganixen ixilik, zure haurren gogoaren kontra ethorria zarela hunara. Barb Sup 88. Idekitzeko baimena eman zion [...], bere emaztearen ixilik. JEtchep 59. Gurasoen ixilik-eta, Perikok egiten zizkion Ameriketako osabari kartak. TxGarm BordaB 92. Errekarat eskapatu, Aitaren, Ottoren, ala Erramunen ixilik. Larre ArtzainE 45.
v. tbn. A Ardi 78. Ill Pill 28. Mde HaurB 16. Ixilik: Etch 238. Bv AsL 39. Alz STFer 128. Xikito 3. Ag G 127. StPierre 22. PierKat 48. Canc. pop. in Lek SClar 104. Iratz 171.
azpisarrera-1
ISILIKAKO (Lar; ix- Dv, H), IXILIKO (). Cf. isilikako.
a) Secreto.
Ez dezazula zure barnean izan ixillikako konplazenziarik. He Gudu 113. Nai dala ixilikakua, nai dala azaldauba edo publikua esaten dana. fB Ic II 188 (III 318 isilikako). Ixilikako bere gaizkiren bat. KIkG 59. Ixilikako aginduen arabera. Mde Pr 76.
v. tbn. Lard 383.
Ixilikako: Ag Kr 23. Berron Kijote 184.
b) Silencioso.
Orazio mental edo ixilikakoan. Ant ZerBid VI (ap. DRA). Isillikakoak izan arren, itz oek entzutea gauza txalogarria da. Etxeg Itzald II 157. Begitarte ederra, ixilikako gezurra. EZBB I 63.
Tácito. "Ixilikako hitza, promesse tacite" H.
Ixiltasun au ixilikako baimentzat artuta. Arr May 186.
Tenue (sonido).
Isilikako oiartzuna besterik ez zan nabari inguruan. Erkiag Arran 147.
azpisarrera-2
ISILIK JOAN. "Ixilikan joan, faire banqueroute" Hb GH 1929, 87.
azpisarrera-3
ISILIK-MAMO (ixil- A Apend). A escondidas.
azpisarrera-4
ISILIK-MISILIK (V-m, ix- V-arr, ixillik eta mixillik G-azp). Ref.: A; EI 207. Cuchicheando.
azpisarrera-5
ISILIK OSTAGARRI. "Isillik ostagarri (V-ple), a hurtadillas" A.
azpisarrera-6
ISILIK OSTUKA. "Isillik ostuka (V-ger-ple-arr-oroz-al), a hurtadillas" A. v. isilostuka.
Jaungoikoaren itza erderaz Eliza ta elixa guztietan azaltzen dabe; euskeraz, bat edo baten edo; eta orduan goizean goiztxo eta isilik ostuka legetxez. A EEs 1916, 109.
azpisarrera-7
ISILIK UTZI (ix- Dv). Dejar en paz.
Gizonak ixilik utziten baizituen ere zein bere desirén eta guthiziazko afekzionén ondoan ioaitera. Adv * 8v. Gogorki eta torpeki dagotzunari emeki egoitea, ixilik utztea. Ax 291 (V 194). Egunaz ez bada, gauaz bederen ixilik utziko gaituela. Laph 125. Hura ere ixilik utzi orde. Jnn SBi 63. Zuk, othoi, gizon horri ixilik utziko duzu. Larz Iru 62.
azpisarrera-8
ISIL-ISILIK.
a) (Intens. de isilik). En secreto.
Aen artera izan ninzan / exil-exilik koladu. Lazarraga B12 1180r. Isil isilika ta alakorik ezpaliz bezala. Mb IArg I 302. Obe litzateke isil isilik istia [pekatubak]. Astar II 148 (v. tbn. 177). Ixil-ixilik emon dautsodaz dirubak. Kk Ab I 66. Auzi izugarri ori ixil-ixilik, lurreko iñor oartu gabe gertatzen dana da. Inza Azalp 81. [Jaki] orain gordiak, aberatsari / saltzeko ixil-ixilik. MendaroTx 239. Emaztea utzi ta ixil-ixilik aldegitea erabakitzen du. MAtx Gazt 20.
v. tbn. Lard 117. Ag Serm 272. Erkiag Arran 123. Vill Jaink 57. Zendoia 116. Ixil-ixilik: Goñi 111. Laux BBa 82. Otx 83. Etxde JJ 31. Anab Poli 33. Bilbao IpuiB 202. Osk Kurl 22. Alzola Atalak 70. Alkain 37.
En voz muy baja.
Azkeneko itz au ixill ixillik esaeban, Indianoak ez entzuteagaitik. Ag Kr 145. Itoko baitzake urdi ori!, diyo ixil ixilik bazterrekuak. Iraola 66. Ixil-ixilik bi othoitz egin ziozkan. JEtchep 27. Ixil-ixilik erantzun nion. AZink 118.
b) (V-gip ap. Elexp Berg; Añ, Dv). En silencio. "Ixil-ixilik dago" Elexp Berg.
Desprezioak ez artzea ixil ixillik. Mg CC 221. Lotan legetxe, lurra egoan ixill ixillik. AB AmaE 376. Sukalde bazter batean ixil-ixilik zetzan. Etxde JJ 30. Danak ixil-ixilik, bat bezela, erne asko egongo itun. Ataño TxanKan 194.
v. tbn. fB Ic III 309. JJMg BasEsc 151. Astar II 193. Arr GB 44. Azc PB 170. A BeinB 48. Ag Kr 199. Ill Testim 21. Tx B I 223. Erkiag BatB 25. Berron Kijote 226. Ixil-ixilik: fB Ic II 236. Izt C 237. Bil 161. Goñi 113. Echta Jos 250. Ag G 101. Alz Bern 74. EusJok 22. Lh Yol 45. ArgiDL 132. Inza Azalp 54. Altuna 33. Jaukol Biozk 55. Enb 173. Ldi IL 28. Eguzk GizAuz 75. ABar Goi 67. EA OlBe 9. NEtx Antz 85. SM Zirik 34. Txill Let 24. Anab Poli 77. BEnb NereA 189. Bilbao IpuiB 264. Akes Ipiñ 17. And AUzta 149. Ugalde Iltz 17. Osk Kurl 67. Salav 83. Alzola Atalak 75. Uzt Sas 97. Berron Kijote 149. Alkain 18. Etxabu Kontu 75. Onaind STeresa 36. Larre ArtzainE 23. Albeniz 58. MEIG I 59. Ixil-ixilikan: Apaol 71.
isilik
<< isilgordeka 0 / 0 isilka >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper