Harremana

    OEH - Bilaketa

    500 emaitza arrain bilaketarentzat

    Sarrera buruan (110)


    Sarrera osoan (390)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 mailu.
    etimologikoa
    Etim. Préstamo románico, probablemente del aragonés.
    sense-1
    1. (V, G, AN, L, B, BN, S; Dv, H (L); -aill- SP, Ht VocGr 312, Lar; -all- Lcc, Deen I 254 <-alliu>, Lar, Añ, Arch VocGr , VocBN , Gèze 338, H, Zam Voc ), mailo (-allo V-gip) Ref.: Bon-Ond 151; A (maillu); Lrq (mallu); Iz ArOñ (ma(i)llu), Als (len), To (txingura); SM EiTec1 (mallu); Zubiau Burd 98 y 106; Etxba Eib (mallua, junguria); Garm CEEN 1970, 131; Holmer ApuntV; Elexp Berg (maillu).
    Martillo, mazo. "Batioja, mallua " Lcc. "Macho de herrero, maillu andia, maillukia " Lar. "Atarragar una herradura, perra malluaz prestatu " Ib. "(A) Dios rogando y con el mazo dando, Jainkoari erreguz, bearrari malluz " Ib. "Mallo" Lar, Añ. "Macear, malluaz, gabiaz jo " Añ. "Maza" Ib. " Maillu beraz joak (BN-baig), semejantes, litm.: golpeados por el mismo mazo. Mailluaz arrainka ari aiz hi (BN-mix), pescas con el mazo" A (que cita el VocBN). " Mallua (G-goi), iltzeak eta ziriak sartzekoa" Etxbe EEs 1931, 42. "El martillo para romper piedras (mayor)" Iz ArOñ. AxN explica tragaza (292), por mallu. v. 1 mailuka, marteilu, gabi, 1 gabiko. Tr. Documentado en todas las épocas y dialectos, a partir del s. XVII. La forma general es mailu (-aill-, -all- ); hay un ej. de mallo en Txirrita, junto a mallu . En DFrec hay 7 ejs. de mailu, 2 de maillu y 1 de mallu .
    Eziegiña arria baño gogorrago: arriari malluaz ere baledeko. RIs 26. (B maluaz) Penatzeko lanabesak han dire aurkhituak; / [...] burdiñazko maillu eta arrodak / zein handirikan itzultzen ohi ezbaitu errotak. EZ Man I 103. Iustiziak erretzera kondemnatu duena / edo ezperen mailluaz mianbroen hautstera. Ib. 126. Makilla borra bat edo maillu handi bat eskuan duela. Ax 54 (V 35). Zeruko Maisu miragarria ta ereje zakurren azote edo mallu gogorra izandu zan. Cb SIgn 24. Hirur kintale pezü dian mailia. "Une masse de trois quintaux" . Xarlem 350. (347 maillü bat) Sutegi, ikatz ta mallu burdinazkuakaz [dabill] . Mg CO 19 (PAb 138 zur-mallu). Epallearen mallu gogorrak beratuko dik burua. VMg 86. Jerusaléngo árriak, emén bear díre moldátu trabájuen zizél ta malluaréki. LE Ong 17r (v. tbn. CatLav 448 (V 210) penitenziaren eta mortifikazionearen mailuaz eta zizelaz ). Sutegiko malluak ez aute esnatzen. It Fab 255 (23 malluen ots). Mailu bat alzairaturik. [...] Mailu andi bat berria. Mailu tipi bat berria. HerVal 141. [Diabruak] ziarduela mallubakaz txikituten Kristinauen azurrak. Ur MarIl 42 (tbn. en Arr May 52 malluaz). Malluz urrerik garbienez egiñak. Ur Ex 25, 36 (25, 18 malluz landuak). Harria xehakatzen duen mailu bat. Dv Ier 23, 29 (Ol (-all-), Ker (-aill-), BiblE mailu). Urak zarabilen gabi edo mailu azpian. Lh Yol 12. Ura itze batekiñ, ezkila mailuaz bezela, jotzen zuten. Ib. 49. Ikasteko errementari, / auspuai erain, maillubaz tik-tak. Enb 165. Mailuak, marteiluak, burdin-xuria, beruna eta ungidia. Zub 25. Mallo ori altxa. Tx B 49 (B III 78 mallua). Etxegintza madarikatu onetan darabildan mallua. Goen Y 1934, 101. Zanpagaiak eta jotzalle edo malluak. JMB ELG 30. Tiriki-tauki-tauki, / mailluaren otsa... Or Eus 210. Txingura-gañean malluaren dangadak. TAg Uzt 109 (v. tbn. Ag G 216 malluen danbatekoak). Heure mailuaz jo ezak etsai oro. Mde Po 69. Ingude-mailu artean, / hauzirik zaharrena. Arti MaldanB 195. Arotzari arin arin mallue erabiltzen atzendu emen zitzaion. (AN-araq). Inza NaEsZarr 8. Bertze lagun bat ari zen malluakin arrian zulo egiten. Auspoa 77-78, 15. Esku-langille onen lan-tresnak ez dira asko: [...] aizkora, mallua eta zepilloa. Garm EskL I 132. [Arria] maillu aundi batekin puskatu. JAzpiroz 56. Untzez josi mailluaz. Ayesta 61. Metal goria, mailuaren kolpe eta orriken estutua hartzen [dago] . MEIG IX 133. (en colab. con NEtx) Ertilariak bere lan horietan kurrika eta maillua dituelarik. Ib. 123 (id.).
    v. tbn. Ox 168. Zait Plat 54. Maillu: Etxde JJ 109. Vill Jaink 123. Gand Elorri 98. Ibiñ Virgil 75. NEtx LBB 106 (Antz 18 mallu). Mallu: AA I 528. Lard 125. Otag EE 1884b, 524. Anab Poli 66. Bilbao IpuiB 183. SM Zirik 69. Onaind STeresa 62. Maillo: Ostolaiz 37.
    azpiadiera-1.1
    (Como primer miembro de comp.).
    Gure barnean / axanparen mailu burnia / dugunean kolpeka. Azurm HitzB 61.
    sense-2
    2. (H; -all- Hb, H), mallo (H).
    "Mail, masse de bois dur, long emmanché qui sert à pousser une boule de brui au jeu de mail. En ce sens on emploie malloa de préférence à mallua " H. Cf. MAILU-JOKO.
    sense-3
    3. (Lcq→A (AN)).
    "Son parásitos sobre las plantas en que viven. En algunas partes les llaman también malluba, que equivale a maza o martillo, dando así a entender que son unas plagas con que Dios aflige al hombre" Lcq 184. "Un parásito de plantas" A.
    sense-4
    4. Martillo (de lanzamiento deportivo).
    Mallua botatzen, Ryan (Australia) 52 m. ta 875 milm. ArgEgut 1924, 99.
    sense-5
    5. Apisonadora. "(AN, L-ain), piedra cilíndrica con que se afirma el suelo de una nueva carretera" A.
    sense-6
    6. " Maillu, pelmazo (AN-larr)" A Apend.
    sense-7
    7. " Mallue, cabezudo (AN-larr-araq)" Inza RIEV 1928, 153.
    azpisarrera-1
    HARGIN-MAILU, BURDIN-MAILU, DAILU-MAILU, ESKU-MAILU, GABI-MAILU, LILI-MAILU, SEGA-MAILU. v. hargin, burdina, dailu, esku, gabi, lili, sega.
    azpisarrera-2
    MAILU-ARRAIN (-illu V-m ap. Zubk Ond; FauMar 21). "Pez martillo, cornudilla (Sphyrna zygaena), maillu-arrain" FauMar 21.
    azpisarrera-3
    MAILU-BURU.
    Cabeza de un mazo.
    Ur-aska berealaxe bete egin zan ta mailu burua jo ta ustu-ta berriz bete ta jo... Lh Yol 12.
    azpisarrera-4
    MAILU-DANGAKA. A martillazos. v. MAILU-UKALDIKA.
    Segaren ezpañeko akatsak mallu-dangaka leuntzen ekin zion. TAg Uzt 108.
    azpisarrera-5
    MAILUETAN (-aill- V-gip). "A mazazos. Abontzako jabiak diru asko euki arren, malluetan eitten eban suteixan, [...] trabajaba con el mazo en la fragua" Etxba Eib. v. MAILUKETAN (s.v. mailuketa).
    azpisarrera-6
    MAILU-JOKA. "A macha martillo, solidamente, mallu-joka egiña" Lar.
    azpisarrera-7
    MAILU-JOKO. "Juego del mallo, mallu-jokoa" Lar. v. supra (2).
    azpisarrera-8
    MAILU-KOLPE. Martillazo.
    Mallu kolpeak aditzean, / zurarekin itzatzean. EZ Eliç 419. Maillu kolpeek ingudea gogortzen duten bezala. Ax 97 (V 66). Murru zahartua lehen maillu kolpean / erortzen da. Gy 118.
    azpisarrera-9
    MAILU-MUTU. "Mallü-mütü (S), marteau-pilon" Lh.
    azpisarrera-10
    MAILU-HOTS. Ruido de martillo. v. MAILU-ZARATA.
    Arotzak ere bere maillu-otsa eztu entzuten! Gazt MusIx 70.
    azpisarrera-11
    MAILUPE (En casos locales de decl. sing.). Bajo el martillo. v. MAILUTZARPE.
    Igunpian ta mallupian apainduten dau agoia urtzalliak. Mg PAb 127. [Burniak] mailupean soinu jotzen du. MEIG IX 139. (en colab. con NEtx)
    azpisarrera-12
    MAILURA (Llevar, etc.) al matadero. "Abere alperrak maillura bialtzen dira (G-to), a animales haraganes se les envía al matadero" A.
    Ez da aski tüberkulinaren argia, behi baten tarrapataka saltzeko edo mailurat igortzeko. JE Med 154s.
    azpisarrera-13
    MAILU-UKALDIKA. A martillazos. v. MAILU-DANGAKA.
    [Burdin ziria ereman] ungidearen gainerat, hemen eskuinaz mailu ukaldika mehatzeko, biribiltzeko. JE Bur 59. Hasten zen panpa, panpa, mailu ukaldika ungidiaren gainean. Zub 26. Gorritzen dute sutegian burnia ta mallu-ukaldika zanpatu ta naierara moldeatu. TAg Y 1933, 24. [Paldoa] mailu ukaldika [...] barnago bultzatzen du. Mde Pr 78s.
    azpisarrera-14
    MAILU-ZARATA. Ruido de martillo. v. MAILU-HOTS.
    Sutegian sekula ez aut ikusten, / mallu zaratak ez due lorik galtzen. AB AmaE 203.

    mailu

    mailu
    << lutxo 0 / 0 makalaldi >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper