OEH - Bilaketa

359 emaitza azpi bilaketarentzat

Sarrera buruan (103)


Sarrera osoan (256)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
1 motel.
tradizioa
Tr. La única forma atestiguada en los textos es motel . No se documenta en la tradición suletina en ninguna de las acepciones. En DFrec hay 29 ejs., todos ellos meridionales.
Onom.: Miguel Martiniz Motella. (1366) Arzam 345.
sense-1
I. (Adj.).
azpiadiera-1.1
1. V, G, B, BN, Sal, S, R; Aq 400 (G), Izt 115r, H, VocB , Zam Voc ; -th- SP, Urt I 159, Lecl, Arch VocGr , VocBN , Dv, H), moel (BN-baig), mutel (-th- Gèze, H (S)). Ref.: A; Mdg 163; Lrq; Satr VocP ; Gte Erd 275, 280.
Tartamudo; balbuciente; que se expresa con dificultad. "Tartamudo", "balbuciente" Lar y Añ. "Farfullador" Añ. "Etzü mothel, ez!, no se muerde la lengua (Lacomb)" DRA. "Eleketa ari delarik motela da pixka bat (BN-arb)" Gte Erd 275. v. totel, zezel.

Abendañuje motela. Mondr 49. Gor eta mothel zena sendatu. Mt 7, tí. Motel orok itz nai. RS 170 (en RIs 59 motel oro beti itz nai ). Iainko hunen laudatzeko / etzaratela mothel. Hm 95. Hizjario erausle motel au. Lar DT CCIV. Aurren batzuek al gera, ta aur motel, negartiak, txitxia ta paparekin engañatuko gaituztenak. Lar Fueros 48. Komuniatzen zaran adiuntzan bezain mutu ta motel gelditzen zara zu. Mb OtGai 9, 165. Baserritar motelak ziruditela ta hitz egiten ere etzekiten gizonak. Mb IArg I 163. Mutil mutu, lotu, motel gutxiago errietan izango litzake. Cb EBO 19. Eskusatu zitzaion Moises esanarekin zela motela eta zuela traba minganian. HondarSerm 137. Au zuzen esaten dabena, miiñak larrapastadarik egin baga, miñ garbikua da, ez motela. Mg PAb 176. Isilik badago, motz eta motela dala. Astar II 189. Itz-jario erausle motel ez-jakiñak. Izt C 9. Arkitzen ere naiz motelago eta mingañ astunagoarekin. Ur Ex 4, 10 (Ker motel; Ol, Bibl aho-motel, BiblE hizmotel ). Haur heien artean bat bazen [...] itxuxia eta mothela <motth->. Laph 154. Mingañetik motel. Iraola 96. --Esatekoa balitz, edo esan albanuke... --Oraindaño ez aiz ba motela izan. Ag G 145. Euskel-irakurketan, idazketan, eta abar, ongi gertu ta gero [zuen umeak], zaar motelen ikasbide ditezen. Ldi IL 129. [Euskal-mariñela da] egiten luzea ta / kontatzen motela. SMitx Aranz 235. Euskeraz motel-xamarra natxebillek. NEtx Nola 23. Herabe zen gauza horietaz mintzatzeko, nahiz, bestenaz, etzen batere motela. JEtchep 106. Enplegatu bat mintzatu eta / ez baita segur motela. Mattin 37. Euskaldun berriak ere gero eta nabarmenago ageri dira gure artean, ez inoiz bezala ikasle eta entzule ixil eta motel gisa. MEIG VIII 101.
azpiadiera-1.1.1
(Lengua) balbuciente. "Mingain motela duena, tartamudo" VP 63v. Cf. MIHI-MOTEL, MINGAIN-MOTEL.
Arnoa ez da eskas ageri bestetan, / gizonek dakharzketen mihi motheletan. Hb Esk 151. Bere mihi mothelarekin dio. Arb Igand 129. Indar gabea dala nere boza, benetan motela nere mingaiña. Ag Serm 346. Erdi-tartaka min motelaz esaten ebala. Kk Ab I 101. Ta oiek berriz gaizki esateko / ez dute mingain motela. Tx B III 58. Mingain motel au mintzatu-âla / biotza mintzatu bedi. Or Eus 85. Izketarako mingaiñak motel diranean. Erkiag Arran 191. Begiak erne, ta mingaiña motel. Berron Kijote 58.
azpiadiera-1.1.2
(Palabras) balbucientes, entrecortadas. "Solas motela egiten du (AN-5vill, B)" Gte Erd 275.
Ozta aituteko berba motelagaz esan eustan. JJMg BasEsc 285. Nere esakera motel ta motza, nere buruko argi apurra. Ag Serm 504. Bere itz motel eta txarraz. Lh EEs 1915, 232. Etzala ezer egi uste ukan bear mintzo ederragatik, ezta ere gezur mintzo motelagatik. Or Aitork 109. Itz erdizko esan-ezin motelez. " Un no se qué que quedan balbuciendo" . Onaind ( in Gazt MusIx 204 (Or ib. 198 totel, Gazt ib. 183 zezele ) ). Izketa laburragoan bai baiña ez orratik argudio motelagoan. Berron Kijote 56.
azpiadiera-1.1.2.1
Kezkatan nengoen ez ote zitzaidan erantzunaren motelaz ohartuko. MEIG IX 99.
azpiadiera-1.2
2. (V-gip, G-goi; Aq 400, H, Zam Voc) Ref.: Iz ArOñ; JMB At; Elexp Berg.
Flojo, insulso, lento, débil; apático. " Mutil motela [...] insulso, caído y para poco" Aq 400. " Langile [...] motela " H. "Animal o persona lenta" Iz ArOñ. "Débil, extenuado, enfermizo" JMB At.
Lo daude erne bear duten guziak, sorrak eta gorrak, otzak eta motzak, motelak eta gatzik bageak dirade. Lar Carta a Gandara 161. Komunio ondoan motel, agor ta siku siku daudenak. Mg CC 226. Zure anima geratu zan onerako narra, motela eta gogorik gabe. AA I 399. Kontrariyuak jarriko ziran / motelak izan bagiña. Xe 283. Beti motel samarra, noizean bein asma pixka batek estutzen zuen. Goñi 23. Nola motel xamar dabillen. Iraola 70. Kemenge ta motel, zama zakarra eziñ jasorik. Ag G 328. Urdalletik bete ezik biar lez estia, / motel ibilliko da zar nai gastia. Enb 164. Anketan perrak baditu baño / txit motela da birian. Tx B II 207. Orko pestiak gizon motelak / non dauden laster sumatzen. Yanzi 228. Nik neronez ere zerbait biali nai nuke [...] baña motela naiz. 'Soy inexperto' . Ldi ( in Or BM 12 ). Artean ez zan nexka langille motela. Or Eus 356. Motel baten aurrean pizkorra, trakets baten aurrean liraiña. ABar Goi 20. Etorriz eta eragitez motelagoa izanik, norbaiten morroi jartzeko obea zegon. Etxde JJ 68. Lenengo dantzariak zal eta eragiñak izan baldin ba ziran, besteok etziran, orixe ez, batere motelagoak. Erkiag Arran 43. Geroago eta motelago gure ama ori. Salav 22. Goizetik beti bertsolari motel samarra nintzan ni. Uzt Sas 22. Bai zentzugabeak zaretela! Eta Profeten hitzak sinesteko motelak! 'Tardi corde' . IBk Lc 24, 25 (IBe e Ir YKBiz 527 motel; Ker bihotz-motel;bihotz berankorretako, He bihotz herabe, TB berantiar, Oteiza biotz pixuko, Dv uzkur, Brunet betar, Or nagi ). Ni danetan motel samarra izango nintzan edo nintzan. Ni baiño bizkorragoak asko ziran. JAzpiroz 124.
v. tbn. Alz Ram 48. Jaukol Biozk 25. Basarri 41.
azpiadiera-1.2.1
(En contextos negativos, con valor ponderativo).
Bere mutillak nola / ez diran motelak. Arrantz 91. Bere kuadrilla gobernatzeko / ezta izandu motela. Tx B I 193. Esan dedan aitona zar au / etzan jeniyoz motela. Tx B II 49. Joera ori egiñ duena / ezta jende motela. Yanzi 176. Batxi! ez az, orraitik, / ziri-sartzalle motela! Enb 129. Ez ago kirtenondo motela! TAg Uzt 283. Disimuluan azpi-janetan / ez da izaten motela. BEnb NereA 262. Neska mutil-zaleak ankak ariñak ditula, esaera dek; mutil neska-zaleak ere ez dizkik bada motelak, motel! Ataño TxanKan 127. Azpeitiarra ez da motela / langintza-negoziotan. Zendoia 56.
v. tbn. EusJok 149. Anab Usauri 145. Uzt Sas 326.
azpiadiera-1.2.2
(V, G, B, BN-baig, R; , vEys (G), H, Zam Voc) Ref.: A; Etxba Eib; Elexp Berg.
(No ref. a personas ni animales). Flojo, débil, apagado, muerto. "Tibio, tépido, flojo" . " Izkila motela " , "pilota motela" H. "(Vc, Gc, B, BN-baig, R), sonido apagado, poco sonoro" A. "(Vc, Gc, B), licor de poca fuerza, flojo" Ib. " Gaur argixak motelak dagoz " Etxba Eib. "Flojo, de poca fuerza [...]. Sardaua motel samarra dago " Elexp Berg.
--Zer esan gura dau señari aora emoten jakon gatzak? --[...]. Motelak diriala lurreko atseginik zoragarrienak. CrIc 131. Egingo diogu arrera motel, otz ta gogo gabeko bat. Mg CC 231. Motela dago [ardaua] , indarrik ez dauka. Mg PAb 60. Saldu ezinda gelditzen diran sagar miñ ta motelak. VMg XII. Lima batek argitu ta polituten dau burriña latz motela. MisE 69. Bestela gertatzen da / maitasun motela. Sor AKaik 115. Urrutiko ots motel, beti berdiñ ziardun bat. Arr EE 1882a, 98. Illargia agertzean arpegi motelagaz. AB AmaE 365. Egosten da su motelean. Cocinan 54 (ap. DRA). Zarrarentzat epel, motel, ganora ta erakarde bagekoa [da jolasa] . Ag Kr 49. Belarriak naikua gor ta motelak. Ag G 200. Txilin pitzatu bat bezela agertu zaigu: len ozen, orain motel. A Ardi 25. Oron bakaldun dan gizonan abotsa, / epel eta motel bakarrik dantzut. GMant Goi 42. Ur-esnea baño motelagoa [eguna] . Ldi BB 36. Orrela ez izanenean, gerora ere motel, geza, txikia izango degu asterokoa. Ldi IL 75. Gizartekeria, Marx-ena baño motel eta gazagoa, baña gizartekeria. Eguzk GizAuz 76. Garo-tartean motel gelditzen / zintzarri kalaxken otsa. Or Eus 329. Gogoa bizkor, burua motel. EA OlBe 33. Ur motel arrea. JAIraz Bizia 42. Aren miñen ondoan gureok motel eta kaiskarrak ditugularik. Erkiag Arran 184. Burua argi ta ankak motel. SM Zirik 117. Erakutsi au bage [...] gizon utsen argibideak motelak izango lirake. Zait Plat 105. Intzaur handi ta motelak ziran egokienak botateko. Osk Kurl 77. Ekarritasun motelagoaz, baiña ala ere berez biurtzen dira oiek [semeak] ere beren iturrirantza. Vill Jaink 166. Oso motel irudi zitzaizkidan [bertsoak] , irakurteko beintzat. "Sosos" . Or ( in Gazt MusIx 16 ). Hari eskerrak [...] ene hitzaldia ez dela motelegi izanen; alderantziz ukanen dituela berenaz eskas lituzken bizia eta alaitasuna. Lf ELit 69. Ezkila motel bat joiten. Xa Odol 294. Bla!, tiro motel bat Antsone aldetik. JAzpiroz 57. Zugaitz ttikia izan arren, ez da oso motel oietakoa. Pozoitsua edo benenosoa. Ostolaiz 89. Motela, nagia aurkitzen zuen arterainoko prosa. MIH 261.
v. tbn. Lab EEguna 72. Txill Let 60. Gand Elorri 68. Zait Plat 54. Uzt Sas 138. Berron Kijote 209. Ataño TxanKan 55.
azpiadiera-1.2.2.1
(Ref. a instrumentos musicales).Poco sonoro.
Bizitzen nozu bai, lira motel au / zolituteko. AB AmaE 132. Arlote orrek, txirula motel batez, ez al zenitun gurutz-bideetan doiñuak errukarriro lardaxkatzen? Ibiñ Virgil 38.
azpiadiera-1.2.3
(V, G, AN-ulz, B) Ref.: A; Etxba Eib; Iz Als, Ulz. .
Soso, sin sal. "Soso, sin sal [...]. Berakatz salda au motela dago " Etxba Eib.
Janari otzaago edo motelago batek. fB Ic II 278. Janari motelak, / edateko epelak. Yanzi 49. Ikusi doguna [itxasoa] larregi gatz-tsua, da beste au, guztiz motela da arraintsua. Gerrika 253.
azpiadiera-1.3
3. Simple, tonto.
Ja, ja, ja, ja! Etzan motela gizona. Sor Bar 38. Ez da iñor motelena ba da ere, Espiritu Santuak argittua bere buruko irudittu ta era-aldiak gertakizunak bezala saldu nai ez digunik. Inza Azalp 95. Berez motela bada, eskolia gora-bera, beti motela. Kk Ab II 79. Nori goguak emon leukijon gixon zoli areganik olako seme motelak urtengo ebanik? "Stupido" . Otx 130. Gaur tartamutu natorkizu bada, ta zu motela etzeran ezkero, besterik gabe igarri didazu. NEtx Nola 28. Litekena dek, ez aiz motela. Ugalde Iltz 65.
azpiadiera-1.4
4. (V-arr-gip, G-goi) Ref.: EI 356; JMB At .
"Triste, sombrío" JMB At.
Nozbaiten motel aurkituta. AB AmaE 164. Guztiak ebiltzazan itzal da motel negar egitteko gogoaz. Echta Jos 285s. Arpegi itzal da gogaldi motelagaz. Ib. 202. Arpegiak motel edo triste daude. Urruz ZeruA 88. Isil ta motel ezkenduen ganoraz apaldu. A Ardi 122.
azpiadiera-1.4.1
" Denbora [...] motela (iluna) da (AN-5vill)" Gte Erd 86.
azpiadiera-1.5
5. "Engourdi. Eskuak hotzez mothelak ditut, j'ai les mains engourdies de froid" H.
azpiadiera-1.5.1
" Zure erhi mothelekin oro hausten tutzu, avec vos doigts lâches vous cassez toutes choses" H.
azpiadiera-1.6
6. Ceceante. " Mothela da, zizi-zaza mintzo dena " H.
Ba ziakek basora Antxo motel ori. "Ceceoso" . Or Eus 33.
azpiadiera-1.7
7. Empapado. "La (tierra) blanda" Iz ArOñ. " Mótel dauela, que está pesada (la tierra)" Ib.
Dinamitak motelak zeudela-ta, Antsoneko sukaldean, ekonomikan berotzen genituan. JAzpiroz 57. Zezen-plazan, eguerdian, euria egiten zuan [...]. Naiz leku batzuk motel samar zeuden, etzan zearo gaizki. Albeniz 266. Gañera, plaza motela edo lokatza, zerbait okerra izan nuan. Ib. 169.
sense-2
II. (Adv.).
azpiadiera-2.1
1. "Farfullar, motel hitzegin " Lar. "Tartamudear, motel hitzegin " Lar, Añ (itzegin).
Euren izketan itz egin dautsiet erbestetarrai, erdizka ta motel bada be. Ag Kr 95.
azpiadiera-2.2
2. Flojamente, de manera floja.
Neurtitzak bear diran legean egiñak dira, baño idurimen gutxi ta geienean motel agertzen dutena dakarte. Inza ( in Jaukol Biozk VI ). Zausk egin dit biotzak, alegia; baiñan [...] apalago, motelago. Txill Let 49.
azpiadiera-2.2.1
" Oso motel nabill aspaldixan " Elexp Berg.
azpisarrera-1
AHO-MOTEL. Tartamudo.
Ao-motel ta mingain-zezel naiz-ta. Ol Ex 4, 10 (Bibl aho-motel; Ur motel).
azpisarrera-2
HITZ-MOTEL (G-goi-to-nav, AN-5vill-larr). Ref.: A; Inza EsZarr 177; Gte Erd 280. Tartamudo.
Itz mo... mo... mo... motela da. Zab EEs 1918, 39. Hitzmotela nauzu, hizketarako traketsa. BiblE Ex 4, 10 (Ur motel ).
azpisarrera-3
MIHI-MOTEL. Tartamudo.
Burrukan bizkor izana da, ta / ez mihi-motel eletan. Or Eus 302. Mî-motelari bezala, kantan / mingaiña aska zitzaiona. Ib. 195.
azpisarrera-4
MINGAIN-MOTEL. Tartamudo; torpe en la expresión.
Mingain-motelak alaxe dira, / itzez nâsi ta kantuz ez. Or Eus 87. Esango dute berriz ere mingain motelak garela euskaldunak. MEIG II 46.
azpisarrera-5
MOTEL-ANTZEAN. Bastante flojamente.
Guraso euskaldun asko ikusten / ditut erderaz etxian, / da aien aurrak egongo dira / euskeraz motel antzian. Uzt Sas 291.
azpisarrera-6
MOTELIK.
azpisarrerakoSense-6.1
a) Balbuciendo.
Baña geienetan edo beti [oraziñoa] diñogu otz epelik, ganora bage, nasturik, motelik, deboziño apur baga. MisE 127.
azpisarrerakoSense-6.2
b) Apagadamente.
Eguzki-erlus masustearen / ondar ubela, motelik. Gand Elorri 99.
azpisarrera-7
MOTEL-MOTEL.
azpisarrerakoSense-7.1
a) De modo balbuciente, (hablando) con dificultad. "Motel motel ari da izketan (AN-gip)" Gte Erd 275.
Josetxok-be, osta-ostan da motel-motel, agur egieutsen. Echta Jos 344.
azpisarrerakoSense-7.2
b) Tristemente.
Etorri zan lausoagaz, / estaldu zan eguna, / motel-motel, itzal-itzal, / a zan illuntasuna! Echta Jos 86.
azpisarrerakoSense-7.3
c) Despacio, con dificultad, torpemente.
Lenbiziko tximeletak [...] egaka ikasten, zelaitik zuaitzera, nagi nagi, ta motel motel. Ag G 43s. Or dabil motel-motel zakurra / gure baserri inguruan. Jaukol Biozk 82. Ala asi zan motel-motel estalkia irikitzen. Jaukol Biozk 82. Ala asi zan motel-motel estalkia irikitzen. JAIraz Bizia 58.
azpisarrera-8
MOTEL-MOTELA. Débilmente, apagadamente.
Iduri dugu ahalgez eta beldurrez gaudela, holako publizitate ederrak ahapetik eta motel motela eginez doi-doia. Larre ArtzainE 186.
azpisarrera-9
MOTELXEAGO. "Motelxégo, más apagadamente" Iz Ulz.
Moteltxego ote-diran [oiuak] . Or Eus 148.
azpisarrera-10
MOTTEL .
(Forma con palat. expresiva).
azpisarrerakoSense-10.1
a) Flojo. " Ardo mottela, ez du batere eltzen " Gketx Loiola 33.
Asmoaren azken negargarrien bat sumaturik, ain baitzioan mottela ta illa. Ldi IL 103. Ba-dakigu Augustiñ bere izkuntzaz landara mottel gelditzen dala ardura. Or Aitork 5.
azpisarrerakoSense-10.2
b) Tartamudo; (fig.) reservado.
Hasian hasi, ez baita Gaxuxa mottela, zazkitenak sudurrera igorriz elgarri. Gazte 1953 (7), 4(ap. DRA ) .
motel
<< 1 mira 0 / 0 1 muin >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper