OEH - Bilaketa
101 emaitza ilar bilaketarentzat
Sarrera buruan (48)
- 1 ilar
- 2 ilar
- APEZ-ILAR (apaiz)
- APO-ILAR (1 apo)
- ARTO-ILAR (arto)
- asto-ilar
- AZA-ILAR (aza)
- AZA-ILAR (1 ilar)
- ETXE-ILAR (1 ilar)
- etxe-ilar
- hilar
- ILAR-ALE (1 ilar)
- ILAR-ARBA (1 ilar)
- ILAR-BELAR (1 ilar)
- ILAR BELTZ (1 ilar)
- ILAR BERDE (1 ilar)
- ILAR BERRI (1 ilar)
- ILAR-BIHIKA (1 ilar)
- ILAR BIRIBIL (biribil)
- ILAR BIRIBIL (1 ilar)
- ILAR-ERRENKA (1 ilar)
- ILAR FRESKO (1 ilar)
- ILAR GORRI (1 ilar)
- ILAR GOZO (1 ilar)
- ILAR-HABE (1 ilar)
- ILAR HABETAKO BELTZA (1 ilar)
- ILAR LATZ (1 ilar)
- ILAR-LEKA (1 ilar)
- ILAR-LORE (1 ilar)
- ILAR LUXE (1 ilar)
- ILAR MOTZ (1 ilar)
- ILAR NABAR (1 ilar)
- ILAR-PARRA (1 ilar)
- ILAR-SALTSA (1 ilar)
- ILAR TXIKI (1 ilar)
- ILAR XABAL (1 ilar)
- ILAR XEHE (1 ilar)
- ILAR-XIXA (1 ilar)
- ILAR XURI (1 ilar)
- ILAR ZABAL (1 ilar)
- ILAR-ZERUKA (1 ilar)
- ILAR-ZURKAITZ (1 ilar)
- ISATS-ILAR (1 isats)
- MAIRU-ILAR (1 ilar)
- MAIRU-ILAR (1 mairu)
- NAFAR-ILAR (nafar)
- sasi-ilar
- SUGE-ILAR (suge)
Sarrera osoan (53)
- apaindu
- apaiz
- 1 apo
- arto
- 1 astailar
- aza
- azilar
- 1 baltsatu
- biribil
- dilista
- elar
- errekilar
- etxilar
- fresko
- gaiztatu
- ginarra
- idar
- ider
- 1 ilarka
- 2 ilarka
- 3 ilarka
- ilarki
- ilarra
- ilarrazki
- ilarre
- ilarteka
- ilartze
- iler
- illarra
- illerra
- 2 inar
- irar
- 1 isats
- kuia
- lursagar
- mailar
- 1 mairu
- maneiu
- mehe
- nafar
- saltsa
- saltsatu
- suge
- suilar
- surigar
- tratu
- 1 txilar
- 2 txilar
- usillar
- xauxixa
- xugidar
- zaku
- zerbitzatu
goiburua
kuia.
tradizioa
Tr. Atestiguado, sobre todo al Norte, desde mediados del s. XIX. La forma mejor documentada es k(h)uia . Hay además kubi en EgutKarm (1952 (ap. DRA )) y EEs , y kui en Kirikiño.
sense-1
1.
(BN-baig, S; Volt 69, H; kh- Urt V 168, Lecl, Arch VocGr , Gèze, Dv, H),
kui (AN-5vill, L, B, BN, S; Lar, Izt C 43),
kubi
Ref.:
Alth Bot 9;
A (kui, azi);
Satr VocP (kuia)
.
Calabaza. "Chilacayote, especie de calabaza, kui andi, arin bat " Lar. "Calabazate, pedazos en conserva, kui-zati onduak " Ib. "Citrouille" Dv. " Azi gaiztotik ezta khuia onik (S)" A (s.v. azi).
Khuia hori zoin zen handia. Arch Fab 217. Ezkurra eta kuia. "Citrouille" . Gy 12. Hezkurra ere aski zen khuia landarearentzat. Hb Egia 30. Hartan eraiten dute khuia hazi bat. Dv Lab 76. Pikha zazu khuia puxkaka. ECocin 4. Khuia zopa. Ib. 4. Khuia balitz erori, / aise hila nintzen. Zby RIEV 1908, 761. Khuia haziak ekharriko dautzu erain eta bizpahiru hilabetez [...] gaitzeko sasia. [...] Zer ostoak! Eta zer khuia buruak! Eskual 3-1-1908 (ap. DRA ). Ezkurrak onthu haitz abarretan, / khuiak ederrik artho landetan. Ox 115. Khuia buruak haitzen gainean, / ezkur mokorrak sasi barnean. Ib. 116. Yo eban buruz arri-mutilla, kuia balitz lez. "Calabaza" . Or Tormes 35. Kui edo kalabaza ori andi bi. Kk Ab II 117. [Gizon bat] zozoa, buru haundi batekin, kuia alimale baten heinekoa. Zub 21. Yende multxo bat kuia haundi meta baten inguruan. Ib. 70. Bertzeen kuiaren hartzea landetan. Barb Leg 70. Kuia hain gauza on eta baliosa, jende eta abere guziek maite dutena. Zerb GH 1932, 228. Zaku-ilar, kuia edo urde zenbait tratuz tratu erosia. Larre ArtzainE 136.
Calabaza. "Chilacayote, especie de calabaza, kui andi, arin bat " Lar. "Calabazate, pedazos en conserva, kui-zati onduak " Ib. "Citrouille" Dv. " Azi gaiztotik ezta khuia onik (S)" A (s.v. azi).
Khuia hori zoin zen handia. Arch Fab 217. Ezkurra eta kuia. "Citrouille" . Gy 12. Hezkurra ere aski zen khuia landarearentzat. Hb Egia 30. Hartan eraiten dute khuia hazi bat. Dv Lab 76. Pikha zazu khuia puxkaka. ECocin 4. Khuia zopa. Ib. 4. Khuia balitz erori, / aise hila nintzen. Zby RIEV 1908, 761. Khuia haziak ekharriko dautzu erain eta bizpahiru hilabetez [...] gaitzeko sasia. [...] Zer ostoak! Eta zer khuia buruak! Eskual 3-1-1908 (ap. DRA ). Ezkurrak onthu haitz abarretan, / khuiak ederrik artho landetan. Ox 115. Khuia buruak haitzen gainean, / ezkur mokorrak sasi barnean. Ib. 116. Yo eban buruz arri-mutilla, kuia balitz lez. "Calabaza" . Or Tormes 35. Kui edo kalabaza ori andi bi. Kk Ab II 117. [Gizon bat] zozoa, buru haundi batekin, kuia alimale baten heinekoa. Zub 21. Yende multxo bat kuia haundi meta baten inguruan. Ib. 70. Bertzeen kuiaren hartzea landetan. Barb Leg 70. Kuia hain gauza on eta baliosa, jende eta abere guziek maite dutena. Zerb GH 1932, 228. Zaku-ilar, kuia edo urde zenbait tratuz tratu erosia. Larre ArtzainE 136.
azpiadiera-1.1
(Lcq 91 (AN-5vill; + kuhia L)),
kuhuia (Lcq 91 (L)),
kubi (AN? ap. A),
kubia (Lcq 91 (B)).
"Calabaza, botella" A. "Calabaza vinatera" Lcq 91. "Calabaza bonetera, [...], kuhuia " Ib. 91. Cf. VocNav: "Cubiya, calabaza vinatera o de cuello (Valle de Baztán). Es voz vasca. En el valle de Bertizarana, kuia".
Hitz bat erran gogo diote sarri / beharrirat beharrirat kuiari. / [...] Hurbil zan untzi beltz hori dezagun edan trago bat edo bia. Elzb Po 206s. Emen daukazan opil bat eta ardao-kubi bat eta eroaiozan amamari. EEs 1921, 206. (ap. DRA; la ref. es incorrecta)
"Calabaza, botella" A. "Calabaza vinatera" Lcq 91. "Calabaza bonetera, [...], kuhuia " Ib. 91. Cf. VocNav: "Cubiya, calabaza vinatera o de cuello (Valle de Baztán). Es voz vasca. En el valle de Bertizarana, kuia".
Hitz bat erran gogo diote sarri / beharrirat beharrirat kuiari. / [...] Hurbil zan untzi beltz hori dezagun edan trago bat edo bia. Elzb Po 206s. Emen daukazan opil bat eta ardao-kubi bat eta eroaiozan amamari. EEs 1921, 206. (ap. DRA; la ref. es incorrecta)
sense-2
2.
(kui L? ap. A; H).Tonto, bobo.
"Il se dit comme terme injurieux de quelq'un qui montre peu d'intelligence. Zer diok, haizen bezalako khuia?, que dis-tu là, citrouille que tu es?"
H.
"Tonto, majadero"
A.
--Adixkidea, lo nagok oren huntan. --Ez hago lo, kuia, ihardesten dukanaz geroz! Zerb Artho 499. Horra zertako nihundik ez dugun buruan sartzen ahal zertako norbeiti mesprexioz erraten zaion: zer kuia! Zerb GH 1932, 228. --Ikusi duzue tonto zar hori? [...] --Eta orai guri bihurtu behar zaukula? Den bezalako khuia! J. Bazter GH 1930, 174s.
--Adixkidea, lo nagok oren huntan. --Ez hago lo, kuia, ihardesten dukanaz geroz! Zerb Artho 499. Horra zertako nihundik ez dugun buruan sartzen ahal zertako norbeiti mesprexioz erraten zaion: zer kuia! Zerb GH 1932, 228. --Ikusi duzue tonto zar hori? [...] --Eta orai guri bihurtu behar zaukula? Den bezalako khuia! J. Bazter GH 1930, 174s.
azpisarrera-1
KUIA-SALTZAILE.
"Calabacero, kuisaltzalle" Lar.
kuia
-
kuia. Tr. Atestiguado, sobre todo al Nor...
-
1. (BN-baig, S; Volt 69, H; kh- Urt V 16...
-
(Lcq 91 (AN-5vill; + kuhia L)), kuhuia (...
-
2. (kui L? ap. A; H).Tonto, bobo. "Il se...
-
KUIA-SALTZAILE. "Calabacero, kuisaltzall...
<< 1 isats 0 / 0 lursagar >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
