Harremana

    OEH - Bilaketa

    227 emaitza esaera bilaketarentzat

    Sarrera buruan (6)


    Sarrera osoan (221)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 txantxa.
    tradizioa
    Tr. Documentado al Sur en Ochoa de Arin, Zuzaeta, Cardaberaz (v. infra TXANTXAN y TXANTXETAN) y en textos de los ss. XIX y XX, aunque apenas hay ejs. guipuzcoanos de la 1.ª mitad del s. XIX (sólo en Echagaray; v. infra TXANTXETAKO). Es especialmente frecuente su empleo en las exprs. txantxetan y txantxetako. Al Norte sólo se encuentra en Lafitte y Mirande. Además del gral. txantxa, hay txanza en Ochoa de Arin y Zuzaeta, txantza en fray Bartolomé (junto a txanza ) y Aresti, y xantxa en unos versos alto-navarros septentrionales (Auspoa 97, 28), Mirande y Lafitte. En DFrec hay 21 ejs. de txantxa y 2 de txantza, todos ellos meridionales.
    sense-1
    1. (V, G, AN; Lar, Añ, Hb (<ch->), Zam Voc), txantza (Añ; -nz- Lar), xantxa Ref.: A; Etxba Eib; ZestErret .
     Broma, chanza. " Apropos esan zetsan, baña bestiak ez eukan txantxetarako gogorik eta benetan artu eban " Etxba Eib (cf. ib.: "Txantxa-zelaixa, lugar de juegos. Egunero, Txantxa zelaixan eukitzen genduan eskolia, Jose Gisasola zanagaz ). " Kontu horrekin txantxaik ez " ZestErret. En AxN se explica iokolairiz (313: zenbait hitz iokolariz eta dostailluz) por txantza. Cf. MEIG VII 130: "Adibide batzuek jarriko ditut [...] zenbait hitz garbi niretzat: arima, arku, [...] tratu, triste, txantxa, umil". v. IPUIN-TXANTXA.
    Txanzia da, borondate deungarik ezneukan, esaten dabe. Zuzaeta 143. Asten da gauza txikietatik [...], bekatu arineetatik, esaterako [...] txantxa bat, ta beste onelakoak. Añ LoraS 107. Aragi ikuste ta erakusteak, pensamentu ta deseo gaistoak [...]. Txantxak al dira ta ezerezkeriak bekatu andi lotsagarriok? Añ MisE 140. Disimuletan eban edo berba jokolariz, txantxaz, irri barre solasezkoz edertuten eban. Añ GGero 233. Orrelako berbaldi edo txantxa loijetan zagozala [...]. Astar II 146. Sermoeetan esaten dana, txanzatzat ta barregeitzat artutia. fB Olg 53. Itzaltsubagua, ta txanza gitxiren zalia gaiti [dino] gogorra, ta odol txarreko bijotza daukana dala. fB Ic II 223. Eztegubetan oidirian berba, txanza, eskuka, dantza, ta pandango [...] lotsagarrijakin. fB Ic III 339. Ez dago eriotzako horduban txantxarik. JJMg BasEsc 284. Nik orla naia obratu, / txantxa dala ez pentsatu, / zutzaz naiz enamoratu. Bil 85. Ez da bada txantxea, baldresa zan oso. AB AmaE 234. Orain nere txanda da, / baña txantxak puera, / lau arruako erbi bat / jateko bagera. Sor AuOst 104 (82 txantxik ). Arrautza oiek eman dizkate / batitu edo nastuta, / eskusa gabe gaxuak artu, / gosiak txantxik eztuta. Ud 69.
    ( s. XX) Saldukeria deklaratua / txantxarik gabe benetan. Bertsol 13-12-1931, 75. Batzutan xantxa edo murrika pollikixko bazerabilan bere buruaren lepotik. Lf ELit 305. Hau da patuaren burla, asturuaren txantza eta trufa. Arti Ipuin 79. Gaur eguneko jokera auxe / ez uste danikan txantxa. Olea 42. Bere txantxetatik egiazko txarrak jasotzen zituala ikusirik [...]. "De sus burlas" . Berron Kijote 227. Erronka eta txantxa / ardo aren gisan. Ayesta 19.
    sense-2
    2. " Xantxa, bruit et cris que soulèvent une nouvelle fâcheuse, des prétentions outrées ou quelqu'autre sujet de mécontentement" Dv.
    azpisarrera-1
    TXANTXAN (txantxaan V-gip), TXANZAN.
    Bromeando, de broma, en broma. " Txántxaan esan, txantxíetan, en broma" Iz ArOñ (s.v. txantxéetan ). v. TXANTXETAN.
    Konbersazioan edo itzegite ordinarioan, naiz kortesian naiz txanzan [tratatu] . OA 140. Barre egiteko esan neban; txantzaan esan neban. fB Ic II 176. Txantzan ta barre egiteko izan arren bere, pekatu mortala da [...] guzurra esatia, pedeko egijen kontra. Ib. 176. Iduritu zitzaieten txantxan bezela itz egiten ziela. Ur Gen 19, 14 (Ker, BiblE txantxetan; Dv trufakerietan ). Ez da benetan izan, / baizik eta txantxan. Zendoia 110.
    azpisarrera-2
    TXANTXARA.
    " Txantxára, en bromas (R-is)" Iz R 405.
    azpisarrera-3
    TXANTXAZ.
    De broma, en broma. v. TXANTXETAN.
    Zelebrátzea txántxas bekála ta sendagállas bere gaizki egina. LE Urt (ms.) 11v. Ez naiz txantxaz ari / eta, Joxe Mari, / zaldi gaixoari / nai aña janari / eman zaiozu, ea / jartzen dan lori. Bil 41. Berba egiten ebala txantxaz eta lotsabagerijagaz [...] antxiñako leku orren ganian. (1864). BBatzarN 209. Amar baso debalde / dituenak sartu; / txantxaz ere ez dizu / ardit bat pagatu. Iraola 60. Ala ere, maite det; / ez nabil txantxaz. Zendoia 207.
    azpisarrera-4
    TXANTXAZKO .
    (Adnom.). De broma. v. TXANTXRETAKO.
    Bada guzur txikia ta txantxazkoa dala bere, beti da bekatu mortala. Añ EL2 136.
    azpisarrera-5
    TXANTXETAKO (V-gip) Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg .
     (Adnom. de txantxetan ). De broma, de tomar a broma, a risa; de mentira, simulado. " Txantxetakua, de broma, simulado. San Pedro egunian, ogetalau ordurako izaten zan txantxetako alkate erriko barregarriren bat " Etxba Eib. "De ficción, de comedia. Sin. txantxetakua " Ib. (s.v. apropozkua ).
    Esanik guzur txantxetako bat, murmuraziño gitxi bat. Añ LoraS 109. Txantxetakoak balira legez artuten dira [zortzigarren ta bere urrengo mandamentuak] . Añ MisE 140. Karlos odolgiroa, / zital arritua, / zori ordu gaitzean / mundura sortua: / errege txantxetako / madarikatua. Echag 161. Badakizu esaera dala, lapur famatua izateko, Amezketan jaio, Zaldibian azi, ta Ataunen bizi. --Aitu izandu det, jauna, neronek ere txantxetako esaera ori. Sor Bar 83.
    ( s. XX) --Benetakoa alda Malentxoren asmoa? --Bai, txantxetako gauzarik eztu orrek. Ag G 307. Bere soldaruzkako bizkar-zakelarekin jarriko dit txantxetako korkoxa, ta Jenarok egiya dala usteko du. Alz Txib 94. --Ez ezazu orrelakorik esan! --Ez, ez. Ez dira txantxetakoak osasunarekiko gauzak. TAg Uzt 120. Basamortura joateko asmoa txantxetakoa ez zuala esan zion. JAIraz Bizia 63. Eta ondotxo zekian baita, Teatro artako triste-aire guztia txantxetakoa zana. Lek SClar 142. Gizasemeen erabagiai irri ta barre egitea, orraitio, ez da txantxetako zera. Erkiag BatB 201. Txori danen errege / batzarrak autue, / ez dok txantxetakoa / txepetx txikitxue. BEnb NereA 125. Zivilizatuen artean beintzat, pesimistak nekez izan oi dira arras zintzo eta jatorrak. Erdi-txantxetako pesimistak dituzu geienetan. Vill Jaink 137. [Jakizu] nere zurekingo jardunak txantxetakuak izan diran eta barre eraitteko! Etxba Ibilt 477 (464 txantzetako ). Aren erantzuna etzan txantxetakoa izan. Alkain 102. Zuen lana ez baita txantxetakoa; lertzen baitzerate. Ataño TxanKan 11. Txantxetako edo itxurazko arte hau bereizgarri nabari batek salatu izan du [...]: ihes-nahiak. MIH 363. Ez dakit esana nahikoa izango den nere lana [...] txantxetakoa dela aditzera emateko, erdi-txantxetakoa behintzat: testu finkatzea izan beharrean, ez da testu "finkatzea" baizik. MEIG V 71. Bertso auek ez dirala txantxetakoak izan. Naigabe garratz asko sortu izan dituzte, ta negar ugariak ixuriarazi ere bai. MEIG III 96.
    azpisarrerakoSense-5.1
    Zinetan mintza nadin, txantxetakoak alde batera utzirik. MEIG VII 47.
    azpisarrera-6
    TXANTXETAN (V-ger-arr-gip, G-azp-bet, AN-gip; VP 14v), XANTXETAN Ref.: A; Totor Arr; Garbiz Lezo 56; Zt; Iz ArOñ ( txantxéetan ); Etxba Eib; Elexp Berg; ZestErret .
     De broma, en broma, sin seriedad, para divertirse. "Adrede" VP (parece tratarse de error o traducción inexacta; cf. apropos ). " Txantxetan izanda bere, etxako zarragoari ziñurik egin bear (V-ger), aunque sea en chanza, [...]" A. "De bromas. Beti sabis txantxetan " Totor Arr. "De broma, en juego, divirtiéndose. Txantxetan esandako gauzia, benetan artu eban, lo dicho en broma [...]. Txantxetan genbizela, eskuturra apurtu eban, estando jugando [...]" Etxba Eib. " Txantxetan ibili, andar de broma. Bata txantxetan ebillen, baña bestia benetan " Ib. " Txantxetan ibiltzia gustatzen jako " Elexp Berg. v. TXANTXAN, TXANTXAZ.
    Txantxetan esan oi da [...] Jaungoikoak Paradisuan Adan gure Aitari euskeraz: Adan non zera? esan ziola. Cb EBO 6. Jokolari batek interes baga, txantxetan, irabazteaz probetxurik eztabenean bere ez kalterik, orrez guztiaz, atsegin artzen dau irabazteaz. Añ GGero 326. Iru modutakua da guzurra. Bata da txantxetan eta barre erazoteko esaten dana. Astar II 182. Txantxetan, burlaz edo jolasian bada bere. Ib. 57. Askotan bazabiltz / aekaz [neskekaz] txantxetan / gorputz-arimako ondasunak / kenduko deutsuez danak. Zav Fab, RIEV 1907, 539s. Patxi! Edo txantxetan abil edo erotu egin aiz. Apaol 83. Beorri gaboneko umoriekin etorri da ta txantxetan dabill. Sor Gabon 45. Txantxetan daroazuz egunak kalean, / diñozunez ondo lo egiten gabean. / Espiriturik zara aiñ alegerea, / dirudizu udako gois laño bagea. AB AmaE 261s. Gazteak ondoren zeraman biziera onak txantxetan etzebillela eta ziñez [...] ondu zala [...] erakutsi zuen. Arr May 86.
    ( s. XX) Txantxetan batu ete gaittue alkarregana? Echta Jos 196. Txantxetan bederik gezurrik esan al dezu? ArgiDL 28. Ez dudarikan izan, / txantxetan ez naiz ai. MendaroTx 417. Etzakela ori txantxetan ere esan. ABar Goi 45. Ezta txantxetan eta arinkeriz artzeko lana. NEtx Nola 31. Benetan al diok ala txantxetan ari aiz? Etxde AlosT 73. Txantxetan ere poxpolorik ez bota basoan. Munita 138. Juanbeltzek ez zuan beñere parrik egiten. [...] Juanbeltzekin ez zan txantxetan ibiltzerik. Anab Poli 17. Erreboluzioa eztela egin txantzetan ibiltzeko, baizik pobrearen bizi moldea hobetzeko. Arti Tobera 265. Toberan txantzetan eta burla burlaka Beñatek asmatu zuen egintza. Ib. 272. Begira, neska, nirekin artez ibil. Eztut nik txantzetan ibili nahi. Horregatik gauzak argiro esanen dizkitzut. Ib. 288. Ez naiz txantxetan ari: ba-da ori ere esan duenik. Vill Jaink 64. Ohar ezazu eznabilela txantxetan, eta semea hilterik nahi ezpaduzu [...]. Osk Kurl 28. Urte juanen pixu astuna / eta biotza penetan, / Arantzazuko gure aitona / ez da egongo txantxetan. BEnb NereA 85. Ez txantxetan jardun nerekin! Azkeneko aldiz! Zer dago bidoi auetan? Lab SuEm 186. Gauza serioa da txantxetan artzeko. Zer da au guztia? Ib. 203. Erantzun zetsan andra ziraunari barrez-barrez, txantxetan artu baletza letz. Etxba Ibilt 487. Ez naiz ni txantxetan ari. "No me burlo yo" . Berron Kijote 227. Etzekit benetan edo txantxetan ari aizen. Ataño TxanKan 95. Orren ondoren gustatu jakon / beste andre bat benetan, / itz gozoakaz beregantzeko / ibilli gabe txantxetan. Ayesta 103. Presondegian eduki zutela. Zinetan, ordea, dirudienez, ez txantxetan: aski luzaz eta aski hestu, esan nahi dut. MIH 282. Txantxetan ari zirelakoan kantatzen zuten axolakabe haiek. Ib. 374. Txantxetan eta irriparrez ez ezik, zinez eta bene-benetan ere mintzatzen badakite. MEIG I 175. Maiz aurkitzen baititugu, edozein lekutan, kultur hitzak txantxetan edo erabili direlako, bere esertoki goitarretik beheitituak. MEIG VII 183.
    v. tbn. Ag Kr 71. Mok 4. Tx B II 120. Mde Pr 112. Txill Let 128. Erkiag BatB 89. Ker y BiblE Gen 19, 14. Onaind STeresa 61. Xantxetan: Mde HaurB 23.
    azpisarrera-7
    TXANTXETAN BENETAN.
    Medio en serio medio en broma.
    Txantxeetan benetan pekatu egiteko konbit klarubak. fB Olg 100. Txantxetan, benetan, Donian goizetan / pozik dabiltzaz goiztarrak. Azc PB 63. Organisteru zoro / mozkor-artzailea [...]; ilun-antz baten preso / bakar ta ilunetan / giltzpean sartu neban / txantxetan-benetan. Ib. 257.

    txantxa

    txantxa
    << txanbelin 0 / 0 txantxikuar >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper