Harremana

    OEH - Bilaketa

    392 emaitza azpiko bilaketarentzat

    Sarrera buruan (24)


    Sarrera osoan (368)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    lohitu.
    tradizioa
    Tr. Documentado desde Dechepare en textos septentrionales, su uso disminuye progresivamente en los ss. XIX y XX. En la tradición meridional aparece a principios del s. XVIII y, al contrario de lo que ocurre al Norte, su uso aumenta considerablemente en los ss. siguientes. La forma loittu se encuentra en Pi Aba y T. Etxebarria. En DFrec hay 8 ejs. de lo(h)itu . Hay part. loi en Orixe.
    sense-1
    1. (-tt- V-gip ap. Etxba Eib ; H (+ loi- V, G)).
    Manchar(se), deshonrar(se); mancillar(se) por el pecado (gralmte. ref. a pecados de la carne). " Txarrikerixa arekin loittu eban bere izena bizi guztirako " Etxba Eib.
    Zeñek loitu zaitu zu / Alostorria? (Cantar de Alostorrea). Balad 48 (v. tbn. el mismo ej. en Etxde AlosT 100 y Or Eus 117). Saroia da lohitu eta eztut haren beharrik; / nahi badut, ukhenen dut orai ere berririk. E 167. Hemen berriz paillardiza higuñaz lohituak. EZ Man I 92. Eztezazun lohi lagunaren ohea. Harb 8s. Garbi gaitezen gure bekhatu guziez hetan lohituko eta nothatuko garen ordu guzietan. SP Phil 154 (He 156 lizuntzen). Dohatsu konzienzia lohi edo karga dezaketen gauza guziak bereganik hastantzen dituena. Ch I 21, 2 (Pi loittu, Leon lohitu; SP lizundu, Mst, Ip theiützen, Ol zikindu). Ez du ahoan sartzen denak lizuntzen gizona, baiñan ahotik ilkhitzen denak lohitzen du gizona. He Mt 15, 11 (TB, Dv lohitu; Lç satsutu, EvL, Samper, Echn, SalabBN, Ur, Leon, Or, Ker, IBk, zik(h)indu, Ip theiütü, Ol, BiblE kutsatu). Begiak eta beharriak zarratuak [ditu] , izpiritua lohi-dezaketen objet guzientzat. He Gudu 114. Bekatuz ta gaiztakeriz agitz zikindu-loitua. Mb IArg I 180s. Anima kulpaz loitu. Cb Eg II 168. Errege batek artu zuan Jerusalen, loitu ta treshondratu zuan ango Eleiza. Ub 54. San Pablok lujuriako bekatuagatik [...] [dio] dala nola ere bait loitu edo zikintzea Jesu-Kristoren korputza. Mg CC 242. Egizu, Jauna, hobenak / ez detzan sekulan lohi / ez arimak ez gorputzak. Monho 74. Bazaut, guztiz esaindurik, loiturik, beartsurik ta gaisorik nagoala. Añ EL1 159. Pekatuarekin iñoiz ere kutsutu eta loitu edo zikindu bage bizi [dana] . Gco II 44. Loitua zeunden Adanen bekatuarekin. AA III 262. Eztuk berzerik egin, ni laidoztatzea, desohoratzea, profanatzea eta hire ahalaz lohitzea baizen. Dh 148. Loitu bediz gorputzak ta kondenau bitez arimak. fB Olg 158. Jainkoak autu izan zuen gorputz beñere loitu gabea. Lard 536. Ez dakiana iñoz loituten / Jaunaren izen Santua. AB AmaE 425. Seme jaungoikozkoaren odolaz erositako anima bat pekatuz loitua. Arr May 26. Danok mundura loituta gatoz / eta, Maria, zu garbi. Azc PB 42. Okelea jateak ez dau loituten arimea. Itz Azald 114.
    ( s. XX) Jaungoikoaren izen donea loitu nai [dek] . Ag G 274. Emakumiak / arrokerizko / erdalkeriaz / loitu daun Euzkal-Erria / Euzkereagaz / garbitu. Enb 142. Ez-izanak ez dik gizona dollortzen, ez loitzen. Or Mi 93s. Geure maitasunak [...] / eztauz loitu gurari lixunak / eta gorputz irritsak eztuz banatuko. "Enturbiado" . Laux BBa 44. Izkuntza au birauz loi bear balu, / ez nuke nai Euskerarik. Or Eus 256. Urkoaren izen ona loitzeko irrikitzen. Etxde JJ 135. Masusta beriñen orban ta mozkorrez loituta / etxera. Gand Elorri 199. Bertso lizunez ez daigun loitu / euskeran edertasuna. BEnb NereA 116. [Zaldun bat] ausartu dalako zure emaztian garbitasuna [...] loittu guran ibiltzera. Etxba Ibilt 479. Gurien izenik ezta agertuten al daben guztia loitzeko eztanik. Gerrika 71. Ez zuen lohitu nahi eta ez da lohirik gabe egiazko giza-maitasunik. MIH 263.
    v. tbn. Astar II 148. MarIl 72s. Ur BulaAl 13. Xe 329. Ezale 1897, 107a. Urruz Zer 119. GMant LEItz 69. ArgiDL 45. Inza Azalp 142. Goen Y 1934, 95. Erkiag BatB 176. Alt LB 94. Ker Iac 3, 6. Onaind STeresa 14.
    azpiadiera-1.1
    (Part. en función de adj.).
    Artuten dodala arima loituagaz pekatu eralla. Ur MarIl 85.
    azpiadiera-1.2
    (Ref. a la masturbación).
    Bere borondatez loitu ote dan edo prokuratu ote zeban bere burua loitzea: ote zedukan horduan personaren bat memorian. OA 161.
    azpiadiera-1.3
    Eyacular.
    Emazteagana ethortzen zen aldi guziez lohitzen zen lurraren kontra, bere anaiari kasta eman etziozontzat. Urt Gen 38, 9 (Dv, Ur, Ol (h)azia ixuri, Ker, BiblE (h)azia isuri).
    azpiadiera-1.4
    (Añ→A).
    "Acceso, acto carnal, [...] andrea loitu, orbandu " Añ. "(Tener) cópula carnal, (c.) iñor loitu, orbandu " Ib. " Andrea loitu, acto carnal" A.
    Loitu ditubee zeure esposak. fB Ic II 289.
    azpiadiera-1.4.1
    (Con sociativo).
    Hek dire emastekiekien lohitu izan ez direnak, birjinak baidire. He Apoc 14, 4 (Ur (V), Ker, IBe, IBk lo(h)itu; Lç satsutu, TB likistu, Ip theiütü, Ur zikindu). Engrazi ta Hegiaphalia-ko Xalbat alkarrekin loituta zebiltzan. Etxde JJ 122.
    azpiadiera-1.5
    "Adulterar, ezkontzea loitu, bere senarra ez bestegaz izan" Izt. " Ezkontzea loitu (V, msOch), adulterar" A. Cf. LOHI-EZKONTZA (s.v. ezkontza).
    Iñoren ezkontzarik ez dezu loituko. Lard 421.
    2. (BN-ciz-arb-baig-lab, S; SP, Urt I 527, Lecl, Dv, H; loi- V, G-azp-bet, AN-arce-erro-olza, L-sar, Ae, Sal, R; Lar, Izt 44v, Añ, H (V, G)), loittu (V, G, AN-larr-5vill-araq-ulz, Sal), loitxu (V-ger-gip, G-azp), lloitxu (G-nav), lottu (V-ger-m, AN-larr-5vill-araq-gulina), lotu (AN-5vill). Ref.: A (loitu); EI 38; Iz ArOñ y Etxba Eib (loittu); Gte Erd 175.
    Embarrar(se), ensuciar(se), enturbiar(se). "Embouer, souiller" SP. "Embadurnar", "enlodar", "ensuciar", "ciscar, loitu, zikindu", "enturbiar, las aguas" Lar y Añ. "Enlamar, cubrir de lama las tierras, como lo hacen las inundaciones, loitu, loiez bete" Lar. "Babosear" Ib. "Grasiento, koipez loitua", "pringón koipez loitzea" Ib. "1. [...] Soinekoak lohitu dauzkit, il m'a emboué les habits. Bide zikhin batean lohitu naiz, je me suis emboué dans un sale chemin. 2. [...] Errautsak lohitu zaitu, la poussière vous a sali. Errautsean lohitu zare, vous vous êtes sali dans la poussière" H. "Ibaiko urak loittutziak ekarri dau arraña ondatzia" Etxba Eib. "Negarguria emoten dau orrelako soñeku politta eguardixa baño len loitziak. Ib. "Loi egin da (busti) / lotu gara / loiz urde egin gara (AN-5vill)" Gte Erd 175.
    Serbilleta orainguen ordian eztaukazu imini baño aus zapi edo marrats bat loitu etzaitian. Mg PAb 55. Lokatza baten jausi ta loitu dana, laster dua uraren billa garbietako. CrIc 101. Irurogeta amabi bider loitu eutsen bere Aurpegi ederra txu ta gorro atsituakaz. Añ EL1 212. Zergatik loitu didazu ura ni edaten nengoan artean? VMg 1. Loitu zioen aurpegi eder ura beren karkaxa eta istu zikiñakin. AA I 520. Non duk bada orduan emana izan zitzaian arropa xuri, garbia? Ikhusak guzia lohitua, zikhindua. Dh 148. Alako gorputzezko Aingerubak, sutan sartuta erreetan ez dirianak, batsatzan ibilita loituten ez dirianak. fB Olg 180. Ez daizuzala loitu zeure eskubak nire odolagaz. JJMg BasEsc 180. Kristala urratu eta loitu bagarik. CatLlo 23. Iturri bakar Izoztegikoaren urak direala izatez gitxi eta griñaz loituak. Izt C 89. Anaiaren odolarekin loitu zuen lurrean madarikatua izango zala. Lard 6. Hura ere segidan ez basan lohitu / Balde-Yunkeran laster Abderram zehatu. Hb Esk 64. Azpiko lurra lohitua eta behinere aldatu gabea. Dv Lab 213. Kaleak garbituaz zu zabiltz kantetan / paperak zelan loitu ni beti penetan. AB AmaE 259. Nola uriteak hasiak baitira, lurra lohitu da. Prop 1885, 55. Trabena batera eldu ziran, basaz loituak. Urruz Urz 16. Umea amaren odolaz ez loitutearren, besoetan artu gura izan eban. A BeinB 77. [Soñekoa] Tramanak jasoko eutsan atzetik, kaleko autsetan loitu etxakion. Ag Kr 136. Han ihalozkatzen da zamari bat bezala, erhautsaz lohitzen duelarik bizkarra. JE Bur 32. Odol-ixerdiz ta autsez loitzen da / bere aurpegi ederra. Enb 101. Batzuetan bideak loituak daude, baño ura garbi dijoa. Anab Usauri 55. Esku orrein laztanez / gazte, urik ez loitu. / Ur gardena bakarrik / gogoen ispillu. "Turbes". Laux BBa 86. Beien edatekoa lezateke loitu / ur-joanak zikiña bosatzen ezpalu. "Ensuciar". Or Eus 14. Ezin baititeke baztertutako buruntzarik odolez loitu. Zait Plat 76. Usain txarreko buztinaz iphurdia lohituta. Osk Kurl 161. Izara ta oe-estalkia gorribaltzez loitu ditu. Erkiag BatB 204. Ez da ur-potxietan / iretargirik loitzen. Gand Elorri 130. Mantarrak garbitu, ta gauza on asko loitu. (V-ger). EZBB II 56.
    v. tbn. Astar II 122. It Fab 32. Aran SIgn 88. EE 1885b, 216. Arriaga Lekob 7. Kk Ab I 32. ArgiDL 92. TAg Uzt 27. JEtchep 49.
    (Part. en función de adj.). "Enlodado, loitua" Lar. "Ciscado, loitua" Ib. "Turbio, turbia el agua, loia, loitua" Añ.
    Auts edo lur loituari begiratzea. Mb OtGai I 10. Garbituko zera, nola lisibako auts loituak garbitzen dituen zapiak. Mg CC 188.
    Burutik eroriak eta naspill-loitu egiñak zeuden leneko aren ille ederrak. Mb IArg I 223.
    Contaminar(se).
    [Euskara] maiztu, zarpildu eta lohitu beharrean aurkitu da, dirua eta jazkiak bezalaxe. MIH 78.
    sense-3
    3. (L, BN, S ap. A ; VocBN ).
    "Changement de la poussière en boue" VocBN . "Cambiarse (el polvo) en lodo" A.
    azpisarrera-1
    LOHI-LOHI EGIN. Embarrarse completamente.
    [Ladrillua] ainbat eta zikiñago geratuko da eskubak loi loi egiteraño. Mg CO 87. Oñetakuak eta praka-barrenak loi-loi eginda lupetzez. Kk Ab I 60.
    azpisarrera-2
    LOHITU-GABEKO, LOHITU-BAAKO. Inmaculado, puro, casto.
    Ama loitubaakoa. Añ EL2 240.

    lohitu

    lohitu
    << listafin 0 / 0 2 lokatu >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper