OEH - Bilaketa

2440 emaitza arima bilaketarentzat

Sarrera buruan (35)


Sarrera osoan (499)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
altaratu.
sense-1
1. (Urt I 406, Hb, VocBN .(-th-)H), alteratu (BN, S ap. Lh ; Chaho, Hb), aldaratu (SP, H), altairetu (B ap. Izeta BHizt2 ) Turbar(se), alterar(se). "S'altérer de colère ou de frayeur" VocBN. "1. s'émouvoir, se troubler, s'inquiéter, s'altérer [...]; 2. se soulever. Herri guzia altaratu da, tout le pays est soulevé, en tumulte" H. "Denak altairetu ziren. Lizaso bertsolari ona da, ezta altairetzen" Izeta BHizt2. v. asaldatu. Tr. Propio de la tradición septentrional, donde desaparece a mediados del s. XIX. Al Sur sólo lo hallamos en Lazarraga, Samper y algunos bersolaris del s. XX. La forma aldaratu sólo aparece en Pouvreau y alteratu en Dechepare, Tartas, Maister y Xarlem; los meridioanles emplean altera-.
Alteradurik jasarten da / pueblo popularea. Lazarraga B5, 1159v. Neska-berbea nenzuanean / txitxitez alteradurik, / baxadu neben neure begiok. Ib. B21, 1199r. Haizatzatzu urrun zeure / Begitarte saindutik / Zeren baitzaituzte zeure / Altaratzen gozotik. EZ Eliç 301. Hierusalengo hiria / Hasi zen altaratzen; / Ea zer espantu edo / Mirakullu handi zen. EZ Noel 89. Guztiz altaratu zien / hiriko nausiak: / zeren ematen zitzaizkon / hain ohore handiak. Ib. 89. Bainan egiten badira desira eztuten bezala laster aldaratzen dira eta tristetzen. SP Imit I 14, 2. Bere gogora eztagoenak eta aldaratua denak hainitz suspitxa darabilla buruan. SP Imit II 3, 1. Deus galdua gatik ezta aldaratzen, hitz gaitzez ezta haserretzen. SP Imit III 54, 3. Zenbat gaitzetan eta bekatutan natzan eroririk, zenbatetan zapatzen, tintatzen, aldaratzen eta lizuntzen naizen. SP Imit IV 16, 1. Airiak edo ohoiñek gure gorpitzak eta gure osagarriak eztitzen inkomoda edo altera. Tt Arima 10. Ene bihotza milletan zait / Egun oroz altaratzen; / Miñak milletan doblaturik, / Milletan naute transitzen. 203. Zergatik altaratzen zare zure xedetan heltzen ez zarenean? Ch I 22, 1 (SP asaldatzen, Mst nahasten). Ezen miseriazko haran hunetan gerthatzen dire milla gaitz, zeiñek ene spiritua altaratzen, nahasten, eta ilhuntzen baitute. Ch III 21, 3. Iauna altaratua naiz guzia, ene bihotzak eziñ kausi dezake sosegurik. Ib. 29,1. Altaratzen da [ene arima] maiz ene pasioneez garaitua izateko beldurrez. Ib. 50,1. Hark sosegatzen du konzienzia altaratua. Ib. 52,3. Hori aditurik Herodes erregea altaratu izan zen. He Mt 2, 3 (TB trublatu, Dv asaldutan sarthu). Ahalik gehiena ihes egiñ behar diote, bere bihotzeko bakea nahas edo altara diozoketen gauza guziei. He Gudu 150. Zure kuntre erran datekian gaiza txipi batek, zeren tristetzen zütü? Handiago izan baliz ere, etzünükian izan behar alteratü. Mst III 57, 1. Arrazu horren enzütiak / odola ditadazüt alteratzen. Xarlem 236. Guziak Errege dire / Zeruko erresuman; / Ez dire beldur batere / Deusek altara detzan. Monho 102. Deusek ez ditu kexatzen / Ez sekulan altaratzen. Ib. 144. Gutaz atxikiko dituzten erasia gaxtoak, altaratu gabe, jasanaraziko dauzkiguna. Dh 249. Gorphutza flaka eta osasuna altara dezaketen mortifikazione handirik. Ib. 70. Pazientzia bat ezin altaratua [...]. Jaur 363. Sartu zenaz gañan kala Jerusalenen, alteratu zinuen ziudade guzia, erraten zielarik anitzek: Nor da kau? Samper Mt 21, 10 (Hual konmobitu ). Gizajo asko ibilli ziran / pultsuak alteratuta. MendaroTx 151. Biotza daukat alteratua, / antzeman diot pultsuan. Auspoa 275, 225.
azpiadiera-1.1
Cambiar, alterar.
Zuk idazu, othoi, oso neure endelgamenduia, / alteratu gabetarik zure fede sainduian / gauzen unsa egiteko neure azken finian. E 21. Galtzeko perillos dire hala nola bestimenta, hañitz denboraz erabillirik ethentzen direnak: altaratuko eta ganbiatuko dire, kapa zahar ezin balia daiteken bat bezala. 49.
sense-2
2. Sentir (sed), sufrir (de sed). Cf. desalteratu.
Abariziaren suiak errerik, haren egarriak alteraturik. Tt Onsa 103.
azpisarrera-1
ALTARA ERAGIN, ALTARERAGIN. "Bilem alicui mouere, nihor [...] altaratu, [...] altararazi, [...] altareragiñ, [...] nahasarazi" Urt III 340.
azpisarrera-2
EZIN ALTARATUZKO. Imperturbable.
Ezen heriotzea desegiñen da, eta ezeztatuko, zure dohatsutasuna eziñ altaratuzkoa izanen da, eta gozatuko zare grinarik gabe zeruko bozkario guziez. Ch III 47, 2 (SP ezin ahituzkoa). Bethiereko bozkarioa, segurantza osoa, eta eztitasun eziñ altaratuzkoa! Ib. 48, 1. Noiz gozatuko naiz [...] kanpoko bake deusek eziñ altaratuzko hartaz. Ib. 48, 3. Guri dagoku [...] bihotzeko orobatasun eta berdintasun eziñ-altaratuzko bati atxekitzera. He Phil 476.
altaratu
<< altaramendu 0 / 0 altu >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper