Harremana

    OEH - Bilaketa

    449 emaitza guzti bilaketarentzat

    Sarrera buruan (23)


    Sarrera osoan (426)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    deun.
    sense-1
    (V-arrig sg. EI 331; Bera).
    (Adj.) santo, sagrado, sacro; (sust.) santo. (Neol. creado por AG en 1895, de deunge, seguramente a partir de van Eys, cf. NeolAG). "La forma paralela del actual adjetivo don o done (san, santo) es evidentemente deun. Lo deduzco del vocablo bizkaino deunge, que también, aunque menos frecuentemente, se dice donge, y significa 'malo'; su etimología es claramente deun-ge, que viene a ser tanto como 'in-santo, in-bueno'. [...] empleo la forma deun con preferencia a la don, porque con ésta, el vocablo pudiera parecer el mismo don español, que no tiene relación con él" AG 808, n. 2. Cf. A EY I 285s para una discusión sobre el origen y el presunto uso incorrecto de don y deun. v. done, santu.
    Tr. NeolAG da cuenta de su temprana utilización (ya en 1899) en la prensa nacionalista; sólo documentado en textos meridionales, comienza a aparecer en nuestro corpus a comienzos del s. XX; no es raro encontrarlo glosado con santu. Su uso disminuye en la 2.a mitad del siglo, manteniéndose mejor junto a nombre propio. En DFrec hay 13 ejs.
    Batzarrak autu zinddun / bizkattarren Zain Deuntzat (1896). AG 1010. [Bagilla] 25 barikuba. Josuren Bijotz Deuna (1896). Ib. 997. Erri guzia igo zan illdakoen urira, zuatz tartean izkutatzen zan lur deun artara. Muj RIEV 1907, 208. Idazti Deuna (Eskritura Santua). Ayerb EEs 1914, 237. Erruketxe deunekuai egin dautzon lez, sorozpena ta laguntzea geitu daion. ForuAB 93. Deun (santu) ixateko bidian. Kk Ab I 10. Kristiñauok Gurutze Deuna dogu ezaugarri. KIkV 6 (KIkG 3 Donea). Deunaren aurrean auspezturik. Belaus Andoni 16. Ostiral-deun arratsaldean. KIkG 20. Zeruan dauden santu, done, deun edo zorioneko doatsuaz. Inza Azalp 102. Goiko Jaunaren ixen deuna. Enb 39. Zelaira dua neskatxa / mattasun deuna gordetan. "Un sagrado amor". Laux AB 19. Ostiral Deun eguna. EAEg 26-3-1937, 1367. Etzan asiko orru ta karraxi areto deuna zalaparta bizi biurtuz. Etxde AlosT 95. Zenbait aldiz etorririk naiz baseliz ontara deunari zuen alde eskatzeko. Etxde JJ 262. Deun ixen ta usain onagaz [...] il zen. Akes Ipiñ 9. Agurtza Deuna edo errosarioa. Osk Kurl 55. Meza Deuna laguntzen. Gand Elorri 108. Yuadi ortik eta itxidak / bake deunian bizitzen! BEnb NereA 78. Atozte ona, lagunak, / Apolo-talde deunaren zoruna / zeratenok. "Del Apolíneo sacro coro". Gazt MusIx 85. Gernikan degun Aritz deunaren / bertsolari yaioari. NEtx LBB 284. Deun onen amaren etxea izandako torrearen aurrean. Etxabu Kontu 29.
    v. tbn. GMant Goi 49. Garit Usand 51. TAg GaGo 49. Zait Sof 168. SMitx Aranz 122. Erkiag Arran 35. MAtx Gazt 22.
    (Con reduplicación intens.).
    Yosuren izen deun-deuna. GMant Goi 49. Josu ta Miren / Deun-Deunen Bijotz gozuak. Enb 101. Irutasun deun-deunaren galtzarrean. Onaind in Gazt MusIx 147.
    (Con nombre propio). Aunque al parecer Arana Goiri lo emplea siempre antepuesto (cf. NeolAG), en los textos es muchísimo más frecuente pospuesto (cf. Onaind EEs 1927, 122, que critica Deun Andoni); sólo lo hemos encontrado ante el nombre en Anabitarte y Oskillaso, mientras que Enbeita, Kirikiño y Lizardi emplean ambas posibilidades. "Miren Deuna, Santa María" BeraLzM.
    Zeru-gotik, / Deun-Iñaki, / jabon ba / Bizkaia! (1896). AG 1010. Paul deunak ere ori esan nai duala dirudi. JBDev 1919, 165. Maria Deuna, gutzaz eskatu. ArgiDL 113. Donostian. Iñaki Deunaren irarkola. Muj PAm 3. Deun Agateren sari ederrak. Enb 89. Agate deunaren abestiak. Ib. 90. Paduako Andoni Deun miraritsuagana. Kk Ab II 142. Bilboko Deun Yakoba elexan. Ib. 73. Otoitz bat zuzendu dezaiogun Iñaki Deun, euskaldunen Zaindariari. Ldi IL 141. 1930gko. Deun Iñaki egunean. Ib. 133. Martin deunaren baseliza. JMB ELG 104. Bediako Jon Deuna-ko apaiz-buruak. EAEg 2-5-1937, 1599. Au Ordizia-Billafranka errian, Isidro Deuna deritzan etxaldean dago. Munita 100. Lañoakatik ezagutzeko tankeran agiri ziran Deun Mikeleko ta katedraleko erpiñak. Anab Poli 52. Santiago edo Yakobe deunaren obira. Akes Ipiñ 11. 1960gko. Iñaki deunaren egunez. Zait Plat 3. Deun Andoni Urkiolakora. Osk Kurl 42. Salamankako Agustindarren Petri deunaren konbentuan. Gazt MusIx 57. Laktantiu eta Agustin deunak ere Jainkoak eragindako poeta gurentzat artu zuten Bergili. Ibiñ Virgil 42. Zeru goitikan onuntz begira / dago Iñazio deuna. Uzt Noiz 23. Deun Andoniren eliza ondora. Etxabu Kontu 171 (ib. 73 Balentin deuna). Gure erriko Pedro Deunaren / eleizan bateatua. FEtxeb 82.
    v. tbn. Belaus Andoni 17. Inza Azalp 152. Altuna 90. Lab Y 1933, 193. Or BM 120. Eguzk GizAuz 107. Etxde JJ 201. Txill Let 123. Gand Elorri 135. MAtx Gazt 102. Alzola Atalak 86. BasoM 54. Onaind STeresa 54.
    azpisarrera-1
    ARNAS DEUN. v. arnasa.
    azpisarrera-2
    DEUN-EGUN (Día del) santo, día onomástico.
    Ta esan Bonetari beren Deun-eguna / zorunak opalduaz ospatukogula. Enb 132.
    azpisarrera-3
    DEUN GUZTI. Todos los Santos. v. DEUN ORO.
    [Azilla] 1 astelena.- Deun Gustijen Jaieguna. (1897). AG 1006.
    azpisarrera-4
    DEUN-IRUDI. "Imagen, escultura de santo" BeraLzM.
    Etxe batzuetan berriz, ortarakoxe [oñaztarretatik zaitzeko], deun-irudien bat atera oi dute. JMB ELG 83n.
    azpisarrera-5
    DEUN IZEN. Nombre de pila.
    [Izengoitiek] geren deun-izen ederrak baztartzeraño. Anab Usauri 98.
    azpisarrera-6
    DEUN-IZENDEGI. "Santoral" BeraLzM.
    Deun-ixendegi euskotarra edo deunen ixenak euskeratuta. AG (tít. de una obra editada en 1910).
    azpisarrera-7
    DEUN ORO (Bera). Todos los Santos.
    Deun Ororen Jaieguna. (1898). AG 1620. Deunoro eguna. GMant Goi 104. Eta Deun oro... / Jainko Ber-bera / aren aurrian / apal-apalki makurrik. Enb 100.
    azpisarrerakoSense-7.1
    (Como nombre propio). "Santos, (gixonena) Deunoro, (emerena) Deunorone " AG 1626.
    Mixio artan bi lekaide zeuden, bata Aita Deunoro eta bestea Aita Luis. JAIraz Bizia 68.
    azpisarrerakoSense-7.2
    Deunorotxo zeruan.Enb 95 (tít. de una poesía).
    azpisarrera-8
    GOGO DEUN. v. gogo.

    deun

    deun
    << desgrazia 0 / 0 deus >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper