OEH - Bilaketa

227 emaitza esaera bilaketarentzat

Sarrera buruan (6)


Sarrera osoan (221)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
peitu.
tradizioa
Tr. Documentado en Detchepare, Leiçarraga, Oihenart y en algunos autores meridionales modernos.
etimologikoa
Etim. De lat. defectu, con intermedio de *beitu.
sense-1
1. (SP, A (que cita a O)) .
(Sust.). " Peituia, eskasa" SP, que cita a Lç. "Falta, carencia" A. Cf. feitu.
Supli lezanzát zuen ene baitharako zerbitzu peitua. 'Défaut' . Phil 2, 30 (He zuen aldetik eskas nuen zerbitzua, TB zuen zerbitzuaren falta ene alderat ). Abre guziak, zein bere legean beharra zutenaren peituia ezaguturik, hari aiuta eskez bezala zaizkan. Adv ** 1r. Ezagutze hunekin konfortatuak erideiten gara tribulazionean [...], abundos eta bihotz onetako, paubrezian eta peituan. Ib. ** 8v. Aberats naiz eta ontasunez gaindi egina eta ez dut deusen peiturik. He Apoc 3, 17. Eztozube aurrerantzian be dirubaren petturik ixango. Otx 143. Emakume onek, ordea, pixua gizenetan daukana, ariurrian falta dau, jenioan dau utsa, peitua. Erkiag BatB 132.
sense-2
2. (Dv y H, que citan a Dechepare) .
(Uso pred.). En falta, careciendo. Cf. PEITU IZAN.
Amorosek badagite behin bere nahia, / handiago jiten zaie berze nahikaria; / ezi ukhen behin ere bere konplimenduia; / bethi peitu deramate bere mende guzia. E 93.
sense-3
3. (Vb.). Estar falto de. v. infra PEITU IZAN.
Bizi dudan bizitz au / biziaz peitzea daike. "Esta vida que yo vivo es privación de vivir" . Gazt MusIx 231.
azpisarrera-1
BIZAR-PEITU (A). Imberbe.
Gizon bizar peituti, eta emazte bizarzuti, ihes-egik nola kozuti. "Homme qui n'a point de barbe" . O Pr 193 (tbn. en Mg PAb 172). Ez dakit beltza edo zuriya dan; bizardun edo bizarpeitua. Inzag Kabuxak 116.
azpisarrera-2
PEITU IZAN (Dv, H (L, BN, S), A), PEIT IZAN, PEITA IZAN (Lar H) Tr. Hay peit izan en Olabide, Zaitegi (en éste junto a peitu izan ) e Ibiñagabeitia. La forma de futuro es peituko en Zaitegi y Orixe. a) (Intrans. unipersonal; precedido de gen.). Tener falta de, estar falto de. "(Te) falta una cosa,gauza baten peita aiz, zera " Lar. "(Una cosa has) menester,gauza baten peita aiz, zera " Ib.
Gauza baten peitu aiz. Mc 10, 21 (He, TB gauza bat eskas duzu, IBk falta zaizu). Eta baldin anaiea edo arrebá billuziak badirade eta peitu eguneko bitanzaren [...]. Iac 2, 15 (He eta peitu eguneko bizikaiaren; TB eta falta badute [...] premia dutena). Ez naiz minzo deusen peitu izanez. Phil 4, 11 (He ez dut hau erraten deusen behar izanez, Dv zerbaitez eskas banintz bezala ). Lessing jaunak dio oraingo izkuntza berriik esaera eder orien peittu direla. Or LEItz 36. Ezina eta oigabezkoa iduri zitzakidan, alako zaldun ona gizon yakintsu baten peitu ote zen, egite arrigarri oriek idazteko. "Que a tan buen caballero le hubiese faltado algún sabio" . Or RIEV 1929, 6.
azpisarrerakoSense-2.1
(Con el compl. en gen. pospuesto).
Zuen anaia bat edo zuen arrebat bulhuziak badire eta peitu eguneko bizikaiaren. He Iac 2, 15.
azpisarrerakoSense-2.2
(No precedido de gen.). Ikhasi dut ase izaten eta gose izaten, eta abundant izaten eta peitu izaten.Lç Phil 4, 12 (He gabea pairatzen, TB izaiten eskasian). Gerthatu izan zen gosete handi bat herri hartan eta [seme gazteena] hasi zen peitu izaten. He Lc 15, 14.
azpisarrerakoSense-2.3
Aski du hon & errekeitu, etxean deus eztenak peitu. "À qui rien ne manque en sa maison" . O Pr 45.
"Bajar, disminuir, faltar, desprender" A, que cita el ej. de Oihenart.
Nik zupertuz, / badut gertuz / maitazarre zugana, / zer profeitu, / balin peitu / bazara zu nigana? O Po 3.
b) (Intrans. unipersonal de 3.ª persona). Faltar.
Eta konpli dezagunzát zuen fedean peitu dena. Lç 1 Thess 3, 10 (He zuen fedeak eskas dukena, IBk zuen fedeak falta duena). Bihia peitu den etxeko gauza guziak dira saltzeko. "Où la provision de grain manque". O Pr 100. Zer gaitz peit da? '¿Cuál de los crímenes está ausente?'. Zait Sof 98. Oso egun gutti ziran peitu mahasketa arorako. Or Aitork 212. Ez da emen besterik peit. Ibiñ Virgil 56.
c) (Intrans. bipersonal). Faltar, estar falto de, tener falta de. "Peituko zaio hatsa, l'haleine lui manquera" H.
Gure otoitz eta oroitzik etzaio peituko. RIEV 1931, 641. Baña, oiei, poza peitu bazaie [...]. 'Si de ello está ausente el gozo'. Zait Sof 193 (v. tbn. 153). Lenik genekinari ezer etzitzaion peit astuna izateko: oriei zer areago erantsi bear? Ib. 92. Bizitzeko lain eskuarterik ez zaie peituko. Ib. 97. Ez dezaket negurtu zeinbait peitu zaidan aski dan maitasunerako. Or Aitork 384. Ianez ez gera ugariago; ez ianez etzaigu peituko. 'Ni porque no comamos tendremos falta'. Ib. 281. Yaubek larratzen nau; eta ezer ez zait peit. Ol Ps 23, 1 (BiblE ez zait ezer falta). Esne berririk etzait peit, ez udan ezta neguan ere. Ibiñ Virgil 34.
d) (Trans.). Tener falta de, estar falto de.
Ale bakanak dakartzi / bide gañeko mâstiak, eta / ortziak peitu du iguzki. 'En el firmamento falta el sol'. Ldi BB 146.
e) (Ejs. sin auxiliar). "Peitutzea, peitu, peitutzen, faire défaut, manquer. [...] Indarrak peitu eta ezin xutitu ere zen, les forces lui ayant fait défaut, [...]. Bihia peiturik, le grain ayant manqué" H.
Ban' are dutenek beteginzarretan / ezarten lan hura, gehiago bute, / ezenez ezkasik utziten balute / ed' urhent-peiturik zenbait eretzetan. O Po (ed. Michel), 249. Kanta nai, nai alper: mintzoa / peitu, miñak bear-eztigai gozoa! 'Faltábame la voz, el lenitivo que mi deseo pedía'. Ldi BB 162. Ezeren peitu ez, eta billa. "Quaerens, cum nihil desit tibi". Or Aitork 12. Nun zaudete zuek, / euskaldun hilak. / Baso ertzeko bidez, / hilobi baten peitu, / eusko izan hobena / garbitzen, / urtezko gabetan / erromes, / lurpe baten / pakea galdurik? Azurm HitzB 39.
azpisarrera-3
PEITUZ. a) Por falta de.
Jirofleiak, uda beroan, / ur-peituz lehenik ximaltzen / baitir' eta net gero galtzen. O Po 51s.
b) (Dv, H). "Peituz ematea, donner chichement. Peituz enplegatzea, employer avec ménagement. [...] Gauzak peituz erabiltzea, ménager les choses" Dv. "Avec mesure, ménagement" H, que cita el ej. de He.
Pratika hauk aproposki eta pheituz enplegatuak ez direnean ez dire baliatzen izpirituaren nahasteko [...] baizen. He Gudu 145s.
peitu
<< ozen 0 / 0 pelat >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper